Het Romeinse Rijk is een onderwerp van blijvende fascinatie voor zowel historici als niet-historici. Een fascinatie die al in de Romeinse tijd zelf startte met klassieke schrijvers als Livius, Polybius en Plutarchus via Edward Gibbon’s Decline and Fall of the Roman Empire uit het einde van de 18e eeuw tot diverse hedendaagse (populair-)historische schrijvers. Vreemd is dat natuurlijk niet. Het Romeinse Rijk is het grootste en meest langdurige rijk dat de wereld gekend heeft en de ineenstorting ervan spreekt al eeuwenlang tot de verbeelding.
Opvallende daarbij is dat, los van de evenzo grote interesse voor de Romeins keizers met de Julisch-Claudische dynastie en aartsvader Julius Caesar voorop, de nadruk vooral wordt gelegd op de val van het (West-)Romeinse Rijk in 476. Een nadruk die zich dan weer niet uitstrekt tot het Byzantijnse Rijk. Dit terwijl de de jure opvolger van het Romeinse Rijk in het Oosten het bijna duizend jaar na de val van de laatste West-Romeinse keizer Romulus Augustulus zou uitzingen tot de inname van Constantinopel in 1453 door de Ottomaanse sultan Mehmed II.
Over de opkomst van de Romeinse Republiek is minder geschreven dan over de val van het tot keizerrijk verworden Rome. Veelal begint het schrijven hierover pas bij Sulla en Caesar. Dit terwijl de geboorte van Rome volgens de mythe start in 753 voor Christus met de stichting van Rome door de broers Romulus en Remus. Anthony Everitt, schrijver van biografieën over Augustus, Hadrianus en Cicero, is in dit gat gesprongen met De geboorte van Rome. De opkomst van het grootste wereldrijk aller tijden.
De meest prille start van Rome is vooral een tijd die via legenden en mythes tot ons komt wat enige vorm van accuraat bronnenonderzoek vrijwel onmogelijk maakt. Everitt heeft hier een prachtige oplossing voor gevonden door zijn boek te verdelen in drie delen. Het eerste deel ‘Legenden’ handelt over de koningstijd waarin de meeste gebeurtenissen niet historisch zijn dan wel niet beschreven zijn. Het middelste deel ‘Verhalen’ gaat over de opmars van de Romeinse Republiek in Italië en de wijze waarop de staatsinrichting van Rome wordt vormgegeven. Hier lopen feit en fictie door elkaar. In het laatste deel ‘Geschiedenis’ komt de opkomst van Rome als mediterrane grootmacht aan de orde waarbij serieuze bronnen worden gehanteerd.
Het grote voordeel hiervan is dat de lezer een mooie samenvatting krijgt van alle verhalen, historische en mythische figuren rondom de opkomst van Rome. Een samenvatting die zowel voor kenners als de geïnteresseerde leek evenzo leesbaar en verrassend is. Zo passeren niet alleen Romulus en Remus de revue, maar ook de mythe dat Rome afstamt van de overlevenden van Troje. Verder komen de Punische Oorlogen (de strijd tussen Rome en Carthago), maar ook de strijd tegen Pyrrhus (bekend van de gelijknamige overwinning) en Mithridates, maar ook bepalende grootheden als Scipio Africanus, de gebroeders Gracchus, Sulla en Cicero aan bod. Het boek eindigt wanneer de Romeinse Republiek aan haar neergang is begonnen. Om via Julius Caesar, Octavianus/Augustus en Marcus Antonius te lezen over de lange zegetocht als het Romeinse Rijk moeten andere boeken geraadpleegd worden.
Opvallend daarbij is dat de opkomst van Rome met veel strijd gepaard is gegaan, zowel strijd met vijanden van buiten als vijanden van binnen. Voor Julius Caesar gold veni, vidi, vici voor het jonge Rome lijkt te gelden veni, vidi, frictie.
Het grote nadeel van deze aanpak is de ongelooflijk grote hoeveelheid informatie en namen die de lezer krijgt te verstouwen. Daarbij is het boek soms wat fragmentarisch opgebouwd wanneer het niet kan kiezen tussen het vertellen van een verhaal en het weergeven van (feitelijke) informatie. Op een enkel punt leidt de soms niet helemaal scherpe vertaling ook tot verwarring.
Desalniettemin is dit boek voor allen die meer willen weten over de geboorte van Rome een meer dan goede inleiding. Een inleiding die de interesse zal wekken voor andere boeken die onderscheidende episodes uit die tumultueuze geboorte nader beschrijven. Want wanneer je eenmaal aan ‘Rome’ bent begonnen geldt ook hier: alea iacta est!
‘De geboorte van Rome’ is op 15 november jl. in de Nederlandse vertaling van Corrie van den Berg en Carola Kloos verschenen bij uitgeverij Ambo. Op 1 februari 2013 verschijnt het boek in de oorspronkelijke versie als ‘The Rise of Rome’ bij uitgeverij Head of Zeus.
Deze recensie is ook gepubliceerd op Het Goede Leven, het culturele katern van De Dagelijkse Standaard. Naast mijn eigen FerdiBlog recenseer ik regelmatig boeken en concerten op Het Goede Leven en geef ik mijn opinie over actuele (cultuur)politiek.
Reacties
Een reactie posten