Concert/dans 13 oktober 2012: NDT & Residentie Orkest in optima forma

'25 jaar Spuiplein / 100 jaar Sacre'

'Swan Song' 

Choreografie: Sol León & Paul Lightfoot

Glass: Double Concerto for Violin, Cello and Orchestra

Stravinksy: Le Sacre du Printemps

'Chamber'

Choreografie: Medhi Walerski

Talbot: Chamber Symphony

Nederlands Dans Theater

Studenten Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten
Frederieke Saeijs (viool), Joris van den Berg (cello)

Andrew Grams, Residentie Orkest

Lucent Danstheater / Dr. Anton Philipszaal, Den Haag

Het culturele leven in Den Haag heeft meerdere gezichten: van de wereldklasse van het Nederlands Dans Theater (NDT) tot het ooit vermaarde maar nu tot cultureel verweesd kind verworden Residentie Orkest (RO). De behuizing van beide culturele instellingen, het Spuiplein, is exemplarisch. De combinatie van de Dr. Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater, anno 1987, heeft zijn langste tijd gehad en een ieder die er wel eens komt, zal dat beamen. De staat van beide zalen zegt overigens ook iets over de instellingen die er huizen. Het Lucent Danstheater is een strakke, moderne, donkere zaal waar de dansers van het NDT tot hun recht komen terwijl de Dr. Anton Philipszaal een wat treurige en goedkope aanblik heeft met een akoestiek die ook niet altijd om over naar huis te schrijven is. De wereldklasse van het NDT wordt door vriend en vijand erkend waardoor de cultuurbezuinigingen het NDT bij lange na niet zo hard treffen als het Residentie Orkest. Dit ooit vermaarde orkest is naarstig op zoek naar een nieuwe toekomst. Een toekomst die met minder musici, zonder zicht op een chef-dirigent (het contract met Neeme Järvi is inmiddels verlopen) en met samenwerking met het Rotterdams Philharmonisch Orkest tegemoet wordt getreden. Voor de behuizing lijkt er inmiddels een oplossing wanneer in november de gemeenteraad een besluit neemt over het plan van het college van B&W te komen tot een gezamenlijke behuizing van NDT, RO en het Koninklijk Conservatorium. Dit nieuwe Spuiforum moet gereed zijn in 2018 en vervangt een eerder plan dat uitgebreider en duurder was. Een van de argumenten voor de bouw van het Spuiforum is de kruisbestuiving tussen de Haagse culturele instellingen. Meer info via het YouTube-filmpje van de gemeente Den Haag over het nieuwe Spuiforum:

Wie gisteren, of de dagen ervoor, het programma '25 jaar Spuiplein / 100 Sacre' heeft bezocht zal, in weerwil van de wellicht wat negatieve toonzetting van het voorafgaande, concluderen dat in deze kruisbestuiving de absolute meerwaarde zit voor het Haagse (en nationale!) culturele leven. Aanleiding: het vieren van 25 jaar Spuiplein en tegelijkertijd memoreren van het feit dat het bijna 100 jaar geleden is dat de 'Sacre du Printemps' van Stravinsky, tot grote afschuw van het toenmalige culturele establishment, haar roerige première beleefde.  En voor het eerst in tijden nam ik, samen met twee vrienden, plaats in een volledig uitverkochte voorstelling op het Spuiplein waar de foyers de drukte amper aankonden van een enthousiast (en divers!) publiek. 

