Nationale Ballet
La Bayadère
(Ludwig Minkus, 1826-1917)
Anna Ol, Nikiya
Young Gyu Choi, Solor
Qian Liu, Gamzatti
Roman Artyushkin, Hoge Brahmaan
Anatole Babenko, Radja
Natalia Makarova (choreografie)
Pier Luigi Samaritini (decor)
Yolanda Sonnabend (kostuums)
Ermanno Florio, Het Balletorkest
Nationale Opera & Ballet, Amsterdam
Het Nationale Ballet brengt vol overtuiging de balletklassieker La Bayadère. Door te kiezen voor een volstrekt klassieke interpretatie komt het ballet in de choreografie van Natalia Makarova volledig tot z'n recht. Maar vooral: het laat balletliefhebbers heerlijk wegdromen in de exotische en mystieke wereld van de Indiase krijger Solor en zijn geliefde, de tempeldanseres Nikiya.
Dat het Nationale Ballet van wereldklasse is, hoeft geen betoog. Eén van de voordelen daarvan is dat het Nationale Ballet beschikt over genoeg dansers om grootse klassiekers zoals La Bayadère op te voeren. En in het geval van dit ballet over de tragische liefdesgeschiedenis van de edele krijger Solor en tempeldanseres Nikiya is dat geen sinecure. De diverse akten, waaronder met name de tweede akte die plaats vindt in het Rijk der Schimmen, doen een beroep op zo’n tachtig (!) dansers. En dan hebben we het alleen nog maar over de kwantiteit. Want diezelfde tachtig dansers moeten ook van hoge kwaliteit zijn om het corps de ballet als eenheid en daarmee precies gelijk te laten dansen om de magie van dit in het mythische India gesitueerde ballet intact te houden. Tel daarbij de choreografie op van Natalia Makarova (1940) die zich niet alleen baseerde op de oerchoreografie van Marius Petipa, maar sinds de Nederlandse première ervan in 2007 telkens terugkeert naar Amsterdam om toe te zien op de uitvoering en daarmee kwaliteit van de choreografie en het is duidelijk waarom La Bayadère zo’n publiekstrekker is.
Een onvermoeibare klassieker
En toch is gek dat La Bayadère een publiekstrekker is. Ga maar na: voor de kenner is het een bekend ballet, maar voor het grotere publiek zal het ballet niet zo snel een belletje doen rinkelen zoals bijvoorbeeld Het Zwanenmeer. Dat heeft in hoge mate ook te maken met het feit dat hoewel de Oostenrijkse Ludwig Minkus zich heeft onderscheiden als balletcomponist hij niet in het rijtje past van componisten als Tsjaikovski en Stravinsky. Overigens daarbij alleen op grond van bekendheid, want de muziek van Minkus is prachtig en bijzonder goed passend bij de dramatiek van La Bayadère. Afgelopen woensdag kon ik me daarbij niet aan de indruk onttrekken dat een enkeling zelfs met name voor die muziek was gekomen. Althans dat zou verklaren waarom een rijgenoot vrijwel gehele avond met neergeslagen ogen genoot van de voorstelling. Tegelijkertijd is La Bayadère hopeloos ouderwets met een setting in een mythisch India waar feitelijk nogal wat op af te dingen is en wellicht bij inwoners van India tot wat gefronste wenkbrauwen leidt. Want de setting van het verhaal en daarmee het decor is mythisch-klassiek, maar daarmee zo passend aangezien iedere andere enscenering niet zou werken. Het zou hetzelfde zijn om een bewerking van Op Hoop van Zegen te situeren in een of andere Hipster-gemeenschap. En het mooie aan de productie van het Nationale Ballet is dat - met dank aan het decorontwerp van Pier Luigi Samartini en de kostuums van Yolanda Sonnabend - die klassieke enscenering zo serieus genomen is, dat de gehele productie van begin tot einde één groot feest is. Op die manier krijgt het publiek de kans om weg te dromen in de onmogelijke liefde tussen Solor en Nikiya. Een liefde die door de Hoge Brahmaan, die stiekem zelf een oogje heeft op Nikiya, getorpedeerd wordt door de Radja te verleiden zijn dochter - de hooghartige Gamzatti - aan Solor uit te huwelijken. Tijdens het feest ter aankondiging van dit huwelijk weten de Hoge Brahmaan en Gamazetti - die vreest voor de liefde van Solor voor Nikiya - de tempeldanseres een mand met een giftige slang als onderdeel van haar dans te laten zijn. Nikiya wordt gebeten en weigert het tegengif van de Hoge Brahmaan die zo hoopt haar alsnog te winnen. Nikiya sterft en het huwelijk gaat door.
Ballet van hoog niveau
Daarmee is het verhaal eigenlijk voorbij, maar weet La Bayadère er toch nog twee aanvullende akten uit te persen, waarvan de tweede de bekendste is. Want deze akte - die start met Solor die wegdroomt richting het eerder gememoreerde Rijk der Schimmen waar Nikiya zich nu bevindt - is een mooie aanleiding om de solisten, maar vooral het corps de ballet veertig minuten te laten schitteren in prachtige choreografieën. Alleen daarom is deze productie het bezoeken meer dan waard. En niet alleen dat, maar ook zeker vanwege de uitstekende prestaties van de solisten. Anna Ol is technisch perfect, Young Gyu Choi zet - ondanks een val tijdens de uitvoering op 8 november - een innemende Solor neer terwijl Qian Liu glorieert als een perfect hooghartige en arrogante Gamzatti. Dit alles komt samen in een fijne derde akte die slechts twintig minuten duurt en wel de vraag doet opkomen waarom Nationale Opera & Ballet ervoor gekozen heeft om twee pauzes in te voegen. Een decorwisseling is nodig, maar gezien de decorwisselingen tijdens de eerste akte mag dat geen probleem zijn. Een typisch geval van een zinloze pauze die onderstreept werd door het publiek dat en masse bleef zitten. Toch is de derde akte het wachten waard. In een prachtig vormgegeven tempel komen Gamzatti en Solor samen om hun huwelijk te sluiten. Nikiya keert als - alleen voor Solor zichtbare - geest terug en zorgt ervoor dat de goden, kwaad over het onrecht dat haar is aangedaan, de tempel laten instorten en alle aanwezigen - inclusief Gamzatti, de Radja, de Hoge Brahmaan én Solor - de dood vinden. In een prachtig laatste beeld (zie de foto die deze recensie begeleidt) vinden Solor en Nikiya elkaar in de hemel en in hun liefde. Gaat dat zien!
Van 8 oktober t/m 13 november 2016 voert Het Nationaal Ballet ‘La Bayadère’ in de choreografie van Natalia Makarova en op muziek van Ludwig Minkus op. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 8 november 2016.
Reacties
Een reactie posten