Vierendertig jaar na het verschijnen van The Handmaid's Tale keert Margaret Atwood terug naar de monsterlijke theocratie Gilead. Vanuit ditmaal een drievoudig perspectief schetst zij hoe het Gilead is vergaan sinds het oorspronkelijke verhaal van de dienstmaagd. Een prachtig vervolg dat niet alleen de liefhebbers van het oorspronkelijke boek én de serie met Elisabeth Moss zal bekoren.
Met slechts de uitdrukkingen "Blessed be the fruit", "May the Lord open" en "Under His Eye" weet de liefhebber genoeg. Al snel dwalen de gedachten dan af naar het fictieve Gilead. Het land dat de plaats heeft ingenomen van een groot deel van de voormalige Verenigde Staten. Het machtigste land ter wereld dat ten prooi is gevallen aan geloofsextremisme en nu door het leven gaat als een theocratie waar onvruchtbaarheid heerst, de Bijbel leidend is en de vrouw ondergeschikt is. Een beperkte elite heeft alle macht en welvaart in handen terwijl vruchtbare vrouwen - wanneer ze niet tot de elite horen - door het leven gaan als dienstmaagd. Een leven dat ter beschikking staat van de Commanders als een broedmachine met het oog op het nageslacht en de toekomst van Gilead. De ouderwets georiënteerde huishoudens van de elite drijven op een moderne vorm van slavernij gemaskeerd door rituelen om de heiligheid van het huwelijk tussen man en vrouw met de dienstmaagd als bijwagen intact te laten. Met The Handmaid's Tale verscheen in 1985 een dystopische roman van de hand van de Canadese schrijver Margaret Atwood (1939) die zou uitgroeien tot haar meest populaire roman. Een populariteit die een verdere vlucht heeft genomen door de uitstekende en gelijknamige televisieserie die gedragen wordt door Elisabeth Moss als de titulaire (anti-)heldin. De serie beslaat inmiddels drie seizoenen waarvan de laatste deze zomer is uitgezonden. Bijzonder genoeg loopt de serie uit de pas met het oorspronkelijke boek van Margaret Atwood. Het eerste seizoen beslaat in grote lijnen het verhaal van het boek om daarna een volledig eigen weg te gaan. Vierendertig jaar na het verschijnen van The Handmaid's Tale en twee jaar na het verschijnen van het eerste seizoen van de serie is daar The Testaments, het vervolg op The Handmaid's Tale.
De terugkeer van Aunt Lydia
Het bijzondere aan The Testaments is dat de populariteit van The Handmaid's Tale een vervolg voor de hand doet liggen, maar dat er geen sprake is van een langverwacht vervolg. Opeens was daar de aankondiging dat Atwood zich gestort had op het vervolg. Een vervolg dat dus afwijkt van de televisieserie die - als we de interviews mogen geloven - op de warme waardering van Atwood mag rekenen. Hoewel afwijken eigenlijk niet het goede woord is. De serie blijft de avonturen van de dienstmaagd Offred (daar ze eigendom is van een Commander die Fred heet) volgen. In het boek wordt Offred weggehaald bij haar Commander en is haar lot ongewis. Een flash forward naar de een verre toekomst waar Gilead beland is op de ashoop van de geschiedenis geeft geen antwoord op de vraag wat haar lot is geweest, maar maakt wel duidelijk dat Gilead niet meer is. In tegenstelling tot (mogelijke) verwachtingen is The Testaments geen direct vervolg op The Handmaid's Tale en kunnen de serie en het nieuwe boek naast elkaar bestaan. The Testaments speelt namelijk vele jaren na de gebeurtenissen van The Handmaid's Tale. Het lot van Offred blijft ongewis. Niet in de laatste plaats omdat over Offred maar weinig bekend is. The Handmaid's Tale is opgezet als - letterlijk - het verhaal van de dienstmaagd. Clandestien heeft Offred haar verhaal aan toekomstige generaties toevertrouwd. The Testaments volgt de opzet van de weergave van het verhaal van een inwoner van Gilead. In het geval van The Testaments zijn het er echter drie waarvan één niet eens in Gilead woont. Niet zonder reden is het verschijnen van het nieuwe boek van Margaret Atwood met veel geheimzinnigheid en embargo's gepaard gegaan. Het plezier van het lezen is voor een deel besloten in de onwetendheid wat er gaat komen. Om dat plezier niet te vergallen daarom hier slechts een kenschets op hoofdlijnen van de voortzetting van het verhaal van de dienstmaagd. Maar een tipje van de sluier kan gelicht worden: één van de vertellers in The Testaments is de beruchte Aunt Lydia die het leven van de dienstmaagden bestiert. In de serie een prachtrol van Ann Dowd.
Voortijdige nominatie
De drie perspectieven in The Testaments wisselen elkaar continu af waarbij de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het perspectief van Aunt Lydia het meest fascineert. Niet in de laatste plaats omdat het nogal eendimensionale perspectief dat we kennen uit The Handmaid's Tale door de narratieve keuze opeens diepere lagen krijgt. Tegelijkertijd is Aunt Lydia een belangrijke speler binnen de pikorde van Gilead waardoor je via haar perspectief veel meer inzicht krijgt in de bizarre theocratie die Gilead is. Dat laat onverlet dat de andere perspectieven zeker werken. Met name wanneer de drie perspectieven gaandeweg The Testaments langzamerhand samen komen. The Testaments is daarmee een rijkgeschakeerd verhaal die verder verkent waar The Handmaid's Tale was gebleven en tegelijkertijd ook veel vragen over Gilead, zowel de totstandkoming als het einde ervan, beantwoordt. Het is knap hoe Atwood met een zo grote tussenpoos de discipline en het talent heeft om een vervolg te schrijven dat tegelijkertijd nauw aansluit op het oorspronkelijke verhaal alsmede een eigen stem heeft. Op voorhand was al duidelijk dat bij het verschijnen van The Testaments op 10 september jongstleden sprake zou zijn van een bestseller. De hype werd verder versterkt door de geheimzinnigheid die om het boek heen was gecreëerd en het feit dat recensenten door tal van hoepels moesten springen en zich dienden te houden aan stringente regels om het boek voorafgaand aan publicatie te lezen. Nog aparter is het feit dat het boek al ruim voordat het verkrijgbaar was reeds een nominatie voor de Booker Prize op zak had. Wellicht wat voorbarig, maar na het lezen van The Testaments meer dan voorstelbaar. De terugkeer naar Gilead is bepaald niet ongenoeglijk, in markant contrast met het leven onder het oog van hun strikt god. "Under his eye"!
'The Testaments' van Margaret Atwood is het vervolg op haar eerdere werk 'The Handmaid's Tale' (1985). 'The Testaments' is tevens verschenen in de Nederlandse vertaling 'De Testamenten'.
Reacties
Een reactie posten