De avond begon in het Lucent Dans Theater met een reprise van 'Swan Song' door het NDT en het Residentie Orkest. Een choreografie van Sol León en Paul Lightfoot op speciaal hiervoor gecomponeerde muziek van Philip Glass: zijn dubbel concert voor viool, cello en orkest. Philip Glass (1937) is al jarenlang één van mijn favoriete moderne componisten. Zijn muziek omschreven door Godfrey Reggio, een vriend van Glass, als een 'ever ascending score that never reached the heavens' is meteen herkenbaar en hoewel zijn muziek altijd hetzelfde lijkt, is het altijd verschillend. Kenners van de muziek van Glass weten dan meteen wat ik bedoel, iets wat zich moeilijk op schrift laat stellen. De combinatie van moderne dans met de muziek van Glass vond ik magisch en heb ik ongelooflijk van genoten. Juist ook door het feit dat de muziek live door het Residentie Orkest werd uitgevoerd en door het gebruik van een inventief decor met twee grote verplaatsbare trappen en het grote talent van het NDT was dit een prachtig voorbeeld van kruisbestuiving. Nu ben ik altijd slecht in het 'lezen' van choreografie, maar mijn beste vriend die mee was, heeft daar wel een goed gevoel voor en die kon me vertellen dat de choreografie de verbeelding was van de verschillende stadia van een relatie en de uitdagingen waar een relatie in een leven voor komt te staan. 'In hindsight' kan ik dit bevestigen. Het blijft moeilijk om een dergelijke uitvoering te beschrijven, maar gelukkig heeft het NDT een filmpje op YoutTube gezet:

Na deze geweldige start, en na een korte pauze, togen alle bezoekers naar de Dr. Anton Philipszaal waar de 'Sacre du Printemps' van Igor Stravinsky (1882-1971) wervelend werd uitgevoerd door het Residentie Orkest onder Andrew Grams. Ditmaal niet met, zoals bij de première in 1913, begeleidende dans, maar videoprojecties samengesteld op grond van de muziek door studenten van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Dit vond ik een erg inventieve manier om muziek aan hedendaagse kunst te koppelen. En de diverse beelden gaven de chaos van de huidige maatschappij weer en vervingen de aan de Zonnegod te offeren maagd door een beeltenis van Stravinsky zelf. Opvallend daarbij is overigens dat deze muziek tot grote consternatie leidde bij de première, maar bijna een eeuw na dato nog steeds niet aan kracht heeft ingeboet. Tussen de moderniteit van Glass en het stuk dat zou volgen van Talbot houdt Stravinsky zich buitengewoon goed staande en zijn zijn muzikale opvolgers hem schatplichtig.

Na Stravinsky volgde wederom een korte pauze en toog het publiek, ditmaal voor de laatste keer, naar het Lucent Danstheater voor 'Chamber' die, op dezelfde plek, de wereldpremière beleefde op 4 oktober. Joby Talbot (1971) schreef, geinspireerd door de 'Sacre', zijn 'Chamber Symphony' op grond waarvan Medhi Walerski een werkelijk prachtige en imponerende choreografie creëerde. Met dezelfde rauwe muzikaliteit lieten de dansers van het NDT wederom hun terechte claim op wereldfaam zien door in de tegenstelling van massa, individue en koppels de sterren van de hemel te dansen. Ook hier weer een groot compliment voor het inventief gebruik van het decor dat door gebruik van licht en deuren een sfeer neerzette die de gecombineerde pracht van de muziek uitgevoerd door het RO en de dans van het NDT compleet maakte. Voor een beeld hiervan wederom een YouTube-filmpje, ditmaal van de repetitie voor dit stuk:

Gelijk de twee voorgaande delen van deze avond eindigde deze uitvoering met een welverdiende stormachtige staande ovatie. Het moge uit het voorafgaande duidelijk zijn dat ik enorm enthousiast ben over deze avond. Zelden heb ik zo genoten van een cultureel samenspel als gisteravond. Ik hoop dan ook van harte dat het Residentie Orkest en het Nederlands Dans Theater deze samenwerking verder intensiveren en veel vaker dan nu zulke uitvoeringen programmeren. En als dat geholpen wordt door de bouw van het Spuiforum dan kan ik dat alleen maar van harte ondersteunen. Want de artistieke merites gecombineerd met het enthousiasme van het in grote getale toegestroomde publiek onderstreept het succes van deze kruisbestuiving. Om de film 'Fields of Dreams' te parafraseren: 'If you build it, they will come'.