Stravinsky: Mis voor gemengd koor en dubbel blaaskwintet
Shostakovich: Symfonie Nr. 7
Anastasia Kalagina, sopraan
Yekaterina Sergeyeva, mezzosopraan
Dmitry Voropaev, tenor
Andrei Ilyushnikov, tenor
Vladimir Feliauer, bas
Valery Gergiev,
Mariinsky Theatre Chorus and Symphony Orchestra
Mariinsky Concert Hall, Sint-Petersburg
Dit concert, en de aanloop ernaartoe, bevatte alle ingrediënten die samen het onstuimige leven van de Russische dirigent Valery Gergiev vormen. Op 16 maart jl. zag ik Gergjev, voor de tweede keer in mijn leven, live (zie voor recensie hier). Toen bij het Koninklijk Concertgebouworkest waar 16 jaar eerder de laatste keer was dat Gergiev bij het KCO op de bok stond. De reden hiervoor was juist dat onstuimige leven. Zijn drukke en jachtige bestaan en daarmee onberekenbaarheid leidt veel orkesten tot wanhoop en zorgt ervoor dat een concert geweldig uitpakt of een afgang betekent. Dat concert pakte geweldig uit en zorgde voor mij, en alle andere bezoekers van het Concertgebouw, voor een prachtige avond.
De afgelopen week, en terwijl ik deze blog schrijf, ben ik in Moskou en Sint-Petersburg voor een uitgebreide stedentrip. De begindagen bracht ik door in Moskou, maar sinds zondagavond bevind ik me in de hoofdstad van het voormalige Russische Keizerrijk. Uiteraard is de Hermitage, gezien de enorme rijke en uitgebreide collectie, meerdere malen bezocht en is ook 'Het Zwanenmeer' van Tchaikovsky, uitgevoerd in het theater van de Hermitage, niet aan mij voorbij gegaan (hiervan overigens geen recensie). Echter is Sint-Petersburg ook de stad van, de oorspronkelijk in Moskou geboren, Valery Gergiev. In deze stad bestiert hij al jaren het Mariinsky Theater en de gelijknamige concertzaal waar zijn Mariinsky orkest en koor optreden. En ook deze week stond een concert van het Mariinsky Orkest onder Gergjev op het programma en waren er nog een aantal kaarten te koop.
Gisteravond zat ik dus in de redelijk nieuwe concertzaal van het Mariisnky dat wordt gebruikt voor reguliere concerten. Het oude en traditionele Mariinsky Theater is de locatie voor ballet en opera. Typisch Nederlands als ik ben, was ik natuurlijk (ruim) op tijd en ging er vanuit dat het concert zou starten op de aangegeven tijd van 20.00 uur. Om 19.30 uur liep ik de zaal alvast in om te kijken hoe deze eruit zou zien. Ik liep echter midden in een repetitie van Gergiev. Hij was bezig met het oefenen van de Mis voor gemengd koor en dubbel blaaskwintet van Igor Stravinsky (1882-1971). Nadat dit achter de rug was, Gergiev was vertrokken en de klok al rustig richting 20.00 uur aan het gaan was, kwam het hele orkest, in gewone kleding, op het podium gevolgd door wederom Gergiev. Wat volgde was nog een repetitie, maar ditmaal van het tweede stuk van de avond: de Zevende Symfonie van Dmitri Shostakovich (1906-1975). Dit duurde tot ongeveer 20.15 uur waarna iedereen verdween, de gong ging om het publiek binnen te laten, waarna een dikke tien minuten later het koor, de solisten, het dubbel blaaskwintet en Gergiev op kwamen om de Mis van Stravinsky in te zetten. Geen Rus die dit vreemd vond en ik kwam zelf al snel tot de conclusie dat het niet de bedoeling is de zaal te betreden wanneer de gong nog niet is gegaan. Een gelukkige fout dus!
Een concert dat te laat begint door een te late Gergiev schijnt vaker te gebeuren. En misschien is het wel een Russisch fenomeen. Bij 'Het Zwanenmeer' zat ik naast twee Britse oudere vrouwen, de vrouwelijke versies van Statler & Waldorf van The Muppets, die toen het stuk iets later leek te gaan beginnen al verzuchtten 'Doesn't anything in this country start on time?'. In Nederland, maar in vele andere landen ook, zou dit niet kunnen, maar aangezien ik zo een repetitie kon bijwonen van zo'n topdirigent hoor je mij er niet over.
Voor de pauze werd echter wel duidelijk dat aan de Mis van Stravinsky te weinig aandacht was besteed. Hoewel het koor en de solisten uitstekend waren, liet het kwintet, en dan met name de trompetten, zeer te wensen over. Ongelijke aanzet, onzuiver en ongelijk spel. Nu is Stravinsky atonaler dan menig componist, maar de uitvoering van gisteren was vast niet zoals het bedoeld was. Eigenlijk was het een weinig inspirerende vertolking die een professioneel orkest onwaardig was.
Met enige angst en beven betrad ik daarna de zaal weer voor het programma na de pauze: de Zevende Symfonie van Shostakovich. Een werk dat bijna geen gepastere omgeving kan kennen dan deze. De symfonie is geschreven door Shostakovich in de eerste maanden na de inval van Nazi-Duitsland in Rusland ('The Great Patriotic War') en daarmee het verbreken van het niet-aanvalsverdrag tussen Hitler en Stalin. Shostakovich startte met componeren in Leningrad (het voormalige Petrograd/Sint-Petersburg), maar moest vanwege de Slag om Leningrad de stad verlaten en zou de symfonie afronden in Kuibyshev en deze opdragen aan Leningrad en haar burgers. Het begeleidende programmaboekje van het concert was kraakhelder: 'Shostakovich's Seventh Symphony is majestic music about mankind's resistance to violence and tyranny, to a machine of evil and destruction'. Om een dergelijk werk te horen in de stad waaraan deze is opgedragen, enkele dagen voor het vieren van de Russische overwinning op Nazi-Duitsland (9 mei) en op de dag van onze Dodenherdenking maakte de uitvoering bij voorbaat bijzonder. En dan ook nog eens uitgevoerd door het Mariisnky Orkest van Sint-Petersburg onder leiding van een van haar meest illustere inwoners.
De uitvoering na de pauze was volstrekt tegengesteld aan de uitvoering voor de pauze. Wat volgde was een volstrekt intense, zinderende en overtuigende interpretatie van dit muzikale testament gewijd aan Leningrad en haar inwoners en hun strijd tegen de Duitsers en een eerbetoon aan de grote verliezen die daarbij te betreuren zijn. Het orkest klonk fabelachtig goed. Daar waar de blazers voor de pauze teleurstelden, overtuigden ze nu volop. De wisselwerking binnen het orkest en tussen dirigent en orkest zorgde voor een genadeloze spanning in de symfonie zoals Shostakovich deze bedoeld heeft. Het orkest volgde daarbij iedere beweging van Gergiev, hoe miniem ook. Meteen werd duidelijk dat dit orkest en deze dirigent een diepe en langdurige band met elkaar hebben en dat wanneer je Russisch werk wil hebben uitgevoerd zoals de componist het bedoeld heeft, je niet om de muzikale krachten van Sint-Petersburg heen kunt. Niet voor niets was het publiek vrijwel het gehele concert muisstil en in opperste concentratie om na het wegsterven van de laatste noot uit te barsten in een zeer gemeende en ritmische staande ovatie.
Reacties
Een reactie posten