De autobiografie van voormalig First Lady Michelle Obama genereerde - niet bepaald onverwacht - groot nieuws. Niet omdat Becoming - in de Nederlandse vertaling Mijn Verhaal - sappige onthullingen heeft over de regering-Obama zoals de diverse recente Trump-boeken, maar omdat Michelle Obama duidelijk maakt dat ze geen gooi zal doen naar het presidentschap. Het feit dat dit nieuwswaardig is, zegt veel over zowel Obama als de huidige Amerikaanse politiek.
De dood eerder dit jaar van Barbara Bush was groot nieuws. De grote liefde van een voormalig president, matriarch van de Bush-dynastie en moeder van een tweede president was bovenal een klassieke First Lady en alom gerespecteerde en geliefde grootmoeder van de Verenigde Staten. Het type First Lady waar de Verenigde Staten op slag verliefd wordt en in markant contrast is met First Ladies met een eigen (politieke) agenda zoals Hillary Clinton. Het is niet voor niets dat met de intrede van haar schoondochter Laura Bush de rol van First Lady weer werd zoals de gemiddelde Amerikaans het liefst ziet: een matriarchaal figuur dat het credo Stand by your man als uitgangspunt neemt. De geschiedenis van de First Ladies laat echter zien dat iedere First Lady - mede afhankelijk van de tijd waarin zij leeft - een eigen niche heeft en er allesbehalve een blauwdruk bestaat. Van de waardigheid onder grote druk van Jackie Kennedy tot het toch wat vreemde gebakje dat Nancy Reagan was en alles wat er tussenin zit: de positie van First Lady is een bijzondere die telkens opnieuw wordt uitgevonden. Juist het feit dat het een van het presidentschap afgeleide positie is, maakt het zowel bijzonder als ongemakkelijk. Want feitelijk gezien, betekent de First Lady in het geheel niets. Ze heeft geen rol in de Amerikaanse Grondwet nog een (formele) machtsbasis. Maar zoals Michelle Obama terecht in het voorwoord van haar autobiografie Becoming (in het Nederlands Mijn Verhaal) stelt: "een baan die weliswaar officieel geen baan is, maar die me desalniettemin een onvoorstelbaar platform heeft geboden." En via Mijn Verhaal geeft ze een boeiend inkijkje in dat platform en de weg ernaartoe. En maakt ze - vooralsnog - duidelijk dat haar toekomst niet opnieuw leidt naar het Witte Huis.
Een atypische First Lady
Niets in het verleden van Michelle Obama wees erop dat zij bewoner zou worden van het Witte Huis. Opgegroeid in het diverse stadsdeel South Side van Chicago. Haar verhaal is het verhaal van zoveel Afro-Amerikanen. Een verhaal van een allesbehalve gegarandeerde plek onder de elite van de Verenigde Staten. Michelle Robinson groeide op in een Afro-Amerikaanse middenklassegezin waar haar intelligentie snel werd opgemerkt én (financiële) offers voor werden gebracht door haar familie, waaronder haar vader die op jonge leeftijd zou overlijden aan de gevolgen van MS. Indien Mijn Verhaal echt volledig door Michelle Obama is geschreven (en er zijn geen aanwijzingen dat er een ghost writer actief heeft meegeschreven), is zij net als haar man begenadigd met een goede pen. Op eerlijke maar meeslepende wijze weet ze haar jeugd op papier tot leven te brengen waardoor je als lezer een beter beeld krijgt van de verhoudingen in de Verenigde Staten en wat dit betekent voor iemand zoals Michelle Robinson. Een deel van haar leven dat aanmerkelijk meer aandacht krijgt dan de acht jaren in het Witte Huis die een relatief klein deel van het boek beslaan. Haar Becoming ligt ook in die periode, juist omdat ze de mogelijkheden heeft om haar intellect om te zetten in schoolprestaties eindigt ze uiteindelijk op Princeton (wederom als echte minderheid, zowel qua huidskleur maar zeker ook qua inkomensachtergrond) en zal ze starten met een juridische carrière. Een bepalende keuze. Niet alleen omdat ze daarmee een garantie op (monetair) succes verzekert, maar vooral omdat ze door het advocatenkantoor waar ze werkzaam is Barack