Opera 9 maart 2015: De komische betovering van ‘Die Zauberflöte’


De Nationale Opera
Die Zauberflöte
(Wolfgang Amadeus Mozart, 1756-1791)

Maximilian Schmitt, Tamino
Thomas Oliemans, Papageno
Chen Reiss, Pamina
Brindley Sherratt, Sarastro
Iride Martínez, Koningin van de Nacht
Regula Mühlemann, Papagena
Wolfgang Ablinger-Sperrhacke, Monostatos

Simon McBurry (regie), Michael Levine (decor)
Nicky Gillibrand (kostuums), Jean Kalman (licht)

Koor van De Nationale Opera
Marc Albrecht, Nederlands Kamerorkest
Het Muziektheater, Amsterdam

Een reprise na slechts één seizoen, lovende recensies en bomvolle zalen: Die Zauberflöte van De Nationale Opera maakt het allemaal waar. Maar los van de inventieve en komische enscenering en de hoge kwaliteit van de uitvoering is het aanstekelijke enthousiasme van solisten en musici de ruggengraat van dit Mozart-feestje.

Ruim twee jaar geleden was Simon McBurry’s nieuwe enscenering van Die Zauberflöte van Mozart het absolute hoogtepunt van het operaseizoen. Juichende kritieken van zowel publiek als critici vielen deze coproductie de English National Opera en de (toenmalige) De Nederlandse Opera ten deel. Met slechts een pauze van één operaseizoen brengt de Nationale Opera Mozart’s Singspiel en tevens laatste opera voor zijn dood terug op de planken. Een productie moet wel erg goed zijn wil het niet getuigen van artistieke armoede om oude en nieuwe operarijkdom in de wacht te zetten om een succesnummer weer te hernemen. Gelukkig is deze herneming – zonder een uitvoering in de eerste reeks te hebben gezien – een absoluut succes. Wie ook maar een beetje van Mozart of opera houdt, maakt snel de gang naar Amsterdam, want naast de artistieke kwaliteit is vooral het plezier dat bij de uitvoerende ervan af spat dé reden om Die Zauberflöte te horen én zien.

Bizar vrijmetselaarssprookje
Natuurlijk helpt het dat Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) met Die Zauberflöte een vanaf het allereerst begin populair werk schreef. In 1791, enkele maanden voor zijn vroegtijdige dood, dirigeerde Mozart zelf de première van zijn muzikale vertaling van het libretto van theaterproducent Emanuel Schikaneder. Een libretto dat duidelijk geïnspireerd is door de cultus van de vrijmetselaars waar zowel Mozart als Schikaneder toebehoorden. Maar Die Zauberflöte is vooral een luchtig moraalsprookje waar Prins Tamino en de wat simpele  doch hilarische vogelvanger Papageno – fantastisch vertolkt door Maximilian Schmitt en Thomas Oliemans – op pad worden gestuurd door de Koningin van de Nacht om haar dochter Pamina te redden uit de klauwen van de tovenaar Sarastro. Eenmaal aangekomen bij Pamina blijkt de wereld er toch een tikkeltje anders uit te zien en is niet Sarastro het Kwaad, maar juist de Koningin van de Nacht. Nadat Tamino en Papageno hun queeste hebben bijgesteld dienen zij zich – in de meest duidelijke referentie aan de vrijmetselaars – te onderwerpen aan de inwijdingsrituelen van Sarastro en zijn volgers om hun ware liefde te vinden. In het geval van Tamino de bijna gelijkluidende Pamino en voor Papageno zijn vrouwelijke evenknie Papagena. De Koning van de Nacht, zinnend op wraak (‘Die Hölle Rache kocht in meinem Herze’), probeert tegelijkertijd Sarastro van zijn troon te stoten, maar faalt hier jammerlijk in waardoor het Licht het wint van het Donker en Pamino en Papageno verenigd worden met hun ware liefdes.

Serieus in de uitvoering, humor in de uitwerking
Dit bij vlagen toch bizarre sprookje dat – het is immers een Singspiel – wordt onderbroken door gesproken dialogen heeft juist geen baat bij een al te serieuze enscenering. En voor wie opera ziet als een hoogst serieuze bedoening moet met een grote boog om de enscenering van McBurry heenlopen, maar dat geldt dan eigenlijk voor Die Zauberflöte in het algemeen. In een op het oog simpel decor van een groot bewegend en zwevend podium worden de diverse scènewisselingen verbeeld. Grote rol daarbij voor het orkest dat onderdeel is van de enscenering en de inzet van “creatieve flanken”. Want aan de ene kant van het toneel is een sneltekenaar continu in de weer om het decor te “bespelen” doordat zijn schoolbord geprojecteerd wordt op het toneel. En aan de andere kant staat een mini Foley Studio waar de geluidseffecten voor het grootste deel live worden geproduceerd. De wijze waarop de enscenering is vormgegeven en hoe de solisten hun rol neerzetten leidt met enige regelmaat tot grote hilariteit bij het publiek. Een hilariteit die overigens geen afbreuk doet aan de opera. Zeker wanneer de uitstekende prestaties van de solisten in ogenschouw worden genomen. Alle rollen zijn goed gecast waarbij aan de Koningin van de Nacht iets meedogenlozer gestalte mogen krijgen hoewel de zangprestaties wel dik in orde zijn. Dit alles begeleid door het uitstekend en transparant musicerende Nederlands Kamerorkest die zichtbaar met plezier de muziek van Mozart ten gehore brengen. Maar wat wil je wanneer chef-dirigent Marc Albrecht met zijn aanstekelijke enthousiasme iedereen opzweept tot een uitvoering die in alle opzichten compleet is en vast nog veel vaker hernomen gaat worden. En dat is voor niemand een straf!

Oordeel FerdiBog: *****



 ‘Die Zauberflöte’ van Mozart wordt van 4 t/m 27 maart 2015 uitgevoerd door De Nationale Opera. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 9 maart 2015. Klik hier voor meer informatie en het bestellen van kaarten.

Reacties