Opera 29 januari 2018: De Nederlandse Opera onttrekt ‘Siroe, re di Persia’ overtuigend aan de vergetelheid

Nederlandse Reisopera

Siroe, re di Persia

(Johann Adolf Hasse, 1699-1783)

Juan Sancho - Cosroe, Koning van Perzië

Nicholas Tamagna - Siroe, zijn oudste zoon

Rachel Kelly - Medarse, zijn jongste zoon

Hagar Sharvit - Emira, Prinses van Cambay / Idaspe

Myrsini Margariti - Loadice, Cosroe's geliefde

Nazan Fikret - Arasse, haar broer

Jakob Peters-Messer (regie), Markus Meyer (decor & kostuums)

Guido Petzold (lichtontwerp), Pim Veulings (choreografie)

George Petrou, Orkest van het Oosten

Theater Carré, Amsterdam

De afgelopen jaren weet de Nederlandse Reisopera telkens weer te verrassen met aansprekende producties van bekende werken van componisten als Mozart, Gluck, Verdi en Puccini. Het is daarbij lang niet altijd makkelijk om de zalen vol te krijgen, maar klassiekers zoals La Traviata en Don Giovanni vormen een goede basis voor een succesvolle productie. Met de nieuwste productie haalt de Nederlandse Reisopera een opera van een vergeten Duitse componist uit de mottenballen. Een risico, want wie zit er eigenlijk op een vergeten barokopera te wachten?

Johann Adolf Hasse, een naam die bij slechts een enkeling tot enige vorm van herkenning leidt. In de 18e eeuw was dat wel anders. In die tijd was Johann Adolf Hasse (1699-1783) een grootheid in de barokmuziek. Een Duitse componist die met bijna zeventig opera’s op zijn naam een belangrijke stem was in het genre van de Opera seria (serieuze opera). Maar na zijn gloriedagen riep de vergetelheid. In tegenstelling tot (bijna-)tijdgenoten Händel en Bach wordt zijn werk zelden uitgevoerd en zijn opnames van zijn werk weliswaar verkrijgbaar, maar vallen in het niet bij opera-grootheden zoals Mozart, Gluck, Verdi en Puccini. Om over Händel en Bach maar te zwijgen. Wat bezielt de Nederlandse Reisopera – een instelling die bepaald niet bekend staat vanwege ruimte financiële middelen – om een opera van een vergeten componist op de planken te brengen? Een opera die alleen concertante is uitgevoerd. Met een geënsceneerde Siroe, re di Persia gaat de Nederlandse Reisopera – in samenwerking met het Oldenburgisches Staatstheater – de uitdaging aan. 

Een barokke soap

Nu kan van de Nederlandse Reisopera veel gezegd worden, maar niet dat het muzikale reisgezelschap geen neus voor succes heeft. Weliswaar betreffen de meest succesvolle producties publiekslievelingen van gearriveerde componisten, maar uiteindelijk zijn dit geliefde werken geworden omdat – in de eerste plaats – de muziek aanspreekt. En dat zit bij Siroe, re di Persia (1763) vanaf de eerste noten zonder meer goed. Hasse tekent voor een levendige muzikale vertolking van het verhaal van Siroe, oudste zoon van de Koning van Perzië. Deze Cosroe heeft twee zoons en staat op het punt om één van de twee te benoemen tot zijn opvolger. Door intriges aan de kant van zijn broer Medarse lijkt Siroe zijn erfrecht ontnomen te worden. Een situatie die er bepaald niet beter op wordt wanneer in ogenschouw wordt genomen dat zijn geliefde Emira is, de dochter van Koning Asbite. Deze Asbite was de aartsvijand van Cosroe en in een recente oorlog door hem gedood. Emira – als Idaspe vermomd onderdeel van het Hof van Corsoe - zweert haar vader te wreken. Daarmee zit Siroe klem tussen de liefde voor Emira en de liefde voor zijn vader. En of dat nog niet genoeg is, heeft ene Loadice ook nog eens een oogje op hem. Maar zij is niet zo maar iemand. Loadice is de geliefde van Cosroe. Familieverwikkelingen die in Dallas of Dynasty niet zouden misstaan. Wanneer je – voorafgaand aan de uitvoering – je verdiept in het verhaal vraag je je af hoe het in godsnaam nog te volgen is. Maar dan zijn daar wederom die eerste noten. Noten die meteen de muzikale interesse wekken en je meenemen in een oriëntaals baroksprookje. Een sprookje dat – in weerwil van het complexe verhaal – prima te volgen is door een ijzeren discipline die Hasse heeft aangebracht in de muzikale vertaling. Duidelijke en korte dialogen worden gevolgd door een uiteenzetting van de emoties van één van de hoofdrolspelers. De muziek van Hasse sprankelt daarbij volop en verveelt eigenlijk geen moment. Knap voor een werk dat drie bedrijven kent en inclusief een pauze de drie uur ruim passeert. 

Geen zwakke schakels 

Een prestatie die overigens ook in hoge mate te danken is aan een heerlijk ensemble. De Nederlandse Reisopera heeft met deze productie een zeer gelukkig hand gehad, want eigenlijk zijn er geen zwakke schakels. De solisten zijn zonder uitzondering van hoog niveau en brengen Hasse’s muzikale wereld met verve tot leven. Een hoogtepunt is daarbij Juan Sancho die het meest overtuigend het duale karakter van Koning Cosroe - gevangen tussen liefde voor zijn zoons en angst voor verraad – tot leven brengt. Zijn ‘koninklijke’ aanwezigheid is daarbij van grote meerwaarde. Een meerwaarde die nog eens extra onderstreept wordt door de prachtige kostuums die een ode zijn aan een oriëntaalse fantasie en klassiek barok. Myrsini Margariti in de rol van zijn geliefde Loadice is een ander hoogtepunt in de sterke bezetting. De regie van Jakob Peters-Messer is trefzeker en het decor combineert klassieke barok met een blik op een slagveld. Een tegenstelling tussen de sprookjesachtige wereld van Duizend-en-een-nacht en de verschrikkingen van (burger)oorlog in het huidige Midden-Oosten. Een fysieke uiteenzetting van de emotionele tegenstelling waaronder Siroe en de andere hoofdrolspelers gebukt gaan. Dit alles begeleid door een energiek en oplettend spelend Orkest van het Oosten onder de kundige en geïnspireerde leiding van de Griekse dirigent George Petrou. En voor wie al die vocale hoogstandjes toch wat teveel van het goede is, kan zich richten op een viertal dansers die de solo’s van dansend commentaar voorzien. 

Met Siroe, re di Persia is de Nederlandse Reisopera de uitdaging aangegaan om in weerwil van het ontegenzeggelijke risico een opera aan het Nederlandse publiek te presenteren waar zij in gelooft. En met zo’n overtuigende invulling én uitvoering is dat een bijzonder goede keuze gebleken. 

Foto's: Nederlandse Reisopera

‘Siroe, re di Persia’ van Johann Adolf Hasse is op 26 januari jl. in première gegaan in het Wilmink Theater in Enschede en is te zien in Amsterdam (Theater Carré, 29 januari), Leeuwarden (De Harmonie, 1 februari), Utrecht (Stadsschouwburg, 4 februari), Zwolle (De Spiegel, 8 februari), Amstelveen (Schouwburg, 17 februari), Den Haag (Zuiderstrandtheater, 21 februari) en Maastricht (Theater aan het Vrijthof, 24 februari). Deze recensie is op basis van de uitvoering in Theater Carré op 29 januari 2018. Meer informatie en kaarten bestellen hier.