Korngold: Strijksextet
Schönberg: Verklärte Nacht
Strijkers van het Rotterdams Philharmonisch Orkest
viool: Petra Visser, Wim Ruitenbeek
altviool: Galahad Samson, Francis Saunders
cello: Daniel Petrovitsch, Mario Rio
Jurriaanse Zaal, De Doelen, Rotterdam
'More corn than gold'. Zo betitelde een criticus van de New York Sun geestig, doch vernietigend over het Vioolconcert van Erich Wolfgang Korngold (1897-1957). En op de één of andere manier beweegt het werk van muzikaal wonderkind (en zoon van eminent Weens muziekcriticus Julius) Korngold zich immer in het schemergebied van de klassieke muziek. Hoewel zijn werk in veel opzichten vergelijkbaar is met de laat-Romantiek van Richard Strauss is hij altijd minder serieus genomen. Dit schijnt vooral te maken te hebben met het feit dat hij, gevlucht voor de Nazi-opmars vanuit Wenen naar de V.S., zich in de oorlogsjaren verdienstelijk maakte als de toonaangevende filmcomponist van Hollywood. Na de oorlog en zijn terugkeer naar Wenen kreeg hij binnen de klassieke wereld geen voet meer aan de grond en is zijn reputatie sindsdien altijd wat halfslachtig geweest.
En dat is niet helemaal terecht. Zijn opera's Die Tote Stadt en Das Wunder der Heliane, maar ook het Vioolconcert en zijn, voor die tijd, zeer moderne Symfonie zijn het luisteren meer dan waard. De strijkers van het Rotterdams Philharmonisch Orkest hadden echter een voor mij volstrekt onbekend (kamer)werk van Korngold geprogrammeerd: zijn Strijksextet uit 1917. Het bleek een niet altijd toegankelijk werk dat gedecideerd niet atonaal is doch wel enkele trekken ervan lijkt te hebben. Daarbij worden 'ongemakkelijke' passages afgewisseld met prachtige sonore delen zoals het gevoelige en sprankelende adagio. Het werk wordt afgesloten met een finale die mij deed denken aan het Vioolconcert, voorwaar geen straf.
Na de pauze was gekozen voor Verklärte Nacht van Arnold Schönberg (1874-1951). Gelijk Korngold heeft Schönberg ook moeten vluchten voor het opkomende Nazisme en heeft hij de oorlog doorgebracht in de Verenigde Staten. Schönberg is de aartsvader van de atonaliteit en heeft een duidelijke plek in de wereld van de klassieke wereld verworven. Verklärte Nacht is nog voor zijn atonale periode geschreven in 1899 en is exemplarisch voor de fin-de-siècle.
Het werk is oorspronkelijk bedoeld voor een strijksextet, maar later (door de componist zelf) bewerkt voor een groter strijkorkest. Deze laatste versie hoorde ik al eens gespeeld door het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van James Judd (voor recensie zie hier). Verklärte Nacht is gebaseerd op het gelijknamige gedicht van Richard Dehmel dat handelt over een nachtelijke wandeling van een man en een vrouw waarbij de vrouw aan haar man opbiecht dat zij zwanger is doch niet van hem. De man reflecteert hierop en accepteert juist de zwangerschap en neemt zich voor het kind als het zijne te zien waarmee het gedicht (onverwacht) een positieve afloop kent. De verschillende stadia van gevoelens, verwachting - gespannenheid - afwachting - gelatenheid - acceptatie, worden door Schönberg in het werk vertaald. Deze oorspronkelijke versie voor strijksextet kwam volstrekt anders van karakter over dan de versie voor strijkorkest: veel directer en raakte daarom meer. Overigens ook vanwege de uitstekende uitvoering van de Rotterdamse strijkers.
Een mooie avond Kamermuziek in Rotterdam die aantoont dat de intimiteit van 'kleiner' werk soms meer in een behoefte voorziet dan het, door de bank genomen door mij meer te prefereren, grotere symfonische werk.
Reacties
Een reactie posten