Met zijn Notes from a small island brak de tot Brit genaturaliseerde Amerikaan Bill Bryson door. Zijn komische ontdekkingstocht door Groot-Brittannië raakte een snaar bij zijn geadopteerde landgenoten, terwijl zijn humor al Brits was voordat hij het Britse staatsburgerschap verkreeg. Twintig jaar later – en wereldwijd bekend door A short history of nearly everything – ontdekt hij opnieuw zijn nieuwe vaderland en is zijn verwondering eerder toe- dan afgenomen.
Onderkoelde humor in combinatie met een fijne pen is in de regel voorbehouden aan Britse schrijvers. Britten hebben eerbied voor hun tal en beschikken ook nog eens over een onuitputtelijk reservoir aan anekdotes en woordspelingen. Mooi voorbeeld – weliswaar geen boek, maar ook in boekvorm verschenen – blijft Yes, Minister of beter gezegd: de Nederlandse variant Sorry Minister uit 2009. Want deze VPRO-serie liet zien dat dergelijke humor niet te vertalen is en vooral flauw uitpakt en daarmee op alle fronten niet in de buurt kwam van de dertig jaar oudere originele serie. En hoewel de Britten en Amerikanen dezelfde Angelsaksische roots delen, lijkt het er sterk op dat voor de (onderkoelde) humor geldt: lost in translation. Wie de eerste pagina’s van The Road to Little Dribbling. More notes from a small island leest zal – uitzonderingen daargelaten aangezien over smaak niet valt te twisten – bovenstaande ongetwijfeld onderstrepen en zich vervolgens verheugen op de rest van deze grappige en informatieve ontdekkingstocht door Groot-Brittannië. Maar dan is buiten Bill Bryson gerekend: want hoewel al jarenlang woonachtig in het Verenigd Koninkrijk en inmiddels genaturaliseerd tot Brit is hij geboren en getogen in het uitermate Amerikaanse Des Moines, Iowa…
Verliefd op Groot-Brittannië
Een bezoek aan Engeland leidde er uiteindelijk toe dat Bryson ging werken in een psychiatrische instelling waar hij zijn vrouw leerde kennen. Sindsdien heeft hij zowel in de Verenigde Staten als het Verenigd Koninkrijk gewoond, waarbij de balans uitsloeg naar merry old England en hij - tijdens het schrijven van The Road to Little Dribbling – is genaturaliseerd tot onderdaan van het Britse Koninkrijk. Na zijn uitspatje bij de psychiatrische instelling heeft hij zich toegelegd op de journalistiek om na het succes van zijn (reis)verhalen zich helemaal te richten op het schrijverschap. Zijn grote doorbraak kwam met Notes from a small island (1995) waarin hij op ontdekkingstocht ging in zijn nieuwe thuisland. Met A short history of nearly everything uit 2003 brak hij wereldwijd door, maar zijn reisverhalen blijven toch zijn grootste kracht. En nu aan de vooravond van zijn formele ‘bekering’ tot het Britse staatsburgerschap gaat Bryson opnieuw op reis door Groot-Brittannië. In deze reis die van enige logica is ontdaan en veelal nieuwe plaatsen aandoet die hij in 1995 niet bezocht, is zijn enige richtsnoer de door hemzelf gedoopte Bryson Line. Deze lijn is de langste (kaarsrechte) afstand binnen het grondgebied van het Verenigd Koninkrijk en loopt van Bognor Regis in het Zuiden van Engeland tot het toepasselijke en omineus klinkende Cape Wrath in het noordelijkste puntje van Schotland. De plekken die Bryson aandoet, liggen overigens veelal niet op deze lijn, maar in de (verre) nabijheid ervan. Zo ver dat ook een bezoek aan Wales binnen zijn plan vallen.
Vol humor en weetjes
In zijn queeste om van Bognor Regis naar Cape Wrath te komen, vergast Bryson zijn lezers vol met allerhande weetjes. Weetjes die handig zijn bij het spelen van triviant, maar vaker kenmerkende en ietwat bizarre anekdotes, monumenten, huizen van bekende en vergeten Britten en nog veel meer inhouden die vooral inzicht geven in het karakter van Groot-Brittannië en voor hem telkens weer onderstrepen waarom het Verenigd Koninkrijk zo speciaal is en waarom hij zo houdt van het land. Enige nadeel is overigens wel dat de stortvloed aan weetjes dermate is dat er uiteindelijk weinig blijft hangen en er blijkbaar niets anders op zit dan zelf de tocht over het Kanaal te maken. Maar de reden om dit boek te lezen zijn niet zozeer de weetjes, maar wel de overtuiging waarmee Bill Bryson over zijn geadopteerde thuisland schrijft en de Britse humor (en typische Britse uitdrukkingen) die hij zich eigen heeft gemaakt. Want wie na de eerste paar pagina’s al niet moet gniffelen, kan het boek maar beter wegleggen. Maar dat zal een zeer kleine groep lezers betreffen. Naast de humor en de weetjes is een andere belangrijke rode draad de liefde van Bryson voor de Engelse countryside die hij in het boek niet onder stoelen of banken steekt. En zijn (beeldende) beschrijving van het moois wat hij tegenkomt op zijn (her)ontdekkingsreis en al het lelijks dat door (lokale) overheden is bedacht. Daarmee is The Road to Little Dribbling niet alleen een boek vol verwondering, weetjes en gniffelmomenten maar ook een liefdesverklaring aan het unieke Britse landschap en haar bijzondere cultuur.
Oordeel FerdiBlog: ****
In oktober 2015 is ‘The Road to Little Dribbling. More notes from a small island’ van Bill Bryson verschenen. Een maand later is de Nederlandse vertaling ‘De Weg naar Little Dribbling’ bij Atas Contact uitgegeven. Deze recensie is op basis van de oorspronkelijke Engelstalige versie. Deze recensie is ook verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.
Reacties
Een reactie posten