© JanWillemdeVriend.com
Bach: Johannes-Passion
James Gilchrist, tenor (Evangelist)
Geert Smits, bas (Christus)
Thomas Oliemans, bas (Pilatus)
Martina Rüping, sopraan
Helena Rasker, alt
Andrew Staples, tenor (Petrus)
Laurens Collegium Rotterdam
Jan Willem de Vriend, Rotterdams Philharmonisch Orkest
De Doelen, Rotterdam
Jan Willem de Vriend tekent voor een vlotte en daardoor dynamische Johannes-Passion met als absolute ster van de avond James Gilchrist die met pathos en overtuiging de Evangelist is.
Het is een goede gewoonte van orkesten zoals het Koninklijk Concertgebouworkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest om bij de jaarlijkse Passie-uitvoering - niet te verwarren met de edelkitsch van De Passion - de Matthäus-Passion en de Johannes-Passion af te wisselen. De populariteit van de Matthäus is natuurlijk - zeker in Nederland - enorm groot en hoewel de Johannes-Passion steeds meer in opkomst is, zal deze nimmer de oertraditie van de Matthäus overschaduwen. En dat hoeft overigens ook helemaal niet, want beide Passies zijn complementair aan elkaar waarbij de Johannes-Passion wat 'directer' en krachtiger is dan de Matthäus. Dat komt ook doordat de Johannes meteen diep in de 'actie' duikt met de arrestatie van Jezus, terwijl de Matthäus daarbij nog een aanloopje neemt. Niet voor niets zijn beide Passies gebaseerd op andere bijbelteksten, de titels zeggen het al. Het 'directere' van de Johannes-Passion komt overigens ook tot uiting in de kortere duur: de meeste dirigenten bereiken (ruim) binnen de twee uur het laatste koraal Ach Herr, laas dein lieb Engelein.
Energiek
En wanneer Jan Willem de Vriend voor het orkest staat, sta je als publiek nog sneller buiten dan bij menig ander dirigent. Wie recent De Vriend heeft gezien in de speciale editie van De Wereld Draait Door over de Matthäus-Passion en getuige is geweest van zijn energie en liefde voor muziek zal niet verrast zijn dat hij een flink tempo hanteert bij de Johannes-Passion. Een tempo dat overigens nog een tikkeltje hoger ligt dan toen De Vriend in 2011 de Johannes dirigeerde bij het Koninklijk Concertgebouworkest (zie hier voor een recensie van dat concert). Overigens is het tempo van de Johannes (en de Matthäus) - onder invloed van de authentieke uitvoeringspraktijk - sowieso al een stuk hoger geworden. Een klassieke opname van Karl Richter doet over de Johannes bijvoorbeeld ruim een half uur langer. Maar ook in vergelijking met collega's als Sir John Eliot Gardiner en Jos van Veldhoven kiest De Vriend voor nog meer snelheid. En hoewel het publiek in De Doelen even moest wennen aan dit tempo, beviel het goed. De magistrale opening Her, unser Herrscher kreeg daardoor een pulserend momentum dat de gehele Johannes werd doorgezet.
Pathos
 |
| James Gilchrist |
Absolute hoogtepunt - naast het uitstekende koorwerk van het Rotterdamse Laurens Collegium - was zonder twijfel de Evangelist van James Gilchrist die net als in 2011 te Amsterdam Jan Willem de Vriend vergezelde in deze uitvoering. Gilchrist is één van de beste vertolkers van de Evangelist die er is. Niet alleen door zijn warme stem en enorme bereik, maar met name ook het pathos dat hij in zijn vertolking legt. Zijn dictie en inlevingsvermogen zijn ongeëvenaard waardoor hij de Evangelist niet vertolkt, maar is. Gilchrist werd kundig bijgestaan door Geert Smits als Christus en Thomas Oliemans als Pilatus. Martina Rüping zong prachtig, maar leek het tempo soms niet helemaal bij te kunnen benen terwijl Helena Rasker wat volume leek te missen. Dit mocht overigens de pret niet drukken, want deze uitvoering van de Johannes-Passion was voorbeeldig in zijn eigenheid en een mooi eerbetoon op Goede Vrijdag.
Richard Egarr
Opvallend is overigens dat deze uitvoering qua tempo veel weg heeft van de recente nieuwe opname van de Johannes door Ricard Egarr en de Academy of Ancient Music. In deze opname wordt de Evangelist overigens ook vertolkt door James Gilchrist dus voor de liefhebbers van de uitvoering door De Vriend een eigenlijk noodzakelijke aankoop. Aardige is overigens ook dat het Residentie Orkest, dat na het afscheid van Neeme Järvi al geruime tijd op zoek was naar een nieuwe chef-dirigent, recent heeft aangekondigd dat deze in Nederland wonende Richard Egarr en Jan Willem de Vriend gezamenlijk het chef-dirigentschap op zich zullen nemen waarbij ze allebei hun eigen specialisatie volgen. Een mooie keuze van het Residentie Orkest dat overigens steeds meer slachtoffer lijkt van het gedoe in de Haagse gemeenteraad over het Spuiforum.
Met Pasen op komst hebben Jan Willem de Vriend, het Rotterdams Philharmonisch Orkest, het Laurens Collegium en natuurlijk James Gilchrist gezorgd voor een prachtige start op Goede Vrijdag!
De 'Johannes-Passion' uitgevoerd door het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van Jan Willem de Vriend is op Witte Donderdag en Goede Vrijdag (17 en 18 april 2014) in De Doelen te Rotterdam uitgevoerd. Deze recensie is op basis van de uitvoering van 18 april 2014.
Reacties
Een reactie posten