Mozart: Ouverture Die Zauberflöte
)De Falla: Noches en los jardines de España
Rimski-Korsakov: Sheherazade
Hannes Minnaar (piano), Wouter Vossen (viool)
Pablo González, Residentie Orkest
Zuiderstrandtheater, Den Haag
De Oriënt heeft talloze componisten geïnspireerd. Het leidt het Residentie Orkest ertoe om onder de titel '1001 Nacht' werken van Mozart, De Falla en Rimski-Korsokov samen te brengen in een fijn programma waar het heerlijk wegdromen is. Niet in de laatste plaats door de lichte toets van Hannes Minnaar en de bij dit programma buitengewoon goed passende gastdirigent Pablo González. De nieuwe concertmeester van het orkest mag er overigens ook zijn.
De verhalen van Duizend-en-een-nacht zijn inmiddels zo bekend dat deze verzameling van sprookjes uit de Oriënt- in de Westerse wereld populair geworden in de 19e eeuw - onderdeel zijn geworden van de canon van bekende sprookjes. Aladin, Sinbad en Ali Baba zijn inmiddels gemeengoed geworden. Deze fascinatie strekt zich tevens uit naar componisten die - al dan niet op subtiele wijze - in hun werk verwijzen naar de Arabische wereld. Voor het Residentie Orkest vormt het aanleiding om onder de titel 1001 Nacht werken van Mozart, De Falla en Rimski-Korsakov bij elkaar te brengen. Dat het toondicht Sheherazade van Rimski-Korsakov hierbij een prominente plaats heeft verworven, zal niemand verrassen, maar Mozart en De Falla? Mozart is natuurlijk wel degelijk begrijpelijk, denk maar aan Die Entführung aus dem Serail waar de Oosterse klanken je om de oren vliegen. Maar het Residentie Orkest kiest hier voor de wereld voorbij de Ottomaanse harem: Egypte, het mysterieuze land van Isis en Osiris. Met de ouverture uit Mozart's overbekende opera Die Zauberflöte trapt het Residentie Orkest onder de Spaanse gastdirigent Pablo González met aplomb af. Een goede uitvoering waarbij González rust durft in te bouwen zet meteen de goede toon.
De Moorse tuinen van Spanje
 |
| Hannes Minnaar |
Gesandwicht tussen twee bekende werken is daar Noches en los jardines de España van de Spaanse componist Manuel de Falla (1876-1946). Een relatief onbekende componist wiens werk in Nederland amper wordt uitgevoerd en daarom alleen al aanleiding is om 1001 Nacht te bezoeken. Wie luistert naar 'nachten in de tuinen van Spanje' zal vast en zeker denken aan het werk van Claude Debussy (1862-1918). Beide componisten onderscheiden zich door een muzikale vertaling van het impressionisme. Dit orkestrale werk van De Falla, met een belangrijke rol voor de piano, doet in bepaalde opzichten denken aan zowel de structuur als klankwereld van La Mer van Debussy. Maar hier is niet de zee het onderwerp, maar de tuinen van Cordoba en Granada. Steden die tot ver in de Middeleeuwen onder Moorse heerschappij stonden en daarmee raken aan 1001 Nacht. Hoewel het een werk voor piano en orkest betreft, is het zeker geen pianoconcert vermomd als een toondicht. De piano is minder aanwezig dan in een regulier pianoconcert en vormt een symbiose met het orkest. Pianist Hannes Minnaar liet met zijn lichte en overtuigde toets horen dit werk goed in de vingers te hebben. Niet in de laatste plaats geholpen door de uitstekende directie door Pablo González die gezien zijn Spaanse achtergrond uitermate geschikt bleek voor de uitvoering van dit werk.
De eerste cliffhanger
 |
| Pablo González |
Centraal in 1001 Nacht, hoe kan het ook anders, staat het beroemde toondicht Sheherazade (1888). Eén van de bekendste werken van de Russische componist Nikolai Rimski-Korsakov (1844-1908) die zich liet inspireren tot door Duizend-en-een-nacht in het algemeen en de raamvertelling die de sprookjes verbindt. Want in Duizend-en-een-nacht is het Sheherazade die de wrede sultan Sjahriaar ervan moet weerhouden haar na één nacht om te brengen, een gewoonte die de bedrogen sultan er op na houdt bij al zijn vrouwen. Zij krijgt dit voor elkaar door hem telkens verhalen te vertellen die eindigen met 's werelds eerste (?) cliffhanger. Ieder verhaal eindigt met de belofte van een nieuw verhaal waardoor de sultan Sheherazade telkens weer spaart en zo waarlijke liefde kan ontluiken. Rimski-Korsakov wist dit te vertalen naar een vierdelig symfonisch werk dat - op thema's voor de sultan en Sheherazade na - eigenlijk ontdaan zou zijn van een programma, maar stiekem vallen in de vier delen wel degelijk een viertal sprookjes terug te horen. Een ongekend rijk symfonisch werk is het gevolg waarbij een opname de live-uitvoering niet kan evenaren. Nu is dit in de regel met vrijwel alle muziek het geval, maar bij Sheherazade in het bijzonder. Opvallend daarbij is de rijke toon die het Residentie Orkest aansloeg. Blijkbaar is Pablo González niet alleen thuis in de Spaanse, maar ook de Russische muziek, want de dirigent ging het Residentie Orkest voor in een heerlijke uitvoering waarbij de diverse orkestleden alle ruimte kregen om te shinen. Niet in de laatste plaats de begin dit jaar nieuw aangetreden concertmeester Wouter Vossen die met zijn vioolsolo's overtuigend gestalte gaf aan Sheherazade. De dirigent mocht zich meteen na het wegsterven van de laatste noten daarom laven aan de overduidelijke waardering van het orkest. Een waardering die eveneens - terecht - vanuit het publiek kwam voor een uitstekend uitgevoerd programma dat prachtig met elkaar samenviel.
Afbeelding: 'Scheherazade und Sultan Schariar' (1880) van Ferdinand Keller (1842-1922)
Op 27 en 29 april 2018 voerde het Residentie Orkest onder de titel '1001 Nacht' werken van Mozart, De Falla en Rimski-Korsakov uit. Te gast waren dirigent Pablo González en pianist Hannes Minnaar. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 29 april in het Haagse Zuiderstrandtheater.
Reacties
Een reactie posten