Deze blog over 'Matterhorn' van Karl Marlantes is een bijzondere: het betreft namelijk een recensie van een boek dat nog moet uitkomen. 'Matterhorn', een oorlogsroman van Karl Marlantes, is in kleine opgave al uitgegeven in de oorspronkelijk Engelstalige editie in 2009 en in grote oplage in maart 2010, maar de Nederlandse vertaling van Meulenhoff komt pas op 10 oktober a.s. uit. Een kleine maand geleden gaf Maaike le Noble van Meulenhoff via twitter de mogelijkheid om een ongecorrigeerd leesexemplaar te krijgen. Ik was er daar één van en ben vrij snel daarna begonnen in he boek. En om de clou van mijn recensie alvast te verraden: het is een goed idee om 10 oktober de boekhandels in de gaten te houden en 'Matterhorn' te kopen!
Hoe bevreemdend de titel in eerste instantie ook moge klinken 'Matterhorn' is een onvervalste oorlogsroman die speelt tijdens de Vietnamoorlog. De roman is fictief, maar gebaseerd op de ervaringen van Vietnamveteraan Karl Marlantes die overigens 35 jaar aan deze roman heeft gewerkt en diverse malen is afgewezen. Hoofdpersoon is tweede luitenant Waino Mellas die in 1969 in Vietnam aankomt. Hij leidt het eerste peloton van de Bravo compagnie die bol staat van tegenstrijdige ambities, klassetegenstellingen ('beroeps' versus 'dienstplichtigen' met uitzicht op een mooie maatschappelijke carrière) en raciale spanningen. De titel verwijst naar de Zwitserse berg, maar wel in die zin dat het gewoonte was om een (tijdelijke) basis bij het front te vernoemen naar een Zwitserse berg. De titel lijkt op het eerste gezicht daardoor misleidend, maar is zeer goed gekozen: het hele verhaal draait om het wel en wee van de Bravo compagnie wiens lot is verbonden met de basis: van het opbouwen, tot het verlaten en later (tegen groot verlies van mensenlevens) het terugnemen ervan zonder enig merkbaar resultaat behalve de decimering van de Bravo compagnie. De 'Matterhorn' staat ook meteen symbool voor de zinloosheid van oorlog in het algemeen en deze oorlog in het bijzonder.
Uit bovenstaande zou het idee kunnen ontstaan dat het verhaal niet veel om het lijft heeft en dat is ook de 'pointe'. 'Matterhorn' gaat om het overbrengen van de ervaringen van een Vietnamveteraan op een publiek voor wie het nauwelijks voorstelbaar is. Hij slaagt hier buitengewoon goed in. 557 pagina's lang word je ondergedompeld in een totaal ander leven: het militaire leven waar hiërarchie het belangrijkste is, maar de spanningen van thuis gewoon naar Vietnam worden getransporteerd en tegelijkertijd een eigen wereld en omgangsvormen ontstaat. Het boek is indrukwekkend en bij vlagen monsterlijk in de beschrijvingen en het oproepen van gevoelens en daarom zo effectief. Omdat het boek geen echt begin of einde heeft, zonder je bekocht te voelen, lijkt het ook of je even onderdeel hebt uitgemaakt van de draaideur van aanwas van militairen om de Vietnamoorlog te voeren.
De recensie in de New York Times was lovend. Recensent Sebastian Junger schreef 'one of the most profound and devastating novels ever to come out of Vietnam - or any war'. Grote kans dat 'Matterhorn' een klassieker wordt zoals 'Catch-22' van Joseph Heller dat is voor de Tweede Wereldoorlog. Ik kan Meulenhoff alleen maar complimenteren met de keuze om dit boek, uitstekend vertaald door Otto Biersma, uit te brengen in Nederland.
Reacties
Een reactie posten