Obama leert kennen. En de rest is geschiedenis zoals Amerikanen plachten te zeggen. In dit geval is dat verre van waar. Barack Obama was zonder meer een hoogvlieger die in plaats van het grote juridische geld koos voor een maatschappelijke carrière, later politiek actief werd en op het juiste moment op de juiste plaats was met de juiste (retorische en intellectuele) gaven en zo de 44e President van de Verenigde Staten werd. Iets wat Michelle onmogelijk kon voorzien toen ze besloot haar leven met hem te delen en mede door hem geïnspireerd het snelle geld en comfortabele leven inruilde voor meer maatschappelijk geëngageerde functies. Een vrouw die de spotlights van het Amerikaanse politieke leven nimmer heeft opgezocht en zeker niet de grootste voorstander was van het politieke avontuur dat haar man aanging. Toen ze eenmaal in het Witte Huis was aanbeland, heeft deze atypische First Lady de mogelijkheid genomen om impact te maken, vooral door de focus te leggen op inclusie, diversiteit en gezond leven. Een aanpak die meer past bij de traditionele First Ladies maar desalniettemin net zoals Hillary Clinton inhoudelijk doch minder publiek dominant gedreven.
"Not worth a bucket of warm piss"
Het bijzondere is dat de functie van First Lady helemaal geen functie is. Het is een positie die volledig is afgeleid van het presidentschap en weliswaar door de (personele) ondersteuning ervan alsmede de positionering door zowel het Witte Huis als de media en het land in het algemeen zonder twijfel tot een invloedrijke positie heeft geleid. Vraag maar aan Hillary Clinton die zowel één van de meest invloedrijke First Ladies ooit was en het heeft benut als springplank voor een eigen politieke carrière. Dat ze uiteindelijk geen president is geworden doet daar niets aan af. Vanuit die rol werd ze zowel senator als presidentskandidaat. Over het vicepresidentschap - toch echt een formele en niet onaanzienlijke positie - stelde John Nance Garner, één van de vicepresidenten onder Franklin D. Roosevelt, fameus dat "The vice presidency is not worth a bucket of warm miss". Eigenlijk zou die uitspraak opgeld moeten doen voor de positie van First Lady aangezien de functie daadwerkelijk geen formele positie inhoudt. Het is daarom tamelijk bizar dat Michelle Obama zich aangesproken voelt om te ontkennen dat zij ooit een gooi zou willen doen naar het Witte Huis. Of ze daar nu geschikt is of niet, zegt het veel over het politieke leven in de Verenigde Staten waarbij alleen het feit dat iemand First Lady is geweest dit automatisch zou kunnen betekenen dat die andere functie in het Witte Huis ook gesneden koek is. Mijn Verhaal lezend is er er behoorlijk wat aanleiding om aan te kunnen nemen dat Michelle Obama bepaald niet ongeschikt is, maar tegelijkertijd is zeer duidelijk dat het politieke spektakel en het publieke karakter ervan bepaald niet in overeenstemming zijn met haar eigen opvattingen en haar zeker niet in de basis comfortabel maken in de spotlights zoals haar man dat altijd wel is geweest. Nog los van het feit dat het zijn van de Leider van de Vrije Wereld en bovenal een land van grote tegenstellingen met meer dan 325 miljoen inwoners in goede banen leiden bepaald geen sinecure is en enige (relevante) ervaring wenselijk is. Het geval-Trump is daar een tekenend voorbeeld van, in de negatieve zin dan. Dat laat onverlet dat Mijn Verhaal een zeer lezenswaardige en buitengewoon goed geschreven autobiografie is die - juist ook buiten de harde kern van politieke junkies - een aanrader is. En zonder meer een goede basis indien Michelle zich alsnog eens ergens voor kandidaat zou willen stellen.
'Mijn Verhaal' is de Nederlandse vertaling van 'Becoming', de autobiografie van Michelle Obama. 'Mijn Verhaal' is - gelijktijdig met het origineel - in november 2018 verschenen bij Hollands Diep in een vertaling door Rob de Ridder.
Reacties
Een reactie posten