In 1952 overleed de al langer met een zwakke gezondheid kampende Koning George VI toch nog onverwacht en werd zijn dochter Koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk. Zij was toen, met Philip de Hertog van Edinburgh, op tussenstop in Kenia als onderdeel van een reis langs de uitgebreide overzeese gebieden van het Britse Rijk. Zestig jaar later zit Elizabeth nog ferm op de Britse troon en staat zij, met haar fitte 85 jaar, aan de vooravond van de viering van dit jubileum: The Diamond Jubilee.
Ter gelegenheid van deze mijlpaal, overigens niet zo heel lang geleden bedacht om de monarchie in het zonnetje te zetten, zijn de afgelopen maanden talloze boeken verschenen over Elizabeth. De bekende politieke commentator Andrew Marr, opvolger van Sir David Frost bij de BBC en schrijver van meerdere boeken over het Verenigd Koninkrijk, schreef ook een boek over zijn vorstin: 'The Diamond Queen. Elizabeth II and her people'. Tegelijkertijd verscheen op de BBC een gelijknamige driedelige documentaireserie die de moeite van het kijken meer dan waard is, maar toch zeer zeker los staat van het boek.
Wie op zoek is naar een lineaire biografie van deze opmerkelijke vorstin, die over niet al te lange tijd, bij leven en welzijn, langer op de troon zal zitten dan de legendarische Koningin Victoria, moet verder kijken. Wie weinig opheeft met het instituut monarchie, nog dagelijks rouwt om Diana en het vermeende leed dat haar door de koninklijke familie is aangedaan, moet zeker verder kijken. Maar voor allen die geïnteresseerd zijn in het instituut dat de Britse monarchie is, de wijze waarop dit instituut zich aan de veranderende tijden heeft aangepast en de rol van Elizabeth hier in hoeft niet verder te kijken dan dit boek. Uit deze inleidende woorden valt duidelijk op te maken dat ikzelf in die laatste categorie val. Het zal dan ook niemand verbazen dat ik de gelijknamige serie met plezier heb gekeken evenals een eerdere, nog beter geslaagde, BBC-serie over de Britse monarchie: 'Monarchy'.
Het boek van Marr geeft een mooie inkijk in 'The Firm' zoals de Windsors zich plegen te noemen. Want dat de familie een bedrijf is staat buiten kijf. Een eeuwenoud traditioneel bedrijf dat natuurlijk wel. Tegelijkertijd komt het leven van Elizabeht, dan weer anekdotisch dan weer wat langer verhalend, ook aan bod: haar lange en gelukkige huwelijk met de Deens-Griekse prins Philip Mountbatten, het wel maar vooral het wee van haar kinderen (Charles voorop), haar grootvader George V en Koningin Mary, de abdicatie van haar oom Edward VIII en de onverwachte troonsbestijging van haar vader George VI en daarmee haar nieuwe toekomst als troonopvolger. Voor liefhebbers van de Britse kaskrakers 'The Queen' (met Helen Mirren) en 'The King's Speech (met Colin Firth) zal het allemaal bekend voorkomen.
Het portret dat Marr schildert is bovenal respectvol en plaats Elizabeth in de context van de veranderende maatschappij, maar ook diverse episodes in haar leven. Van politiek, haar eerste premier was Winston Churchill, haar voorlopig laatste premier is David Cameron, tot de overgang van British Empire naar de Commonwealth en alles wat daar tussenin zit. De kern van het boek bestaat er in dat Elizabeth, gelijk haar voorgangers, het gelukt is om een tegendraads en van nature ouderwets instituut als de monarchie ook in veranderende tijden relevant te houden. Zo voelde George V in 1917 goed aan dat de Koninklijke familie zich in een tijd van vijandschap met Duitsland moeilijk kon tooien met haar Duitse naam. Zo werd het Huis Saksen-Coburg en Gotha het Huis Windsor. En blijkt bij nadere inspectie dat vele eeuwenoud aandoende tradities van het Britse Koninklijke Huis meestal niet ouder dan honderd jaar zijn. Elizabeth voelt net als George V (maar ook haar vader) de tijd feilloos aan. Of het nu gaat om het inspelen op de komst van de televisie of nu internet en sociale media. Elke mogelijkheid om de monarchie, met behoud van haar waardigheid en relevantie, ferm onderdeel uit te laten maken van de Britse staat en maatschappij, wordt welbewust aangegrepen.
Zoals gezegd is dit boek een sympathiek portret van deze bijzondere vrouw en stoort deze constatering niet omdat deze conclusie de juiste lijkt te zijn. Zoals zo vaak is The Economist het meest treffend in de beoordeling van het boek: 'Mr Marr palpably likes the queen, whether for touring the country to greet and thank people mostly ignored by “London power brokers”, or for relaxing when her work is done with “a glass of something cheerful”. Yet liking is not really the point. In Mr Marr’s words, there is only a little space, though “an interesting space”, between the queen and the woman who lives her life. Her calling gives her meaning. She “is what she does. Mr Marr’s sober conclusion feels right. To adapt the queen’s one-liner: for all that the spectacle and unattainable glamour of royalty still fascinates (and helps sell books), for Britain’s jubilee monarch the show is a means to an end. Being seen is about being believed.'
Reacties
Een reactie posten