Voor velen is het verwonderlijk dat Berlusconi – de clown van Europa – jarenlang premier van Italië is geweest. Nu het tijdperk-Berlusconi definitief voorbij is, verschijnt voor het eerst een door Berlusconi geautoriseerde biografie van de hand van journalist Alan Friedman. En zonder een blad voor de mond te nemen, schetst hij een intrigerend portret van een politicus-zakenman die in veel opzichten ook een portret is, maar daarmee tegelijkertijd ook tekort wordt gedaan.
De economische crisis die Europa sinds 2008 in haar greep hield en in de jaren daarna de Eurozone op haar grondvesten zou doen schudden, bleek uiteindelijk fataal voor het premierschap van Berlusconi. Italië – één van de grootste economieën van Europa en de wereld – leek hard op weg naar faillissement en uitreding uit de Eurozone lonkte. Alleen stevige hervormingen konden het land nog redden. Het door internationale geldschieters en de Eurozone gewenste zakenkabinet onder leiding van voormalig Europees commissaris Mario Monti betekende de exit van Berlusconi. Een exit die – mede door het succes van de huidige Italiaanse premier Matteo Renzi – het definitieve einde van Berlusconi’s politieke macht lijkt te hebben ingeluid. Een goed moment dus voor een biografie van de omstreden politicus-zakenman. Hoewel het clowneske karakter, de bunga bunga-feestjes en gerechtelijke problemen van Berlusconi het beeld over hem permanent zullen bepalen, is hij tevens drievoudig premier van Italië en is zijn tweede kabinet het langstzittende kabinet in de geschiedenis van Italië. Tel daarbij zijn invloed als zakenman via mediaconglomeraat Mediaset op en zijn eigenaarschap van AC Milan en een biografie lijkt zich bijna vanzelf te schrijven. Aan de Amerikaanse journalist-schrijver Alan Friedman de uitdaging om het leven van Berlusconi te gieten in een biografie. Let wel: een door Berlusconi geautoriseerde (!) biografie.
Fair and balanced
In alle eerlijkheid: bij deze lezer bestond een grote dosis wantrouwen vanwege het geautoriseerde karakter van dit portret van Berlusconi. Hoe gerespecteerd als journalist ook, het is bij een dergelijke biografie altijd schipperen en de kans is eerder aanwezig dat het een hagiografie wordt dan een schets die als fair and balanced kan worden betiteld. En dan wordt niet de betekenis aan fair and balanced bedoeld zoals Fox News die vaak hanteert. Verrassend genoeg neemt Friedman geen blad voor de mond en blijkt Berlusconi tijdens de diverse (op video opgenomen) interviews geen blad voor de mond te nemen en – hoewel met duidelijke tegenzin – ook de controverses rondom vrouwen en de wet te willen bespreken. Groot voorbeeld voor Friedman hierbij zijn de beroemde en beruchte Frost/Nixon-gesprekken. Een echte smoking gun vindt Friedman niet, maar door de feiten én de zienswijze van Berlusconi objectief weer te geven, wordt een wel heel duidelijk beeld geschapen van de schaduwzijden van Berlusconi en zijn imperium. Tegelijkertijd geeft Friedman – mede door zijn wortels in de Italiaanse samenleving (via zijn vrouw) – een goed inzicht in de politiek van Italië en daarmee de voedingsbodem voor de opkomst van Berlusconi en diens beweging Forza Italia. Een opkomst die in drie maanden tijd tot het eerste (kortdurende) kabinet-Berlusconi leidde. Een start van een periode waarin Berlusconi via zijn drie kabinetten in het hart van de geopolitiek opereerde en tal van historische gebeurtenissen vanaf de eerste rang meemaakte en in sommige gevallen ook mede bepaalde.
Mijn goede vriend Poetin
Dat Berlusconi goede relaties onderhield met onder andere George W. Bush is bekend. Evenals het feit dat hij en Sarkozy elkaars bloed wel konden drinken en dat zijn verslechterende verhouding met Angela Merkel één van de oorzaken van zijn (laatste) exit als premier was. Maar binnen dat scala van wereldleiders is daar ook de bijzondere vriendschappelijke relatie tussen Berlusconi en Poetin. Als onderdeel van het portret sprak Friedman onder andere ook met Poetin die scherp observeerde dat een man die zolang en vaak premier van Italië is geweest, “betekent dat mensen op hem hebben gestemd, het betekent dat doorsnee Italiaanse burgers iets heel aantrekkelijk vonden in zowel zijn politieke agenda als zijn persoonlijkheid. Ik geloof dat er een positieve chemie bestaat tussen hem en een groot deel van de Italiaanse burgers. Hij is een opmerkelijke, eerlijke en heel interessante persoon. Dat alles suggereert dat Silvio Berlusconi, zowel als politicus als de persoon, de plaats in de Italiaanse geschiedenis krijgt die hij verdient”. In een notendop vat dit de (terechte) aanleiding voor dit portret samen waarbij Friedman in ruim 300 pagina een heerlijke lezend, interessante en bij tijd en wijle verrassende biografie heeft geschreven waarbij de positieve en negatieve kanten van Berlusconi aan bod komen die bepalend zijn niet zozeer voor die plaats in de geschiedenis, maar hoe deze wordt ingevuld. The jury’s still out…
Oordeel FerdiBlog: ****
‘Berlusconi. Een portret’ is de vertaling door Bep Fontijn en Maarten van der Werf voor uitgeverij Unieboek|Het Spectrum van Alan Friedman’s ‘Berlusconi. The Epic Story of the Billionaire Who Took Over Italy’ en is sinds kort verkrijgbaar. Deze recensie is eerder verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.
Reacties
Een reactie posten