Concert 10 april 2011: Barokmuziek voor groot orkest

Bach: Toccata en fuga in d (bewerking Stokowski)

Händel: Water Music

Bach: Brandenburgs Concert Nr. 5

Purcell: Chaconne in g (bewerking Britten)

Bach: Air uit Orkestsuite nr. 3 (bewerking Stokowski)

Purcell: Dido's Lament 'When I am laid in earth' uit 'Dido and Aeneas' (bewerking Stokowski)

Händel: Music for the Royal Fireworks

Residentie Orkest, Richard Egarr

Dr. Anton Philipszaal, Den Haag

Vrijdag 8 april had ik het voorrecht om in de ochtend de repetitie van dit concert bij te wonen. Helaas was het niet de eerste repetitie, maar één om de puntjes op de 'i' te zetten. In zo'n eerste repetitie zie je natuurlijk echt een dirigent in optima forma. Op 7 april was een deel van dit programma als Comedy Concert met op de bok Tijl Beckand onder het motto 'We will Barock you' uitgevoerd. De repetitie maakte wel in één keer duidelijk waarom de voorstelling tijdens de zondagmatinee zo'n groot succes was. De in Amsterdam woonachtige Brit Richard Egarr is een buitengewoon sympathieke en empathische dirigent die meteen een connectie maakt met het orkest. Dus geen dirigent in de traditie van Sir Georg 'Screaming Skull' Solti, maar zeker ook geen 'push-over'. Met een dosis onderkoelde Britse humor maakt hij tijdens de repetitie ook haarfijn duidelijk wat hem niet bevalt. Al tijdens de repetie kwam zulk mooi spel aan het licht dat ik na afloop niet anders kon dan een kaartje voor dit concert te kopen.

En de repetitie werd tijdens het concert meer dan overtroffen. Ondanks het feit dat Richard Egarr de opvolger van Christopher Hogwood is bij de Academy of Ancient Music is hij geen purist die daardoor nooit meer met volledig orkest op de planken staat. Sterker nog: hij geniet er vooral van en laat in een interview in het Vrienden-blad van het Residentie Orkest zijn waardering voor Stokowski en zijn 'Hollywood-sound' blijken. 'Stokowski is voor mij een grote, grote ster' zegt hij daar. Dat merk je ook tijdens het concert waar een aantal bewerkingen door Stokowski van Barokmuziek op de lessenaar staan (en ook nog een van Benjamin Britten). Puristen schijnen er van te gruwen, maar zoals het programmaboekje al aangaf, staat Stokowski in een traditie van een aantal eminente componisten die er ook heil in zagen om werk van anderen te orkestreren. Ik heb daar ook geen problemen mee: het werpt weer een ander licht op een compositie. Goed voorbeeld is Mahler's bewerking van Schubert's  14e strijkkwart 'Der Tod und das Mädchen'. Het origineel is prachtig, maar Mahler's bewerking voor strijkorkest vind ik ook prachtig. Stokowski's meest beroemde transcriptie, onder andere door het gebruik ervan in Disney's Fantasia, is misschien wel de Toccata en fuga. Oorspronkelijk voor orgel, maar nu gebracht in een prachtig georkestreerde versie voor groot orkest. Je moet wel een hele koele kikker zijn om deze versie niet prachtig te vinden. En Egarr bracht dit openingsstuk van het concert met verve! Mocht je overigens op zoek zijn naar de Stokowski-transcripties dan hoef je niet verder te kijken dan het Britse label Chandos dat een groot aantal opnames in de catalogus ervan heeft, uitgevoerd door het BBC Philharmonic onder leiding van Matthias Bamert.

Het gaat te ver om alle stukken los te bespreken, maar voor alle onderdelen geldt dat deze zonder uitzondering prachtig werden uitgevoerd waarbij Egarr tijdens het 5e Brandenburgse Concert zelf achter de piano kroop en in het tweede deel, samen met de concertmeester en een dwarsfluitist, een prachtig trio ten gehore bracht, waar ik vrijdag al stil van werd. Enige kritiekpunt is dat in het eerste deel de fluitist wat te zacht was, maar dat was dan ook het enige smetje op een verder prachtig concert dat terecht eindigde in een staande ovatie. Want ook dat lukt Egarr: in korte tijd niet alleen een connectie met het orkest opbouwen, maar ook met het publiek. Niet voor niets lieten de leden van het Residentie Orkest met hun voeten merken hoe groot hun waardering was voor Egarr. Dat heb ik ze eigenlijk nog niet zien doen bij hun chef-dirigent Järvi.

Terug nog even naar de repetitie. Ik sprak tijdens de pauze met de algemeen directeur van het Residentie Orkest, Niels Veenhuijzen, die met veel passie sprak over de grote maatschappelijke verbondenheid van het orkest met Den Haag. Onder andere door leerlingen in aanraking te brengen met klassieke muziek, en daarmee indirect hun ouders. Afgelopen jaar zijn daarmee 15.000 leerlingen bereikt, terwijl een jaar daarvoor het er 'maar' 3.000 tot 4.000 waren. En dit is slechts één van de projecten die het Residentie Orkest onderneemt. Je hoort er maar weinig over, maar wellicht dat dit ook duidelijk maakt waarom de Hofstad een Residentie Orkest nodig heeft: niet alleen voor de prachtige muziek maar ook de maatschappelijke meerwaarde.