Mozart: Piano Concert Nr. 23
Schubert: Symfonie Nr. 9 'Grote'
Kristian Bezuidenhout (piano)
Bernard Haitink, Chamber Orchestra of Europe
Concertgebouw, Amsterdam
De maestro was weer terug in Amsterdam. En hoe! Een fijngevoelige uitvoering van Mozart's Pianoconcert Nr. 23 door Kristian Bezuidenhout bleek slechts een inleiding te zijn op een magistrale uitvoering van Schubert's 'Grote' symfonie. Orkest én publiek vielen ten prooi aan de muzikale hypnose van Bernard Haitink.
Bernard Haitink wordt in maart weliswaar 88 en heeft al lang geen vast orkest meer, maar hem in levenden lijve te zien en horen dirigeren is bepaald geen zeldzaamheid. Eind augustus leidde hij het European Union Youth Orchestra in de Sinfonia Concertante van Haydn en de Zevende Symfonie van Bruckner. Volgende maand staat diezelfde symfonie wederom op de lessenaars in het Concertgebouw, maar leidt Haitink ditmaal zijn oude orkest: het Koninklijk Concertgebouworkest. Het orkest dat in zijn imposante carrière altijd centraal blijft staan, maar tegelijkertijd symbool staat voor het lief én leed in de samenwerking tussen orkest en dirigent. De relatie met het Chamber Orchestra of Europa is allesbehalve getroebleerd en sinds jaar en dag een vaste waarde in het Concertgebouw. Want met twee concerten gewijd aan werken van Mozart en Schubert is deze muzikale combinatie voor het zesde achtereenvolgende seizoen te gast in het Concertgebouw. Vreemd genoeg - en in markante tegenstelling met alle voorgaande concerten van Haitink in het Concertgebouw - waren achterin de grote zaal nog redelijk grote plukken stoelen onbezet. De woensdagavond in combinatie met het feit dat het een extra concert betrof, zal het nodige verklaren. Zeker ook omdat voor het concert van vrijdag 20 januari, met violiste Alina Ibragimova als solist, vrijwel geen kaarten beschikbaar zijn.
Een gevoelige snaar
Ondanks deze - voor Haitink althans - ietwat matig gevulde zaal was het enthousiasme van het publiek er niet minder om. Dat is ook niet zo gek, want de statuur van Haitink - toch al niet gering - lijkt met ieder jaar alleen maar groter te worden. Ook niet zo vreemd omdat Haitink al lang geleden gestopt is met nadenken over zijn carrière en alleen nog maar die dingen doet die hij leuk en nuttig vindt. Dus muziek waar hij van houdt en het ondersteunen van muzikaal talent. Het Chamber Orchestra of Europe (COE) is daar een goed voorbeeld van aangezien het in 1981 werd opgericht door musici van het European Union Youth Orchestra. De sterke band met Haitink heeft geleid tot een fijn Concertgebouw-oeuvre waarbij de afgelopen seizoenen iedere concertserie een andere componist centraal stond. Na Beethoven, Brahms, Schumann is het nu de beurt aan de combinatie van Mozart en Schubert. En geen betere manier om zo'n combinatie te beginnen dan met één van de prachtige pianoconcerten van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791). In dit geval Pianoconcert Nr. 23. Een werk dat Mozart eigenlijk voor zichzelf en een selecte groep vrienden wilde houden, maar waarvan het manuscript uiteindelijk in roulatie geraakte omdat zijn weduwe Constanze gedwongen werd om het te verkopen omdat zij in financieel zwaar weer verkeerde. En hoe vervelend voor haar dan ook, haar geldproblemen zijn een zegen geweest voor het muziekliefhebbers. Want dit pianoconcert is ongekend lyrisch met veel ruimte voor houtblazers. Voor de uitvoering ervan had Haitink de Zuid-Afrikaanse pianist Kristian Bezuidenhout gestrikt en zijn fijngevoelige spel wist zonder meer de juiste (gevoelige) snaar te raken en vond de perfecte partner in het COE onder leiding van Mozart-liefhebber Haitink. Uiteraard volge - zoals altijd bij concerten in Nederland - een staande ovatie, maar wel een die ondanks de grote waardering voor de fijne uitvoering toch vooral een 'moetje' leek danwel een mooie aanleiding om snel bij de (gratis) drank te geraken. Een prachtige uitvoering van een fijn werk, maar het werk is van zichzelf te 'licht' om van een grootse prestatie te spreken.
Een grootse 'Grote' symfonie
Dat staande ovaties - in Nederland althans - aan inflatie onderhevig zijn, hoeft geen betoog, maar het aardige is wel dat de ene staande ovatie de andere niet is. Dat bleek wel toen ruim een uur nadat de pauze afgelopen was een staande ovatie ontstond die - in markante tegenstelling tot voor de pauze - zeer gemeend was en niet alleen een eerbetoon betrof van één van de meest eminente dirigenten ter wereld. Want in dat uur voorafgaand liet Haitink de Negende Symfonie van Franz Schubert (1797-1828) schitteren. Met overtuiging stond de hoogbejaarde dirigent op de bok en had hij het orkest met zelfs de kleinste beweging 'aan een touwtje'. Het orkest, meer dan voor de pauze wat zeker geen kritiek is op het fijne spel in Mozart, leek als het ware gehypnotiseerd door Haitink. Een aandoening die in mindere mate ook voor het publiek leek te gelden dat gebiologeerd luisterde naar een symfonie die lange tijd als onuitvoerbaar te boek stond. Want Schubert was toch de man van de klassieke symfonieën die hoogstens een half uurtje duurden. Zijn laatste werk, dat de componist nooit zelf in vol ornaat heeft mogen horen, is daarentegen een symfonisch werk met een tijdsduur van - afhankelijk van tempo en het gebruik maken van de diverse herhalingen - bijna een uur en blikt zowel in lengte en (in beperkte mate) thematiek vooruit op de symfonieën van Bruckner en Mahler. Het knappe aan de uitvoering door Haitink en het COE is niet alleen de kwaliteit ervan, maar vooral de afwisseling en spanning die Haitink in het werk weet te brengen. Want ondanks de diverse herhalingen is geen enkel deel precies hetzelfde. Hierdoor ontstaan een werk waarin de thema's zich langzaam maar gestaag als een meanderende rivier ontwikkelen richting de spectaculaire finale. Wat een feest weer met Haitink. Gelukkig volgende maand weer, maar daarna wordt het afwachten wanneer we Haitink weer in het Concertgebouw kunnen bewonderen.
Onder leiding van Bernard Haitink geeft het Chamber Orchestra of Europa op 18 en 20 januari 2017 twee concerten gewijd aan de muziek van Mozart en Schubert in het Concertgebouw. Op 18 januari met pianist Kristian Bezuidenhout en op 20 januari met violist Ibragimova.
Reacties
Een reactie posten