Het krukje van Osama bin Laden: 'Geronimo' van Leon de Winter

Een krukje van Osama Bin Laden en diens vermeende (!) dood brengt het lot van de hoofdpersonen van Geronimo samen. Misschien niet altijd even geloofwaardig, maar Leon de Winter levert weer een prima literaire thriller af.

Op 2 mei 2011 kwam een einde aan een klopjacht van bijna 10 jaar op Osama bin Laden. Onder codenaam Operation Neptune Spear vielen Navy SEALs het schuiladres van Bin Laden in de Pakistaanse stad Abbottabad binnen. Geronimo gold daarbij als codewoord voor zijn uitschakeling of overgave. Uiteindelijk zou Bin Laden de inval niet overleven en kwam een einde aan het leven van de meest gezochte terrorist van de afgelopen decennia en het brein achter de afschuwelijke aanslagen op 11 september 2001. Om te voorkomen dat zijn graf een rallying point zou worden voor zijn aanhangers is het lichaam diezelfde dag nog aan de zee gegeven. Daarmee werd natuurlijk wel voeding gegeven aan allerhande complottheorieën dat Bin Laden nog zou leven. Tot op heden lijkt dat nogal mee te vallen en is de algemene consensus dat Bin Laden inderdaad in Pakistan zijn dood heeft gevonden. Die mogelijk kleine twijfel over de dood van Bin Laden is bepalend voor het nieuwste boek van Leon de Winter (1954) met de toepasselijke titel Geronimo.

Losse eindjes

In een recent interview met dagblad Trouw maakt Leon de Winter duidelijk geen geloof te hechten aan complottheorieën dat Bin Laden nog zou leven en maakt tevens duidelijk dat de inspiratie voor Geronimo niet Operation Neptune Spear maar de cover van Times Magazine van augustus 2010. Voor die cover is een foto gebruikt van een Afghaans meisje wiens neus en orden waren afgesneden. Deze barbarij is (helaas) niet uniek en veel voorkomend in regio van Afghanistan en Pakistan en wordt belichaamd door weesmeisje Apana die haar handen en oren op dezelfde wijze heeft verloren. Deze Apana staat centraal in een vlotgeschreven en spannend verhaal waarbij De Winter de bekende feiten rondom de dood van Bin Laden gebruikt om (binnen die feiten!) een alternatieve waarheid te creëren waarin Bin Laden helemaal niet dood is, maar nog in leven. In het eerder gememoreerde Trouw-interview geeft De Winter aan dat een drietal elementen rondom de operatie vraagtekens hebben opgeleverd: het gebrek aan tunnels rondom de schuilplaats van erkend tunnelgraver Bin Laden, het niet horen aankomen van de lawaaiige Black Hawk-helikopters en de constatering dat Bin Laden (met het gevaar van een showtrial en bijbehorende publiciteit voor zijn verwerpelijke ideeën) en vooral zijn kennis levend meer waard zou zijn dan dood. Daar waar Apana de menselijke spil van het verhaal is en symbool voor een verwerpelijke ideologie en de vreselijke gevolgen daarvan wordt het overleven van Bin Laden gesymboliseerd door een krukje. Een krukje dat door Jabbar - een buurjongen van Bin Laden – wordt meegenomen nadat de operatie in Abbottabad is afgerond. Dit krukje herbergt een geheim dat Bin Laden – in de wereld van De Winter – de Verenigde Staten op zijn knieën kan dwingen en Bin Laden een troefkaart geeft om alsnog de overwinning op te eisen.

De magie van Bach

Aan deze mix wordt ex-Special Ops Tom Johnson gevoegd die meer van Operation Neptune Spear weet en zich – toen hij nog actief was in Afghanistan – zich ontfermd heeft over Apana wiens vader als tolk werkte voor de Amerikanen. Een band die versterkt wordt door Tom’s fascinatie voor de Goldberg Variaties van Bach in de uitvoering door Glenn Gould (zowel die van 1955 als 1981). Een fascinatie die door Apana wordt overgenomen en haar doet dromen om ooit nieuwe handen te krijgen zodat zij ook dit werk kan spelen. Een duidelijk statement tevens van De Winter over de helende werking van muziek en de schoonheid die perfide ideologieën ontmaskert. Zoals eerdere boeken van De Winter als VSV (2012) en Het Recht op Terugkeer (2008) komen alle verhaallijnen gaandeweg bij elkaar tot één ontknoping die zijn voorliefde voor de Angelsaksische vertelvorm uitdrukt. Daarbij moet wel gezegd worden dat – wederom gelijk zijn voorgaande boeken – het verhaal soms net iets te vaak van toevalligheden aan elkaar hangt waardoor de “geloofwaardigheid” (cruciaal bij een dergelijke vertelvorm gebaseerd op een alternatieve c.q. aanvullende waarheid) soms wat onder druk komt te staan. Dit laat onverlet dat De Winter een prima literaire thriller aflevert die de meeste lezers zonder meer zal bekoren, maar geen blijvende indruk zal achterlaten.

Oordeel FerdiBlog: ***½ 

‘Geronimo’ van Leon de Winter is sinds eind april verkrijgbaar in zowel paperback als hardcover en wordt uitgegeven door De Bezige Bij. Bestellen kan hier.

Deze recensie is eerder verschenen op Jalta, het online nieuwsmagazine. Met enige regelmaat zullen recensies op het gebied van Kunst & Cultuur ook daar gepubliceerd worden.