Deze maand is het vijf jaar geleden dat Gore Vidal overleed. In de tweede helft van de twintigste eeuw was hij - vooral in de Verenigde Staten - een toonaangevende schrijver en essayist, maar vooral een beroemd commentator. Buiten de Verenigde Staten was zijn roem al een stuk beperkter en is het de vraag in hoeverre zijn faam tijdsgebonden en daarmee vergankelijk is. De uitmuntende biografie door Jay Parini is het lezen echter meer dan waard en toont Vidal als een gedenkwaardige exponent van zijn tijd.
Het schrijven van een biografie over Gore Vidal (1925-2012) is niet geheel zonder risico's. Schrijver en literair criticus Walter Clemons overleed in 1994 terwijl zijn biografie van Vidal nog niet af was. Een biografie die overigens moeizaam van de grond kwam door een combinatie van gezondheidsproblemen en writer's block. Academicus Fred Kaplan was succesvoller en publiceerde in 1999 een biografie. De recensenten waren niet enthousiast over de leesbaarheid. Dit viel overigens in het niet bij de reactie van Gore Vidal zelf. Jay Parini - zonder enige vorm van leedvermaak - citeert Vidal's partner Howard Austen: "Gore hated the book and threw it across the room. I never saw him like this before. He didn't like mirrors". Een reactie die op voorhand voorzien kon worden aangezien Vidal met graagte zijn mening over anderen gaf, maar niet erg gediend was van de omgekeerde beweging. Het verbaast daarom niet dat Jay Parini, een goede vriend van Vidal, akkoord ging met het verzoek van Vidal om diens biografie te schrijven, maar onder de voorwaarde dat hij deze pas zou afronden en publiceren na de dood van Vidal. En zo verscheen in 2015 de langverwachte biografie die met groot enthousiasme is ontvangen. Niet zonder reden aangezien Parini er in geslaagd is om een buitengewoon lezenswaardige én evenwichtige biografie te schrijven. Een biografie van een man die bij het minste of geringste in de tegenaanval ging, maar tegelijkertijd zijn stempel heeft gedrukt op het politiek-culturele klimaat van de Verenigde Staten in de tweede helft van de twintigste eeuw.
Schrijver, essayist of...?
Want dat hij die stempel gedrukt heeft, maakt de biografie van Parini zonneklaar. Als schrijver, scenarist, essayist en commentator was er op een gegeven moment geen ontkomen aan Vidal. Hij schreef mee aan Ben-Hur en schreef het populaire toneelstuk The Best Man (1960). Met het taboedoorbrekende The City and the Pillar liet hij zich in 1948 (!) gelden met een coming of age-roman over homoseksualiteit. Bepaald gedurfd, zeker in die tijd. Twintig jaar later zou hij dit nog eens herhalen met de satirische roman Myra Breckinridge waarin transseksualiteit centraal staat. Tegelijkertijd manifesteerde hij zich als hooggeacht schrijver met zijn nog altijd fascinerende historische roman Julian (1964) waarin hij op overtuigende en zeer lezenswaardige wijze het leven van de afvallige Keizer Julianus (331-363) beschreef. Een rebel na aan het hart van Vidal want tegen de stroom in poogde Julianus het tij van het Christendom te keren en het Romeinse Rijk haar oude Goden terug te geven. In 1967 begon hij aan een serie van zeven historische romans - later samengebracht onder de noemer Narratives of Empire - die kenmerkende periodes in de Amerikaanse geschiedenis als uitgangspunt nemen. Burr - de fictieve memoires van de Amerikaanse vicepresident Aaron Burr, bekend van diens duel met Alexander Hamilton - en Lincoln over het presidentschap van Abraham Lincoln zijn hiervan de beste. In 2000 verscheen het laatste deel The Golden Age. Overigens betoogt Parini behoorlijk overtuigend dat - in weerwil van Vidal's zelfbeeld als groot literair schrijver - zijn essays de meest duurzame impact hebben gehad én het beste is dat hij aan het papier heeft toevertrouwd. Dat is tegelijkertijd misschien wel de reden waarom zijn faam zo snel afgenomen is. In tegenstelling tot boeken zijn essays nogal tijdgebonden. Zeker wanneer ze politiek-maatschappelijk en dus actualiteit-gedreven zijn.
