In de loop van 2009 kondigde het Koninklijk Concertgebouworkest een bijzonder abonnement aan: alle symfonieën en 'Das Lied von der Erde' van Gustav Mahler in één tweejarig abonnement. Dit alles ter gelegenheid van de Mahlerjaren 2010 en 2011. In 2010 was het 150 jaar geleden dat Mahler werd geboren om in 2011 gevolgd te worden door dat andere jubileumjaar: 100 jaar daarvoor was Gustav Mahler gestorven. Nu was het KCO niet het enige orkest dat de afgelopen twee jaar extra aandacht aan Mahler besteedde: ieder zichzelf respecterend orkest had in ieder geval Mahler op de lessenaar staan, maar nog veel liever werd een hele cyclus of festival georganiseerd. Van Ashkenazy's Mahlercyclus in Sydney tot Riccardo Chailly's Internationales Mahler-Festival in Leipzig.
Ondanks de stevige concurrentie kan, met enige nationale trots en een beetje subjectiviteit, niet anders gesteld worden dat Nederland Mahler de grootste eer heeft bewezen met een zeer memorabele serie die moeilijk herhaald zal kunnen worden. Met op de bok een reeks internationale topdirigenten is alle 'concurrentie' in de schaduw gezet. De combinatie Haitink, Jansons, Boulez, Maazel, Fischer, Gatti, Harding, Luis en Inbal zal niet snel meer herhaald worden. Zeker niet gezien de gevorderde leeftijd van een aantal. Chailly zit met zijn festival het KCO, als haar voormalig chefdirigent, op de hielen en deelt twee dirigenten van de Amsterdamse serie: Daniel Harding en Fabio Luisi. Die laatste nam met hetzelfde stuk ('Das Lied von der Erde'), dezelfde solisten en het KCO deel aan het festival in Leipzig.
Ik had het grote geluk het abonnement op tijd besteld te hebben en heb alle concerten mogen meemaken. Op 30 juni 2011 vond het afsluitende concert plaats, Mahler's Tiende onder Inbal, waarvan de uitgebreide recensie kan worden gelezen in mijn voorlaatste blog. Nu deze Mahlerserie - met pijn in het hart! - is afgerond en ik deze blog pas ben gaan schrijven toen de serie de laatste concerten in ging, onderstaand een korte kenschets van de 11 concerten die samen deze prachtserie vormden:
Symfonie Nr. 1 - Daniel Harding (2 oktober 2009)
Met de jonge, maar talentvolle Daniel Harding werd de aftrap gegeven van de Mahlerserie. Ondanks de intimiderende lijst van grote dirigenten die hem zouden volgen, leverde Harding een stevige en 'zangerige' vertolking af die op sommige punten door te grote vertragingen de lijn even verloor. Geen slecht begin!
Symfonie Nr. 2 - Mariss Jansons (3 december 2009)
m.m.v. solisten Ricarda Merbeth, Bernarda Fink en het Groot Omroepkoor
Met de eigen chef-dirigent Mariss Jansons op de bok werd een fantastisch concert afgeleverd. Jansons zette in al zijn Mahleroptredens de toon voor de rest van de serie waardoor al zijn uitvoeringen het absolute hoogtepunt vormden van de serie. Zijn Mahler 2 was een geweldige vertolking waarbij grootse momenten werde afgewisseld met subtiele zang en gloedvol spel. De opname van dit concert, met als bonus de tv-registratie op DVD, is verkrijgbaar in de RCO Live Webshop.
Symfonie Nr. 3 - Mariss Jansons (5 februari 2010)
m.m.v. solist Bernarda Fink, het Groot Omroepkoor (dames), Jongens van het Sacramentskoor Breda en het Jongenskoor Rijnmond en Rivierenland
Hoewel de 2e symfonie één mijn absolute favorieten is en ik altijd minder had met de derde symfonie, blies Jansons met deze uitvoering dit vooroordeel weg. Een geweldige uitvoering viel het Concertgebouw ten deel dat terecht een lange staande ovatie opleverde. Ook deze opname, helaas zonder bonus-DVD met tv-registratie, is verkrijgbaar in de RCO Live Webshop.
Symfonie Nr. 4 - Iván Fischer (23 april 2010)
m.m.v. solist Miah Persson
De cd-opname van Fischer met zijn Budapest Festival Orchestra en dezelfde solist als bij de KCO-uitvoering, Miah Persson, heeft vele prijzen gewonnen. Sterker nog: in korte tijd is deze opname één van de benchmarkopnames geworden. Misschien waren mijn verwachtingen daarom te hooggespannen en hoewel de meeste recensies lyrisch waren, kon deze uitvoering me niet ontzettend bekoren.
Symfonie Nr. 5 - Daniele Gatti (25 juni 2010)
In tegenstelling tot de uitvoering van Mahler 4 had ik geen hoge verwachtingen van dit concert. Dit had vooral te maken met het feit dat ik in oktober 2007 deze symfonie al door het KCO onder Jansons hoorde en dat was een prachtige avond. Daarvoor had ik Gatti al eens zien optreden als gastdirigent bij het KCO met een Wagnerprogramma dat niet verkeerd was. Dat bleek een goede voorbode! Ondanks de indruk die Jansons achter had gelaten, werd het een fantastisch concert. Gatti leverde een prachtige, lyrische vijfde af die nog een tijd lang na het concert doorgalmde.
