C.J. Sansom tekent voor een spannende misdaadroman gesitueerd in een fascinerend en beangstigend alternatief universum waar het Derde Rijk de winnaar is en het Verenigd Koninkrijk de grote verliezer…
De fascinatie van schrijvers, zowel fictie als non-fictie, voor een alternatief universum waarbij de nachtmerrie van Hitler's Derde Rijk niet ten onder is gegaan in de Götterdämmerung van Berlijn in 1945 is groot. Dit is ook weinig verwonderlijk omdat er maar weinig gebeurtenissen in de geschiedenis van de mensheid zijn die zo bepalend zijn geweest voor het verdere verloop van diezelfde geschiedenis. Was Duitsland de winnaar geworden van de Tweede Wereldoorlog dan had de wereld er volstrekt anders uit gezien, maar hoe blijft natuurlijk het grote vraagteken. Deze vraag heeft de basis gelegd voor een inmiddels uitgebreid genre van 'What if?'-romans dat varieert van Philip Roth's Het Complot tegen Amerika tot Fatherland van Robert Harris. Tot de publicatie van C.J. Sansom's Dominion (in Nederland vertaald als Mist over Londen) was de meest recente toevoeging op dit genre het uitstekende The Afrika Reich van Guy Saville, onderwerp van een eerdere blog waarbij ook het oudere SS-GB van Len Deighton is besproken.
Stay calm and be defeated
De focus van veel van de 'What if?'-romans ligt - niet onterecht - op het Verenigd Koninkrijk: geen land dat bij de start van Hitler's waanzin zo bepalend was voor het verloop van de Tweede Wereldoorlog. Wanneer het Verenigd Koninkrijk in de beginfase een fatale slag zou zijn toegebracht en/of zich had overgegeven aan appeasement dan had Duitsland zonder meer grote kans gehad om de dominantie over Europa te bestendigen. Het is daarom niet verwonderlijk dat Sansom zijn alternatieve universum laat starten bij de zeer betekenisvolle ontmoeting tussen aftredend Britse premier Neville Chamberlain en de kanshebbers voor zijn opvolging: Winston Churchill en Lord Halifax. In Sansom's verhaal ziet Churchill af van het premierschap om minister van Defensie te worden onder Halifax. Een keuze die leidt tot de overgave van het Verenigd Koninkrijk na het debacle van de Slag om Duinkerke (1940). Als resultaat hiervan is het Verenigd Koninkrijk (nominaal) onafhankelijk, maar staat zij onder de hoede van Duitsland en de stevige afspraken in het kader van de overgave doch met behoud van haar Empire. Onder leiding van krantenmagnaat Lord Beaverbrook en Oswald Mosley blijft de regering van het Verenigd Koninkrijk de banden met Duitsland aanhalen met alle gevolgen van dien voor de Joden in het Verenigd Koninkrijk die steeds meer ten prooi vallen aan repressie, maar (nog) niet worden uitgeleverd aan Duitsland. Een Duitsland waarvan niet precies duidelijk is wat er met de miljoenen Joden is gebeurd die onder de Duitse heerschappij vallen. Door het partnerschap van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben de Verenigde Staten nooit de wapenen opgenomen tegen Duitsland waardoor niet Roosevelt, maar Taft president wordt en zich verre houdt van foreign entanglement. Hoewel Duitsland de winnaar is, is de oorlog tegen Rusland nog steeds gaande, een oorlog die steeds meer mankrachten en bronnen verkwanselt en Duitsland steeds verder verzwakt. De inauguratie van de meer anti-Duitse president Adlai Stevenson lijkt er op te wijzen dat de geopolitieke situatie verder in het nadeel van Duitsland verandert.
