Het lezen van Man's World van Rupert Smith en London Triptych van Jonathan Kemp - beide boeken zijn in 2010 voor het eerst gepubliceerd - leidt tot het besef dat de homoliteratuur sinds de Tweede Wereldoorlog ontzettend is veranderd. Homoseksuele schrijvers en aartsvaders van de homoliteratuur zoals Truman Capote, Gore Vidal, Christopher Isherwood en Tennessee Williams schreven besmuikt en gecamoufleerd over the love that dares not speak it's name en openden daarmee langzaam een deur naar de acceptatie van homoseksualiteit in de Westerse wereld. Voor hedendaagse schrijvers ligt dit anders. De scheidslijn tussen 'gewone' literatuur en homoliteratuur is een dunne en vaak in the eye of the beholder. Want waarom zou een roman waar toevallig één (of meerdere) van de hoofdrolspelers homo is meteen geclassificeerd moeten worden als homoliteratuur? Immers gaat het niet gewoon om menselijke relaties of deze nu hetere- of homoseksueel van aard zijn?
Gevoelsmatig trekt ondergetekende de scheidslijn wanneer de thematiek van een roman homogerelateerd is en zeggingskracht heeft over de positie van homo's binnen de samenleving dan wel de focus legt op het homoseksuele leven. Het oeuvre van de Britse schrijver Alan Hollinghurst is hier een goed voorbeeld van. Een tweetal van zijn boeken die ik eerder las, The Spell en The Swimming-Pool Library, zijn relatief expliciet en handelen met name over gay life in het Verenigd Koninkrijk. The Line of Beauty en The Stranger's Child hebben ook hun fair share aan homoseksuele hoofdfiguren, maar die worden beschreven tegen de achtergrond van een breder maatschappelijk tableau. The Line of Beauty is bijvoorbeeld ook een weergave van het Verenigd Koninkrijk in het tijdperk-Thatcher. Weliswaar met een focus op het leven van homo's en de opkomst van HIV/AIDS, maar gevoelsmatig toch breder dan eerdere boeken van Hollinghurst.
Zoals gezegd is deze scheidslijn arbitrair, maar ontegenzeggelijk hebben de huidige homoseksuele schrijvers een volstrekt andere rol hebben dan hun befaamde voorgangers. Gore Vidal, Christopher Isherwood c.s. waren wegbereiders wiens werk een emancipatoire werking kreeg. De huidige generatie schrijvers hebben daar veel voordeel van: hun werk is gericht op het homoleven zoals het is en niet zoals het zou moeten zijn. Daarbij overigens de stevige voetnoot dat deze constatering (helaas) alleen geldt voor het grootste deel van de Westerse wereld. Homo's in landen zoals Rusland staan er - dit moge bekend verondersteld zijn - een stuk slechter voor en moeten vrezen voor een verdere verslechtering.
Vanuit dit perspectief zijn Man's World van Rupert Smith en London Triptych van Jonathan Kemp wel degelijk representanten van de moderne homoliteratuur. Hun hoofdpersonen zijn zonder meer homo, maar tegelijkertijd hebben zijn de ontwikkeling van de homo-emancipatie tot onderwerp van hun respectievelijke boeken gemaakt. Zowel Smith als Kemp kiezen ervoor om de kijker mee te nemen in een aantal verhalen die in verschillende tijdperken spelen, maar wel met elkaar verbonden zijn. En beide schrijvers kiezen voor Londen als de stad waar het gebeurt en homoseksualiteit de normaalste zaak van de wereld is. Londen is - naast de hoofdpersonages - misschien wel dé hoofdrolspeler van deze boeken.
Man's World van Rupert Smith
Rupert Smith vertelt in Man's World de verhalen van Robert en Michael. Het verhaal van Robert is het leven van een homoseksuele man in het hedendaagse Londen terwijl Michael vijftig jaar eerder leeft en net na de Tweede Wereldoorlog zijn homoseksualiteit moet verbergen terwijl hij dienstplicht heeft bij de Royal Airforce. Tijdens die dienstplicht leert hij zijn toekomstige partner Mervyn kennen die worstelt met zijn homoseksualiteit en Stephen van wie iedereen weet dat hij homo is en uiteindelijk wordt verwijderd van de basis en wordt opgenomen om te genezen van de ziekte die homoseksualiteit toen nog was. Het leven van Robert is volstrekt anders: voor hem geen vrees dat hij vanwege zijn homoseksualiteit een leven in de marge moet leven. Zijn homo-zijn is gewoon onderdeel van zijn leven en geen aanleiding tot ellende. Ondanks een - op z'n zachtst gezegd - onstuimig leven kent hij weinig vrees voor die homo-buggaboo uit de jaren tachtig: HIV/AIDS. Uiteindelijk komt Robert, zoals velen van zijn evenzo losgeslagen hetero-leeftijdgenoten, tot rust en vindt hij geluk met een collega van kantoor en blijken de levens van Robert en Michael elkaar via Stephen gekruist te zijn.
London Triptych van Jonathan Kemp
In London Triptych vertelt Jonathan Kemp zelfs drie verhalen. Ditmaal allemaal rondom (fictieve) homo's die het oudste beroep ter wereld uitoefenen in een Londen van drie tijdperken waarbij de achtergrond van het verhaal gebaseerd is op de werkelijkheid. We maken kennis met Jack Rose in 1894 die de kost verdient als prostituee en in aanraking komt met Oscar Wilde. Via Jack wordt de homowereld van het negentiende-eeuwse Londen inzichtelijk gemaakt en komt zijdelings het fameuze proces tegen Oscar Wilde aan bod. Rose is onderworpen aan het humeur van de politie en justitie en komt veelvuldig in aanraking met hem, niet alleen vanwege het verkopen van zijn lichaam, maar vooral vanwege het feit dat hij zijn lichaam aan andere mannen verkoopt. Vijftig jaar later wordt het verhaal van Colin Read verteld. Deze schuchtere artistieke vijftiger worstelt met zijn homoseksualiteit en heeft een bijzondere relatie met zijn (teken)model Gregory die zijn lichaam aan alle mannen verkoopt behalve aan Colin. Door Gregory komt Colin in aanraking met de politie die zonder aanleiding homo's lastig vallen om de simpele reden dat ze homo zijn. In het derde verhaal vertelt de prostituee David zijn verhaald over het verkopen van liefde en het vinden van echte liefde bij een andere prostituee die hem niet op die manier liefheeft en uiteindelijk in aanraking doet komen met justitie, maar niet vanwege zijn homoseksualiteit. Ook deze verhalen - het kan bijna niet anders - worden ook met elkaar verbonden door het feit dat Jack Rose in het verhaal van Colin Read vijftig jaar later een kleine rol speelt en dit evenzo geldt voor Gregory in het verhaal van David.
Hoewel deze boeken bij toeval gecombineerd zijn, lezen ze allebei heerlijk weg en maken ze onbewust veel duidelijk over de stand van homo-emancipatie. Juist door dit soort volwassen boeken waar homoseksualiteit een hoofdrol speelt zonder hysterisch te worden, wordt de verdere emancipatie van homo's een dienst bewezen. Tegelijkertijd geven ze een inkijk in een intolerante wereld die nog niet zo lang in ons verleden ligt en - in wredere vorm - lijkt op te komen in landen zoals Rusland waarbij homo's steeds meer en vaker in de rol van nationale zondebok worden geduwd. Dan mag vastgesteld worden dat de publicatie van dit soort boeken veelzeggend is over de wijze waarop in onze maatschappij wordt omgegaan met homoseksualiteit.
Reacties
Een reactie posten