Gore vs. Buckley
Die rol van commentator paste de immer kritische Vidal als geen ander en vormt uiteindelijk de basis voor diens faam. Want in de Verenigde Staten van zijn tijd was het televisielandschap nog zeer overzichtelijk met slechts een drietal networks (NBC, ABC en CBS) waardoor een televisieoptreden door een groot deel van het land werd gezien. Absoluut hoogtepunt waren daarbij de debatten tussen de links-liberale Gore Vidal en de rechts-conservatieve William F. Buckley in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1968. Een bijzondere periode waar Republikein Richard Nixon - na het verlies tegen John F. Kennedy in 1960 en de jaren van Lyndon B. Johnson - het opnam tegen Democraat Hubert Humphrey. Humphrey die in zijn eigen partij te maken had met de zeer linkse anti-Vietnam-kandidaat Eugene McCarthy. Tegelijkertijd was daar ook de onafhankelijke kandidaat George Wallace die als zuidelijke Dixiecrat een onzekere factor vormde voor beide kandidaten. In dat politieke broeinest traden Vidal en Buckley als moderne gladiatoren in de (televisie)arena aan. De reeks debatten maakte gevestigde namen van zowel Vidal als Buckley en is onderwerp van de zeer aanbevelenswaardige documentaire Best of Enemies (2015). Niet in de laatste plaats omdat de heren elkaar de huid vol scholden op live-televisie. Buckley was een crypto-nazi terwijl Vidal - zeer ongebruikelijk voor die tijd - werd aangesproken op diens seksuele geaardheid.
Het leven van Gore Vidal
Daarmee werd via het publieke leven een inkijkje gegeven in het privéleven van Vidal dat alleszins ongebruikelijk was voor die tijd. Als Eugene Louis Vidal geboren, transformeerde hij zich tot Gore Vidal rond zijn veertiende. Een eerbetoon aan zijn grootvader die als Senator altijd een groot voorbeeld in het leven van Vidal is geweest. Daarmee leek hij ook een typisch product van het establishment maar was dat verre van. Want los van zijn grootvader - een outsider in Washington - was zijn familie allesbehalve onderdeel van het establishment. Dit werd nog eens versterkt door zijn seksuele voorkeur. Hoewel hij zichzelf nooit als homoseksueel heeft omschreven - voor hem was seksualiteit in welke vorm dan ook slechts een feitelijk gegeven - leefde hij decennialang samen met Howard Austen, de liefde van zijn leven. Het consumeren van liefde ging echter buiten Howard om en bij voorkeur in de middag zodat hij in de ochtend kon schrijven en in de avond zijn sociale leven kon leiden. Gore en Vidal waren het gelukkigst in hun appartement in Rome, maar vooral hun huis 'La Rondinaia' in Ravello aan de Italiaanse kust. In met name Rome vond hij makkelijke seksuele contacten met jonge, doch zeker niet te jonge, mannen. Ook het landhuis Edgewater in Dutchesse County nabij New York was een favoriet dat uiteindelijk in 1969 verkocht werd. Beide huizen symboliseren ook de reden waarom het met een politieke carrière nooit wilde vlotten. De ene keer vanwege het verwijt dat hij out of touch was door zijn leven in Edgewater en later omdat hij meer met het buitenland verbonden was (Italië) dan de Verenigde Staten.
Jay Parini heeft met Every time a friend succeeds something inside me dies een heerlijke biografie geschreven die recht doet aan de complexe persoonlijkheid die Gore Vidal was. Een narcistische persoonlijkheid die met de titel al uitstekend wordt getypeerd en niet voor niets een citaat van Vidal betreft. De Amerikaanse versie van de biografie is niet veel minder treffend: Empire of Self. De typeringen volgen elkaar in hoog tempo op. Zowel die over Vidal zelf: "He liked being around royalty. Whenever we were in England and somebody played 'God Save the Queen', Gore would stand up and wave" als van Gore zelf over bijvoorbeeld Barbara Cartland die hij omschreef als "s monument draped in damp pastel colors". Quite a character, maar de vraag blijft in hoeverre Gore Vidal over enkele decennia nog in het publieke bewustzijn voorkomt. Een vraag die Vidal tot wanhoop had gedreven. Tegelijkertijd: deze biografie, maar ook een deel van zijn werk zijn het waard.
De biografie van Gore Vidal door Jay Parini is in augustus 2015 voor het eerst in het Verenigd Koninkrijk onder de titel 'Every time a friend succeeds something inside me dies: The Life of Gore Vidal'. In de Verenigde Staten verscheen de biografie in oktober van datzelfde jaar, maar dan onder de titel 'Empire of Self: A Life of Gore Vidal'. Een paperbackversie is sinds september 2016 beschikbaar.
Reacties
Een reactie posten