'Watergate' is wellicht het bekendste politieke schandaal van de 20e eeuw. Niet voor niets wordt elke nieuw schandaal, ook buiten de V.S., al snel getooid met de toevoeging '-gate'. Dat is ook niet zo vreemd aangezien 'Watergate', vernoemd naar het kantoor/woon/hotel-complex met dezelfde naam in Washington, D.C. waar de befaamde inbraak plaats vond bij het Democratische hoofdkwartier, de eerste en vooralsnog laatste keer is dat een Amerikaanse president voortijdig aftrad zonder dat de dood hier een rol bij speelde. De naam van de in 1994 overleden Richard Nixon zal voor altijd verbonden blijven aan het schandaal en werpt sindsdien een schaduw over zijn presidentschap, maar ook het presidentschap van zijn opvolgers. In zijn boek 'Shadow' stelt Bob Woodward, die samen met Carl Bernstein het 'Watergate'-schandaal in de publiciteit bracht, dat met 'Watergate' een einde kwam aan de 'imperial presidency'. Zoals bekend verondersteld mag zijn, was niet de inbraak zelf fataal voor Nixon, maar de 'cover-up' door het Witte Huis van de relatie tussen de inbrekers en de Nixon-administratie en de CREEP (Committee for the Re-election of the President).
'Watergate' is onderwerp geweest van vele non-fictie boeken, maar een roman gebaseerd op dit schandaal bestond nog niet. Thomas Mallon, die van dit genre een specialiteit heeft gemaakt, heeft deze niche benut om met deze 'Watergate. A Novel' op de proppen te komen. Al jaren ben ik gefascineerd door Richard Nixon. 'For better or worse' heeft deze president een grote impact gehad op de 20e eeuw. Niet alleen in negatieve zin vanwege 'Watergate', maar ook in positieve zin vanwege zijn buitenlandbeleid met als hoogtepunt de opening die hij heeft gecreëerd tussen de Verenigde Staten en China. Gezien het toenemende belang van China in de 21e eeuw een niet te onderschatten prestatie. De reden overigens ook dat Nixon de enige president is die naar aanleiding hiervan een spreekwoord en een opera naar zich vernoemd heeft verkregen. 'It takes Nixon to go to China' is een bekend Amerikaanse spreekwoord dat zoveel zegt dat juist het onverwachte het meest effectieve is. In dit geval dat de rechtste Nixon de enige politicus was die geloofwaardig een opening kon maken naar het communistische China. De Amerikaanse componist John Adams schreef over het bezoek van Nixon zelfs een hele opera. Een opera die inmiddels al jarenlang tot mijn favorieten behoort. Onderstaand een kort fragment uit de meest recente opvoering (2011) door de Metropolitan Opera te New York met de componist zelf op de bok als dirigent:
Juist vanwege mijn fascinatie voor Richard Nixon kon ik dit boek, aanbevolen door een goede vriend, niet laten liggen. En hoewel ik het boek met plezier heb gelezen, worstel ik wel met mijn mening erover. Ik ben juist een groot liefhebber van romans die binnen een historische context spelen. Het verhaal is zelf dan voor het grootste deel fictief, maar de verwendheid met de realiteit is juist het aantrekkelijke van deze categorie fictie. 'Watergate. A Novel' is de poging van Thomas Mallon om het hele 'Watergate'-schandaal als een roman te brengen met een sterke focus op een aantal belangrijke personages en minder op de gebeurtenissen rondom 'Watergate'. Zo komen niet alleen Richard Nixon en Pat Nixon, maar ook inbreker Howard Hunt en zijn formidabele vrouw Dorothy aan bod. Ook wordt de onnavolgbare dochter van Theodore Roosevelt, Alice Longworth Roosevelt ten tonele gevoerd die een nauwe band met Nixon had. Ook komt de secretaresse van Nixon, Rose Mary Woods, uitgebreid aan bod omdat zij de hand heeft gehad in het al dan niet expres wissen van 18,5 minuut aan Witte Huis-opnames. Opnames die in het gehele Witte Huis werden gemaakt van alle gesprekken en door 'Watergate' aan het licht kwamen. De tapes hiervan werden de inzet van een felle strijd tussen Nixon en de 'special prosecutor' en zou eindigen bij een oordeel van het Supreme Court in het voordeel van die laatste. Nixon zou nog jarenlang strijden voor het behoud van 'executive privilege' inzake deze tapes.
Zoals gezegd ligt de focus van het boek op deze personages en creëert Mallon een roman-wereld binnen de bestaande feiten. Dat betekent natuurlijk ook dat hij veelal zelf moet invullen waaronder bijvoorbeeld de reden waarom Rose Mary Woods een tape voor een periode van 18,5 minuut heeft gewist. Een invulling die menigeen nog zal verbazen. Daarbij moet overigens ook gezegd wordend dat de roman, zo mogelijk, behoorlijk neutraal is geschreven. Zoek je een veroordeling van Richard Nixon kijk dan vooral verder, verwacht je een roze bril dan ben je eveneens aan het verkeerde adres. Het probleem van dit boek zit hem wat mij betreft dan toch in deze vorm. Ik kan niet zo gek veel met een roman van een bestaande gebeurtenis die 'imagined' is. Ik weet simpelweg niet zo goed wat ik er dan mee moet. Toch is het een goed geschreven roman dat wanneer het juist zou gaan om een niet-historische gebeurtenis paradoxaal genoeg makkelijker te lezen zou zijn. Overigens is het boek zeer zeker niet aan te bevelen voor lezers die niet een behoorlijke kennis hebben van de Amerikaanse politieke geschiedenis in het algemeen en Nixon en Watergate in het bijzonder. De gevraagde voorkennis over gebeurtenissen en personages is daar te groot voor.
Concluderend: een 'mixed bag' van een roman waarvan ik niet eens voor mezelf goed kan bepalen of ik het nu een goed boek vind.
Reacties
Een reactie posten