Medina Calle: One Minute Symphonyy: Aisa fa mberi doti
Van Hemel: Intrada for Brass Instruments
Rachmaninoff: Piano Concert Nr. 2
Stravinsky: Petrushka
Boris Giltburg (piano)
Nicholas Collon, Residentie Orkest
Zuiderstrandtheater, Den Haag
Een Prinsjesdag zonder Prinsjesdagconcert is als de Troonrede zonder tekst. De Troonrede had - door het gebrek aan missionair kabinet - dit jaar weinig om het lijf, maar dat gold zeker niet voor het Prinsjedagconcert van het Residentie Orkest. Een Russisch programma met enkele toevoegingen van eigen bodem bewees opnieuw dat het orkest onder leiding van aankomend chef-dirigent Nicholas Collon en met hulp van artist in residence Boris Giltburg een renaissance ondergaat.
Hoewel het jaarlijkse optreden van het Residentie Orkest in het Zuiderpark het nieuwe culturele seizoen opent, is het traditionele Prinsjesdagconcert feitelijk de seizoensstart. Een start die past bij de traditie en het Haagse karakter van het eerbiedwaardige orkest. Maar ook een start die minder traditioneel is dan je op voorhand denkt. Natuurlijk is dit concert nog altijd voor een groot deel het domein van de Haagse elite met vertegenwoordigers van het stadsbestuur, het kabinet, de volksvertegenwoordiging en diplomaten die vanuit de diverse borrels rechtstreeks de gang naar het Zuiderstrandtheater maken. Een gang die leidt tot een concert waar in de regel eerder wordt gekozen voor Music for the Millions dan experimentele moderne klassieke muziek. Een programma waar het Tweede Pianoconcert van Rachmaninoff een hoofdrol speelt, lijkt het easygoing karakter van het concert te onderstrepen, maar dat is buiten het Residentie Orkest Nieuwe Stijl gerekend. Een orkest dat sinds 2011 investeert in community outreach en via het educatieve programma inmiddels jaarlijks 30.000 schoolkinderen bereikt. Dit seizoen staat ook in het teken van de samenwerking met het Koninklijk Conservatorium waarbij tien veelbelovende componisten-in-de-dop de kans krijgen om een één minuut durende symfonie te schrijven die door het orkest op diverse momenten door het jaar heen gespeeld worden. Een symfonie die niet in splendid isolation wordt geschreven, maar in het geval van de symfonie van de Canarische Eilanden afkomstige Germán Medina Calle (1995) hem naar de Haagse Markt bracht waar hij in gesprek raakte met twee Surinaamse vrouwen. Hun verhaal vertaalde hij naar zijn symfonie Aisa fa mberi doti. De combinatie van het filmpje over zijn gesprek met de twee vrouwen en daarna het werk zelf gaf een toelichting en dimensie die bij nieuw werk vaak ontbreekt. Een mooi initiatief waarmee het Residentie Orkest wederom maatschappelijke meerwaarde laat zien.
De muzikale Nosferatu
Sowieso was het een avond van afwisseling. Want voordat het concert daadwerkelijk begon, ging het orkest - het is en blijft Prinsjesdag - voor in het Wilhelmus en kwam na de One Minute Symphony het Intrada van de Nederlandse componist Oscar van Hemel (1892-1981) op de lessenaars. Een bijzonder passend werk aangezien Hemels het schreef voor Prinsjesdag en het in 1954 voor het eerst bij de Staten-Generaal was te horen. Na al deze korte werken met overduidelijke Nederlandse connotatie was het vervolgens Rusland wat de klok sloeg. Te beginnen met het prachtige en romantische Tweede Pianoconcert van Sergei Rachmaninoff (1873-1943) dat hij aan het begin van de Twintigste Eeuw schreef. Een werk dat vraagt om een virtuoze pianist en een samenspel tussen solist en orkest dat nauw luistert. De Russische Boris Giltburg (1984) is dit jaar artist in residence bij het Residentie Orkest mede vanwege de 'klik' die het orkest bij hem had. In de uitvoering van gisteravond was dit overduidelijk. Er werd zowel door het orkest als Giltburg uitstekend gemusiceerd waarbij met name opviel dat Giltburg koos voor een 'vloeiende' en vooral niet 'puntige' speelwijze. Lyrisch, intensief en emotioneel zijn woorden die het beste omschrijven wat er te horen viel. Diezelfde intensiteit kwam ook terug in de wijze waarop Giltburg zich bijna letterlijk stort in de piano. Met vol gebogen rug en een dramatische 'lijzige' toets werpt Giltburg zich op de muziek. Wie hem bezig zag, zag wellicht een soort muzikale Nosferatu in hem door zijn houding en lange vingers. Uiteraard wel het goede soort. De chemie tussen generatiegenoten Nicholas Collon (1983) was evident en zowel orkest als pianist gaven hun visitekaartje af.
Een felle en directe Petrushka
Na de pauze stonden orkest en dirigent er alleen voor in Stravinsky's ballet Petrushka. Overigens niet met de versie uit 1911, maar een latere - meer spaarzaam georkestreerde - versie uit 1947. Een versie die daarmee feller en directer is. Een versie die veel vraagt van het technisch vermogen van het orkest. Het schijnt dat het orkest flink gerepeteerd heeft voor deze uitvoering en dat was te horen ook. Het orkest leek weinig moeite te hebben met de vele ritmische wendingen die Stravinksy in petto heeft in zijn ballet over het gelijknamige poppenkastfiguur. Een verhaal waarbij de eerste vrolijkheid over de met leven begenadigde Petrushka en zijn liefde voor een ballerinapop uiteindelijk tragisch afloopt doch niet zonder dat de geest van Petrushka nog de laatste lach heeft. In vier tableaus weet Stravinsky via programmatische muziek het verhaal te schilderen. Daarbij was het overigens handig dat - zoals wel vaker bij concerten van het Residentie Orkest (en inmiddels vele andere orkesten) - dat de Wolfgang-app beschikbaar was. Juist bij deze muziek van grote meerwaarde omdat de app uitleg geeft over het verhaal op het muzikale moment zelf.
Vanaf 2018 maakt de huidig 'vaste dirigent' Nicholas Collon de overstap naar chef-dirigent en artistiek adviseur van het Residentie Orkest. Voor zijn komst - mede met dank aan Jan Willem de Vriend en Richard Egarr - was het Residentie Orkest weer op de weg terug, maar dit concert en voorgaande concerten maken duidelijk dat de chemie klopt en dat Collon en het Residentie Orkest een muzikaal winnende combinatie is.
Ter gelegenheid van Prinsjesdag vindt sinds jaar en dag het Prinsjesdagconcert door het Residentie Orkest plaats. Dit jaar vond de zeventigste editie plaats op dinsdag 19 september 2017 in het Haagse Zuiderstrandtheater.
Reacties
Een reactie posten