De Nederlandse Opera
De Speler
Sergej Prokofjev (1891-1953)
John Daszak, Aleksej Ivanovitsj
Sara Jakubiak, Polina
Pavlo Hunka, Generaal
Renate Behie, Baboelenka
Gordon Gietz, Markies
Kai Rüütel, Blanche
George Nigi, Mr. Astley
Marcel Beekman, Vorst Nilsky
Matthew Zadow, Baron Würmerheim
Roger Smeets, Potapitsj
Koor van De Nederlandse Opera
Marc Albrecht, Residentie Orkest
Het Muziektheater, Amsterdam
Dat een gokverslaving je wereld kan beperken en of je nu wint of verliest je leven er niet beter op wordt, is voor Sergej Prokofjev (1891-1953) een mooie aanleiding geweest om de roman De Speler van Fjodor Dostojevski te gebruiken als basis voor een gelijknamige opera uit 1917. Een opera wiens experimentele muziek de moderne tijd met urgentie aankondigt doch pas in 1929 voor het eerst te horen was: de Russische Revolutie gooide roet in het eten en dwong Prokofjev uit te wijken naar de Verenigde Staten. Met de daadwerkelijke eerste uitvoering zoveel jaar later was de impact van dit stuk minder dan in 1917 en misschien is dat wel de reden waarom deze opera vrij onbekend is en niet bijster vaak wordt uitgevoerd.
Dat weerhield het uitstekende spelende Residentie Orkest er niet van om onder de bezielende leiding van Marc Albrecht deze moderne en bij tijd en wijle absurdistische opera met verve te brengen. In een inventieve 'gesloten' enscenering van een hotel-casino in Roulettenburg volgen we Aleksej Ivanovitsj die gokverslaafd is en via het gokken de geldproblemen van zijn vriendin Polina hoopt op te lossen. In dit vreemde hotel-casino ontmoet Aleksej, overigens uitstekend vertolkt door John Daszak, een aantal andere zonderlinge figuren waaronder Polani's stiefvader - de Generaal - die rondhangt in het hotel-casino in afwachting van de dood van de rijke Baboelenka ('Grootmoedertje') waardoor haar erfenis hem toekomt en hij zijn schulden bij de Markies kan aflossen. Helaas voor de Generaal duikt Baboelenka onverwacht op en jaagt met een ongekende vitaliteit het grootste deel van haar rijkdom er doorheen. Sommigen zouden het zien als de ultieme daad van vrouwelijke onafhankelijkheid, maar anderen als the last hurrah van een vrouw aan het einde van haar leven. Niet alleen is de Generaal zijn erfenis kwijt, ook zijn vriendin Blanche vindt het wel best met hem en laat merken dat de enige aantrekkingskracht die hij had zijn toekomstige financiële situatie betrof.
Hoewel onze hoofdpersoon Aleksej in de opera weinig geluk kent, verandert zijn geluk in de laatste akte: hij laat de bank springen en kan Polina uit de brand helpen. Russische vrouwen zijn daarbij onvoorspelbaar en Polina werpt zijn geld terug en verlaat hem, Aleksej achterlatend in een permanente gokverslaving die hij maar weer snel in de praktijk brengt. Daarmee de conclusie rechtvaardigend dat een gokverslaving - gelijk elke verslaving - isolatie met zich mee brengt en leidt tot een gesloten wereld. Een thema dat in meer of mindere mate voor alle bezoekers van het hotel-casino in Roulettenburg geldt en prachtig gevat in de enscenering die tevens de (toenmalige) tijdsgeest mooi neerzet, maar altijd blijk geeft van een gesloten wereld zonder uitgang naar de buitenwereld. Overigens is de muziek van Prokofjev zeker niet ieder's smaak. De urgentie, het modernisme en het 'zware': je moet er wel van houden. Maar alle reden om een kaartje voor deze muzikale waarschuwing tegen gokken te overwegen.
De Nederlandse Opera voert 'De Speler' nog uit op 13,17, 20, 23, 26 en 29 december 2013 uit. De première was op 7 december. Deze recensie is op basis van de uitvoering van 10 december. Kaarten bestellen kan hier.
De trailer van 'De Speler':
Reacties
Een reactie posten