Dans 3 november 2016: De verbeelding aan de macht bij NDT 2

Nederlands Dans Theater

Symbolen

León & Lightfoot: Some Other Time

Pokorný: Humpback Runner

Inger: Out of Breath

NDT2

Zuiderstrandtheater, Den Haag

De jonge dansers van NDT 2 brengen met Symbolen een ode aan Jheronimus Bosch. Met drie uiteenlopende werken komt de verbeelding aan de macht. Van het fragmentarische Some Other Time van huischoreografen León & Lightfoot en het fatalistische Out of Breath tot de speciaal voor dit programma voorbereide choreografie Humpback Runner van Jiří Pokorný als vertaling van de schilderijen van Bosch. 

Het is dit jaar precies 500 jaar geleden dat de Bossche schilder Jheronimus Bosch (1450-1516) overleed. Eerder dit jaar vierde het Noordbrabants Museum grote successen met de tentoonstelling Jheronimus Bosch – Visioenen van een genie. Het NDT zet de aandacht voor de Zuid-Nederlandse schilder voort door in samenwerking met de Stichting Jheronimus Bosch 500 te komen tot het programma Symbolen. Naast een recente choreografie van huischoreografen Sol León & Paul Lightfoot en een wat ouder werk van Johan Inger heeft voormalig NDT-danser Jiří Pokorný zich laten inspireren door de schilderijen van Bosch. In Humpback Runner laat hij de jonge dansers van het Nederlands Dans Theater (NDT 2) - in zijn eigen woorden – ‘migratie, beweging en het bewustzijn van ruimte en tijd’ benadrukken. Want hoewel het werk van Bosch statisch is, ziet hij een constante beweging daarin. Of beter gezegd: de suggestie van beweging. En precies die symbolisering van beweging vormt de kern van dit nieuwe werk. 

Organisch 

Een werk dat meteen een spanning in zich heeft door een chaotisch collectief dat in de verscheidenheid toch een eenheid vormt. Een chaos die wordt verbeeld door bewegingen die gemakkelijk en ongepland lijken, maar juist heel veel vragen van de dansers. Een compositie van Yukari Swaki en een indrukwekkend passende belichting bouwen een sfeer op die op sommige momenten deed denken aan het verontrustende (en zeer succesvolle) Clowns van de Israëlische choreograaf Hofesh Schechter die het programma Separate Ways aan het einde van het vorige seizoen zo memorabel maakte. Humpback Runner is uit ander hout gesneden, maar laat zien dat het NDT – juist ook door choreografen die uit de eigen stal komen – telkens weer nieuwe wegen poogt te bewandelen. Daarbij is Pokorný fragmentarisch te werk gegaan als verwijzing naar de drieluiken van Bosch die diverse landschappen en “bewegingen” tonen. 

Fragmentarisch en fatalistisch 

Dat fragmentarische komt ook terug in Some Other Time. Twee jaar geleden ging deze choreografie in première als onderdeel van een programma ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig jubileum van León & Lightfoot. Het aparte toen was dat als onderdeel van dat vierdelige (!) programma het een beetje uit de toon viel, maar juist in deze combinatie meer tot zijn recht komt. Via zwarte decorstukken worden telkens opnieuw veranderende scenes neergezet als achtergrond voor de dansers. Met Some Other Time worden de verschillende emoties van die scenes gesymboliseerd. Dit alles op diverse korte werken van de hedendaagse componist Max Richter. De oplettende luisteraar en volger van The Leftovers zal hier ongetwijfeld de Lullaby herkennen uit deze bizarre HBO-serie over de onverklaarbare verdwijning van een deel van de mensheid en de impact die dit heeft op de achterblijvers. Jammere daarbij is overigens wel – en dat geldt voor het gehele programma – dat de muziek zelden één geheel vormt waardoor het fragmentarische karakter van de choreografie alleen maar verder wordt aangezet. Terwijl in de regel de meest succesvolle producties van het NDT een verhaal vertellen ondersteund door één coherent werk. Daarbij liefst van Philip Glass of juist de juxtapositie van klassieke werken van bijvoorbeeld Beethoven of Schubert en moderne choreografie. In Out of Breath was deze coherentie misschien nog het meest zichtbaar. Dit werk uit 2002 is zeer persoonlijk aangezien het de vertaling is door choreograaf Johan Inger van de indringende periode rondom de geboorte van zijn dochter. Daardoor is Out of Breath een werk waar leven en dood nauw met elkaar verbonden zijn en een centraal decorstuk de vertaling lijkt van de baarmoeder. De fatalistische dans tussen dood en leven wordt eigenlijk nooit beslecht totdat één van de dansers – inmiddels oud en frêle - door de dood (letterlijk) over de rand wordt geholpen waarmee de cirkel van het leven voltooid is. En daarmee sluit het NDT 2 tegelijkertijd een programma af waar de grote meester Bosch de symboliek vast en zeker op de juiste waarde zou hebben geschat. 

Van 3 november tot en met 22 december voert NDT2 ‘Symbolen’ op in haar eigen Haagse Zuiderstrandtheater en daarna op tournee door heel Nederland. Meer informatie en kaarten bestellen hier. Deze recensie is op basis van de première op donderdag 3 november in het Zuiderstrandtheater te Den Haag en tegelijkertijd verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.