Over Al Capone zijn talloze boeken, documentaires, films en series verschenen. Toch weet Deirde Bair te verrassen met haar biografie over de bekendste gangster in de geschiedenis van de misdaad. Niet alleen legt zij de focus op de ‘zachte’ kant van Capone, maar ontdoet ze het leven van Scarface – bijna tot vervelens toe - van alle fictie. Wat resteert is de ware Al Capone en dat is al niet misselijk.
Een besloten diner in een chic restaurant in Chicago. Aan een grote ronde tafel de absolute top van het misdaadimperium van Al Capone in de Windy City. Met in zijn hand een honkbalknuppel vergast Capone zijn gehoor op een uiteenzetting van het belang van teamwork. Tijdens zijn verhaal loopt hij heen en weer achter de ruggen van zijn misdadige confrères. En dan plotseling blijft hij staan en slaat hij het hoofd van één van de aanwezigen tot moes. Een almaar groter wordende plas bloed ontstaat en kleur het tafellinnen rood. Zo rekent de grote Al Capone af met verraders. Deze fameuze scène uit Brian DePalma’s The Untouchables uit 1987 met Robert De Niro als Al Capone staat symbool voor het beeld dat in het collectieve bewustzijn bestaat over de grootste gangster van de twintigste eeuw. En hoewel deze scène zonder meer geworteld is in de werkelijkheid - de afrekening met Albert Anselmi en John Scalise die Capone wilden onttronen - staat het eveneens symbool voor de overdreven legendevorming die zich rondom Capone heeft voltrokken. In Al Capone. Leven, legende en nalatenschap rekent Deirdre Blair rucksichtslos af met hele en halve onwaarheden - zoals de honkbalscène in The Untouchables - die rondom het leven van Al Capone (1899-1947) zijn ontstaan en heeft zij vooral aandacht voor het persoonlijke leven van deze misdaadkoning die nog altijd wereldfaam geniet.
De familie van Al Capone
De Amerikaanse schrijfster Deirdre Bair (1935) heeft zich toegelegd op het genre van de biografie waardoor Al Capone lid geworden is van een bont gezelschap dat op de warme belangstelling van Bair de afgelopen jaren heeft mogen rekenen: Samuel Beckett, Anais Nin, Simone de Beauvoir, Carl Jung en Saul Steinberg. Vanaf de eerste pagina maakt Bair duidelijk dat haar biografie van Capone anders is dan de enorme berg biografen die haar voor zijn gegaan. Wie een gedetailleerde beschrijving van de misdadige carrière van Al Capone denkt aan te treffen, komt bedrogen uit. Tegelijkertijd moet Bair niets hebben van overdrijving en richt zich slechts op de feitelijke én te bewijzen gebeurtenissen in het leven. Wanneer daar twijfel over is, deinst Bair er niet voor terug om deze twijfel duidelijk uit te werken. Een aanpak die ze consequent volhoudt tot bijna vervelens toe. Haar focus richt zich op de man achter de mythe. Een focus die mogelijk is omdat zij – in tegenstelling tot haar voorgangers – toegang heeft gekregen tot persoonlijke documenten en gesprekken met zijn familie. Hoewel de misdadige carrière minder aan bod komt dan je in beginsel zou willen, geeft dit juist ruimte voor een afgewogen beschrijving van het gehele leven van Capone. Overigens komen de belangrijkste ‘wapenfeiten’ – zoals het Valentijnsdagbloedbad - wel degelijk aan bod, waarbij overigens een bepaalde voorkennis niet strikt noodzakelijk, maar wel handig is. Tekenend hiervoor is dat de Eliot Ness, de befaamde opsporingsambtenaar die een belangrijke rol speelde bij de val Al Capone, slechts één keer in het boek wordt genoemd. Daarentegen is er veel aandacht voor het familieleven van Capone. Een leven dat in het teken stond van zijn huwelijk met Mae en zijn zoon Sonny. Maar ook zijn moeder Teresa die – naar goed Italiaans-Amerikaans gebruik – een dominante rol in het leven van haar zoon speelde en zijn broers en zus Mafalda.
Kort maar krachtig
In markante tegenstelling tot de legende hield de heerschappij in Chicago van de in New York geboren Al Capone amper zes jaar stand. In die zes jaar wist hij al zijn tegenstanders af te troeven en ongelooflijke hoeveelheden geld te verdienen. Geld dat hem en zijn familie in staat stelde een ongekend luxe leven te leiden en duizenden mensen – waaronder vele overheidsdienaren en politieagenten – schatplichtig aan hem te maken. Tegelijkertijd had hij deze enorme inkomsten nodig om zijn beveiliging mogelijk te kunnen maken, want in de dog eat dog world van de misdaad was niemand zijn leven zeker. Via de oude misdaadbaas Johnny Torrio en na diens pensionering wist Capone zich op te werken tot de onbetwiste leider van The Chicago Outfit en daarmee de facto baas van de stad. Een positie die hij verder wist te versterken doordat hij tegelijkertijd veel deed aan liefdadigheid en zo een volksheld werd voor bepaalde delen van Chicago. Hoewel zijn val zich uiteindelijk snel voltrok, blijft het frappant dat hij nooit veroordeeld is voor de daden van zijn misdadige imperium, maar slechts voor het ontduiken van belasting. Een veroordeling die – zoals Bair aantoont – pas mogelijk werd door het volstrekt incompetente optreden van de advocaat die namens hem poogde tot een schikking te komen met de overheid en daarmee het bewijs leverde dat Capone wel degelijk over inkomsten beschikte en dus belastingplichtig was terwijl hij nog nooit een cent had afgedragen. Met die veroordeling eindigde de almacht van Capone en zou een nieuwe fase van zijn leven starten. Een fase die vanaf zijn veroordeling tot elf jaar gevangenisstraf in 1931 bestond uit zijn gevangenschap in achtereenvolgens Atlanta en Alcatraz en de ruim zeven jaar die hij tot aan zijn dood in 1949 in vrijheid leefde, maar met het mentale vermogen van een kind. Zijn zenuwstelsel was al lange tijd aangetast door syfilis waardoor hij mentaal hard achteruit ging. Zijn tijd in Alcatraz had het kunnen doen keren, maar de medische zorg daar was dermate ondermaats dat er uiteindelijk geen weg meer terug was. Bair werpt licht op deze periode die voor velen onbekend zal zijn en biedt daarmee – naast haar focus op de ‘zachte’ kan van het leven van Al Capone – een afgeronde biografie van de grootste misdadiger van de twintigste eeuw die ironisch genoeg niet wordt geveld door het geweld waar hij zijn faam aan te danken heeft, maar aan de onomkeerbare geestelijke achteruitgang die een groot misdadig genie reduceerde tot een dementerend kind.
In januari is ‘Al Capone. Leven, Legende en Nalatenschap’ van Deirdre Blair bij Unieboek|Het Spectrum verschenen. Het betreft de Nederlandse vertaling door Conny Sykora en Vera Sykora van het eind oktober verschenen ‘Al Capone. His life, legacy and legend’. Deze recensie is ook verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.
Reacties
Een reactie posten