Symfonie Nr. 6 - Lorin Maazel (21 oktober 2010)
In de Volkskrant-recensie van dit concert werd al gememoreerd dat Maazel (ondanks een cyclus met de Wiener Philharmoniker) niet bekend staat als Mahlerdirigent. Deze Amerikaanse dirigent is echter wel een grote naam die na de dood van Von Karajan in de running was als chef-dirigent van de Berliner Phlharmoniker. Hij was zo zeker van zijn zaak dat de persconferentie al geregeld was. Om vervolgens Claudio Abbado benoemd te zien worden. In het concert bevestigde de eerste twee delen het oordeel van de Volkskrant. Deze delen horen dreigend en omineus te zijn: niets van dit alles bij Maazel. Maar toen kwamen de laatste twee delen waarbij Maazel, met name in het Andante Moderato, zulke schoonheid uit het KCO toverde dat het de hele avond goed maakte. Zelden zo prachtig dit deel van deze symfonie, die samen met de 2e tot mijn favorieten behoort, gehoord.
Symfonie Nr. 7 - Pierre Boulez (20 januari 2011)
Pierre Boulez is bij leven al een legende. Na de dood van Bernstein nog de enige levende componist-dirigent wiens invloed in Frankrijk zo groot is dat hij voor elkaar kreeg zijn experimenteel muzikale centrum, IRCAM, door de Franse overheid te laten financieren. Veel heeft dat nog niet opgeleverd overigens. Zijn Mahler-opnamen, met de Wiener Philharmoniker en het Cleveland Orchestra, zijn niet slecht. Sterker nog: zijn opnames van de Zesde en Zevende worden regelmatig als benchmarkopname gemarkeerd. Zijn zevende heb ik op cd en is prachtig en met die verwachting naar het concert te gaan. Hoewel het natuurlijk uniek is om Boulez aan het werk te zien, viel deze uitvoering me tegen. Ik vond het allemaal te afstandelijk en te weinig Mahler-weltschmerz. Nu is dat ook de stijl van Boulez, maar ik vond het live een tikkeltje te afstandelijk.
Symfonie nr. 8 - Mariss Jansons (4 maart 2011)
m.m.v. solisten Christine Brewer, Camilla Nylund, Maria Espada, Stephanie Blythe, Miholo Fujimura, Robert Dean Smith, Tommi Hakala, Stefan Kocán en Chor des Bayerischen Rundfunks, het Groot Omroepkoor, het Nationaal Jongenskoor, Staatskoor 'Latvija' en het Nationaal Kinderkoor JUNIOR
Jansons op de bok bij de 'Symphony of a Thousand': wat een feest. Niet een symfonie die je snel zult opzetten, maar live bezorgde Jansons me zowel aan het einde van het eerste als het einde van het tweede deel kippevel. Wat een fantastische opname waar hij het voor elkaar kreeg om de twee hoogtepunten, het begin en het einde, fantastisch te verbinden. Nooit klonk het middenstuk zo goed en was het eens een keer geen kwestie van 'uitzitten'. Een magistraal geheel met geweldige solisten en koren. Als het goed is komt de opname van deze symfonie binnenkort uit bij de RCO Live Webshop. Laten we hopen dat een DVD met tv-registratie niet ontbreekt.
Symfonie Nr. 9 - Bernard Haitink (13 mei 2011)
Het eerste concert dat ik uitgebreid op mijn blog heb besproken: 'Haitink's uitvoering was prachtig in subtiliteit en transparantie en leidde tot een spanning en intensiteit die het Concertgebouw, zeker in het laatste deel, volledig in z'n greep hield.' Lees de rest van de blog hier.
Das Lied von der Erde - Fabio Luisi (18 mei 2011)
m.m.v. solisten Anna Larsson en Robert Dean Smith
Ook dit concert was recent al onderwerp van mijn blog. Ik was met name onder de indruk van Luisi's intepretatie van Mahler's Totenfeier voor de pauze: 'Hoewel ik naar Amsterdam kwam voor Das Lied von der Erde was het hoogtepunt toch echt voor de pauze. Luisi stelde bij Das Lied niet teleur met een prachtige orkestrale klank en begeleiding van de solisten. Solisten die mij allebei tegenvielen.' Lees de rest van de blog hier.
Symfonie Nr. 10 - Eliahu Inbal (30 juni 2011)
Met het wegsterven van de laatste noot van Mahler's Tiende onder het Koninklijk Concertgebouworkest onder Eliahu Inbal eindigde de prachtige Mahlerserie. Inbal had de onmogelijke opdracht om een symfonie die grotendeels niet echt des Mahlers is uit te moeten voeren ruim een maand na de weergaloze Bernard Haitink met de Negende. Lees de blog erover hier.
PS. De AVRO, de ambassadeur van klassieke muziek bij de Publieke Omroep, heeft TV-registraties van de concerten gemaakt en per blok van 5 concerten uitgezonden tijdens twee Mahlerweken ('Das Lied von der Erde' viel buiten de boot bij de AVRO). Via deze link zijn alle concerten terug te zien!
Reacties
Een reactie posten