De focus van veel van de 'What if?'-romans ligt - niet onterecht - op het Verenigd Koninkrijk: geen land dat bij de start van Hitler's waanzin zo bepalend was voor het verloop van de Tweede Wereldoorlog. Wanneer het Verenigd Koninkrijk in de beginfase een fatale slag zou zijn toegebracht en/of zich had overgegeven aan appeasement dan had Duitsland zonder meer grote kans gehad om de dominantie over Europa te bestendigen. Het is daarom niet verwonderlijk dat Sansom zijn alternatieve universum laat starten bij de zeer betekenisvolle ontmoeting tussen aftredend Britse premier Neville Chamberlain en de kanshebbers voor zijn opvolging: Winston Churchill en Lord Halifax. In Sansom's verhaal ziet Churchill af van het premierschap om minister van Defensie te worden onder Halifax. Een keuze die leidt tot de overgave van het Verenigd Koninkrijk na het debacle van de Slag om Duinkerke (1940). Als resultaat hiervan is het Verenigd Koninkrijk (nominaal) onafhankelijk, maar staat zij onder de hoede van Duitsland en de stevige afspraken in het kader van de overgave doch met behoud van haar Empire. Onder leiding van krantenmagnaat Lord Beaverbrook en Oswald Mosley blijft de regering van het Verenigd Koninkrijk de banden met Duitsland aanhalen met alle gevolgen van dien voor de Joden in het Verenigd Koninkrijk die steeds meer ten prooi vallen aan repressie, maar (nog) niet worden uitgeleverd aan Duitsland. Een Duitsland waarvan niet precies duidelijk is wat er met de miljoenen Joden is gebeurd die onder de Duitse heerschappij vallen. Door het partnerschap van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben de Verenigde Staten nooit de wapenen opgenomen tegen Duitsland waardoor niet Roosevelt, maar Taft president wordt en zich verre houdt van foreign entanglement. Hoewel Duitsland de winnaar is, is de oorlog tegen Rusland nog steeds gaande, een oorlog die steeds meer mankrachten en bronnen verkwanselt en Duitsland steeds verder verzwakt. De inauguratie van de meer anti-Duitse president Adlai Stevenson lijkt er op te wijzen dat de geopolitieke situatie verder in het nadeel van Duitsland verandert.
Een beslissend geheim
Binnen deze context vertelt Sansom het spannende verhaal van de David Fitzgerald die werkzaam is in de Dominions Office en stiekem onderdeel is van het Britse verzet dat onder leiding staat van de ondergedoken Winston Churchill. Samen met zijn beste vriend Geoff Drax voert hij allerlei klussen uit voor het verzet. Klussen die alleen bestaan uit het verstrekken van vertrouwelijke informatie. Dit schaduwleven - gelijk het feit dat hij Joods is - houdt Fitzgerald angstvallig verborgen voor de buitenwereld en zijn vrouw Sarah. Een relatie die toch al moeizaam is door het verlies van hun enige zoon Charlie die op jonge leeftijd thuis is omgekomen bij een ongeluk. Deze situatie verandert volledig wanneer het verzet informatie krijgt dat een oude vriend van Fitzgerald, Frank Muncaster, in het bezit is van geheime informatie die de doodsteek of ultieme overwinning van Duitsland kan betekenen. Deze Muncaster zit in een gesticht nadat hij zijn broer uit een raam heeft geduwd en wordt niet alleen door het verzet achterna gezeten, ook Duitsland heeft zijn oog op hem laten vallen. Door de 'onafhankelijkheid' van het Verenigd Koninkrijk is de Duitse aanwezigheid op het eiland aanzienlijk, maar kunnen zij niet onafhankelijk handelen. Daarom wordt de Gestapo Sturmbahnführer Gunther Hoth erop uitgestuurd om Muncaster's geheim te ontfutselen. Dit leidt tot een race tegen de tijd waarbij verzet en Nazi's strijden om Muncaster en zijn geheim in de hoop de ultieme overwinning in de wacht te slepen…
In ruim 700 pagina's schetst Sansom een overtuigend beeld van het alternatieve universum waarin allerhande bestaande personen een andere rol hebben dan we uit de geschiedenisboeken kennen. Het knappe en fascinerende aan het boek is dat Sansom de context prachtig en overtuigend schildert en daarmee het verhaal dat ten grondslag van deze thriller ligt optimaal ondersteunt. Voor liefhebbers van dit genre of een goede thriller hoeven niet verder te kijken dan Dominion. En wanneer het boek bevalt, is er nog een hele lijst van boeken die de 'What if?'-fascinatie verder kunnen voeden.
Reacties
Een reactie posten