Concert 22 maart 2015: Herreweghe's Rotterdamse 'Eroica'. Oh ja en Schumann...

Schumann: Symfonie Nr. 2

Beethoven: Symfonie Nr. 3 'Eroica' 

Philippe Herreweghe, Rotterdams Philharmonisch Orkest

De Doelen, Rotterdam

Philippe Herreweghe laat Beethoven's machtige Eroica subtiel en transparant stralen. In vergelijking is de Tweede Symfonie van Schumann een wat vlakke aangelegenheid dat onbedoeld leidt tot een mooi maar wat eenvorming concert.

Hoewel Ludwig van Beethoven (1770-1827) al twee symfonieën geschreven had, brak met zijn  in 1804 afgeronde Derde Symfonie het tijdperk van de Romantiek aan. Deze omwenteling heeft natuurlijk pas in hindsight betekenis gekregen, maar de Eroica bleek toch echt iets anders te zijn dan de klassieke Haydn- en Mozart-symfonieën van weleer. Een symfonie die Beethoven - zoals algemeen bekend - wilde opdragen aan Napoleon, maar toen deze zich tot keizer liet kronen met woede afscheid (en behoorlijk wat schade aan het manuscript) nam van dat idee en de naam Eroica werd geboren. Niet zonder reden presenteert het Rotterdams Philharmonisch Orkest, ditmaal onder leiding van graag geziene gastdirigent Philippe Herreweghe, Beethoven's Big Bang de symfonie die - samen met de Vijfde en Negende Symfonie, het symfonische aangezicht van Beethoven bepaalt. En in de handen van Herreweghe is dat zonder meer een feestje. Want Herreweghe is er de man niet naar om pompeus de symfonieën van Beethoven (of werk van andere componisten) te brengen. Net als zijn klassieke opnames van de (koor)werken van Bach kiest Herreweghe voor subtiliteit, transparantie en dynamiek. Een combinatie waarvan de Eroica alleen maar kan profiteren. Opvallend daarbij blijft de voor de Vlaming Herreweghe kenmerkende houterige stijl van dirigeren. Een stijl waarvan je als publiek soms kan afvragen hoe in hemelsnaam de leden van het orkest kunnen volgen wat hij bedoelt, maar het resultaat horende kan alleen maar geconstateerd worden dat ze perfect weten wat Herreweghe wil met deze symfonie. 

Een wat vlakke symfonie

Verrassend daarbij was de keuze voor het werk dat de Derde Symfonie moest vergezellen. Het feit dat de titel van het programma de focus zo legt op Beethoven doet natuurlijk al het andere werk in de schaduw staan. De keuze voor de Tweede Symfonie van Robert Schumann (1810-1856) is daarbij misschien wat vreemd. Hoewel de laatste tijd de liefhebber van klassieke muziek wordt gebombardeerd met allerhande cycli van Schumann's vier symfonieën. Simon Rattle, Robin Ticciati en Rotterdams eigen Yannick hebben allen recent de symfonieën uitgebracht. Eén van de fijnste cycli blijft echter die van Riccardo Chailly met zijn Gewandhausorchester Leipzig. Hoewel al wat ouder heeft Chailly gekozen voor de door Gustav Mahler georkestreerde versie van Schumann's symfonieën. Een keuze die niet zo vreemd is aangezien er soms wat aan te merken valt op Schumann's orkestratie. Hoe het ook zij deze Tweede Symfonie (1845) is geschreven in een periode dat Schumann te kampen met een zenuwinzinking en de mood swings zijn in de diverse delen ook terug te horen. Van de tranquiliteit van het Adagio tot het Mendelssohn-achtige Scherzo, het komt allemaal langs. En hoewel Herreweghe dit werk voor de pauze met hetzelfde oog voor subtiliteit en transparantie liet spelen, bleef het allemaal toch wat vlak. Iets wat toch ook vooral in de symfonie zelf besloten ligt. Want de wijze waarop Herreweghe de symfonie liet horen, volgde de lijnen zoals uitgezet in één van de laatste opnames van wijlen Claudio Abbado van deze symfonie met het Orchestra Mozart. Een mooie opname die zeker aan te raden is. 

Iets met piano of hoorn?

Hoewel Herreweghe wederom zijn kwaliteit liet horen, is het wel de vraag waarom hij überhaupt heeft gekozen voor het programmeren van twee symfonieën. Juist de combinatie vlakte het gehele concert toch een beetje af. Zeker omdat de Eroica zo bepalend is geweest en de symfonie van Schumann allesbehalve. In de aankondiging van het programma werd nog een link naar Mahler gelegd, maar die link lijkt wat vergezocht. Een betere combinatie was wellicht geweest het combineren van  de Derde Symfonie van Beethoven met bijvoorbeeld Schumann's pianoconcert of het heerlijke Konzerstücke für 4 Hörner, dan was het feest pas echt compleet geweest! 

Oordeel FerdiBlog: ****

Op 19, 20 en 22 maart leidde Philippe Herreweghe het Rotterdams Philharmonisch Orkest in het programma 'Beethoven's Big Bang' met de Derde Symfonie van Beethoven en de Tweede Symfonie van Schumann. Deze recensie is op basis van de uitvoering van 22 maart 2015.