Toneel 16 oktober 2017: IJzersterke Carine Crutzen als Nikkelen Neelie


Theatergroep Suburbia
Neelie!

Carine Crutzen, Neelie Kroes
Dic van Duin, o.a. Bram Peper 
Thomas de Bres, o.a. Frans Swarttouw 
Lykele Muus, o.a. Wouter Jan Smit
Emmanuel Ohene Boafo, o.a. Hans Wiegel
Felix Meyer, o.a. Onno Ruding
David Elsendoorn, o.a. Ruud Lubbers

Léon van der Sanden (tekst), Julia Bless (regie)
Oude Luxor Theater, Rotterdam

Een nog levende politica als onderwerp van een toneelvoorstelling? Theatergroep Suburbia neemt de handschoen op met een productie geïnspireerd op het leven van voormalig minister en Europees Commissaris Neelie Kroes. Het is de vraag of Nikkelen Neelie het zelf een eerbetoon vindt, maar de ijzersterke vertolking door Carine Crutzen en de dynamiek van dit drama over macht, seks en feminisme maken het een meer dan geslaagde voorstelling.

Een toneelvoorstelling over een nog levende politica die bepaald niet in de coulissen is verdwenen, is een gedurfde keuze van Theatergroep Suburbia. Toch hebben schrijver Léon van der Sanden en regisseur Julia Bless met overtuiging gekozen om Neelie! op de planken te brengen. In het begeleidende programmaboekje maken zij duidelijk dat Neelie Kroes een vrouw is die staat voor deze tijd. Omstreden, maar tegelijkertijd een rolmodel. Een vrouw die de inspiratie voor Neelie! vormt, maar geen volledig waarheidsgetrouwe weergave van haar leven. Maar hoe pakt dit in de praktijk uit? Is het te overdreven of zit het vol met groteske verzinsels dan is de vraag waarom je überhaupt een bekende politica tot uitgangspunt neemt. Het is overduidelijk dat Neelie! gedramatiseerd toneel is waarbij de belangrijkste episoden uit het leven van voormalig minister en Europees Commissaris Neelie Kroes herkenbaar gepresenteerd worden, maar tegelijkertijd pogen een breder – bijna Shakespeariaans – verhaal te vertellen over het vrouw-zijn in een mannenwereld. Hoewel deze aanpak soms wat schuurt met het echte leven van Neelie Kroes is Neelie! een zeer geslaagde productie en het zien meer dan waard. Niet in de laatste plaats door een dynamische productie, een op elkaar ingespeeld ensemble en vooral een overtuigende vertolking door Carine Crutzen.

Nixon en Neelie!
Een vertolking die allesbehalve een imitatie door Crutzen van de bekende politica is. De voor Kroes typerende hoge hakken, mantelpakjes en haardracht daargelaten, lijkt en – tot op zeker hoogte – klinkt Crutzen niet als Kroes. Toch is haar vertolking ontegenzeggelijk raak. Een vertolking die doet denken aan Nixon van Oliver Stone. Net als Crutzen lijkt Anthony Hopkins eigenlijk helemaal niet op de hoofdpersoon – in dit geval de 37e President van de Verenigde Staten – maar is hij het wel. In die zin zijn er meer overeenkomsten tussen Neelie! en Nixon. Zowel de film als de toneelvoorstelling vergroten het leven van de hoofdpersoon uit om een breder verhaal te vertellen over macht. Enerzijds voorkomt dit ‘gedoe’ met de – in het geval van Neelie! nog levende – hoofdpersoon, maar anderzijds vooral om het geheel wat tijdlozer te maken. Een dergelijke aanpak werkt alleen wanneer de hoofdpersoon overtuigend wordt vertolkt in plaats van niet meer dan een karikatuur te zijn. Hoewel de Neelie van Crutzen zonder twijfel karikaturale elementen bevat, is het een aansprekende vertolking van een vrouw bij wie Rotterdam door de aderen vloeit en zich staande houdt in een mannenwereld. De première van Neelie! vond weliswaar plaats in Almere, maar het Oude Luxor Theater in Rotterdam was gisteren toch bepaald een meer passende locatie. 

Een dynamische productie met uitstekend samenspel
Want als er iets centraal staat in het leven van Neelie Kroes dan is het wel Rotterdam. De plek waar ze geboren en getogen is. De stad in wederopbouw die grote impact op haar gemaakt heeft. Het Rotterdam waar haar (strenge) vader aan verknocht was en zijn transportbedrijf opbouwde. De stad waar ze studeerde, onderdeel werd van de ‘Rotterdamse maffia’ van o.a. Ruud Lubbers, Onno Ruding en Frans Swarttouw. Die laatste met een belangrijke rol in het toneelstuk als haar permanente en keiharde minnaar waartegen haar eerste man Wouter-Jan Smit het moest afleggen. En de voorzitter van de Raad van Bestuur van het noodlijdende Fokker die vaak een beroep deed op Kroes in haar hoedanigheid als minister van Verkeer & Waterstaat. Maar ook de stad waar haar tweede echtgenoot PvdA-prominent en partijideoloog Bram Peper burgemeester was en tegelijkertijd de stad van Pim Fortuyn. Fortuyn die in deze toneelvoorstelling relatief prominent gepresenteerd wordt als kwelgeest van Neelie en Bram tijdens de bonnetjesaffaire van die laatste. Want affaires – zowel zakelijk als seksueel – zijn er genoeg in dit toneelstuk over macht, seks en vrouw-zijn in een mannenwereld. Het knappe aan Neelie! is dat Carine Crutzen en de zes mannen van Theatergroep Suburbia niet alleen een uitstekend samenspel hebben – Dic van Duin als Bram Peper en Thomas de Bres als Frans Swarttouw voorop – maar ook tekenen voor een dynamische productie. De verschillende – hoofdzakelijk chronologische gepresenteerde – episoden worden wervelend gebracht waarbij handig gebruik gemaakt van het publiek door bijvoorbeeld een politieke speech van Neelie door de andere acteurs vanuit het publiek te laten interrumperen. Neelie! duurt op de kop af één uur en vijfenveertig minuten zonder pauze, maar verveelt geen moment. Of de echte Neelie er blij mee zal zijn, is de vraag maar het is een fascinerende en geslaagde productie die het zien meer dan waard is. 

Foto: Theatergroep Suburbia


Theatergroep Suburbia voert ‘Neelie!’ van 7 t/m 23 december 2017 door heel Nederland uit. De première was op 14 oktober in de Kunstlinie Almere Flevoland (KAF). Deze recensie is op basis van de opvoering in het Oude Luxor Theater te Rotterdam op 16 oktober. Meer informatie hier.

Reacties