Gluck: Orfeo ed Euridice
Gary Boyce (countertenor - Orfeo)
Stefanie True (sopraan - Euridice)
Ilse van de Kasteelen (sopraan - Amore)
Hoite Pruiksma, Concerto d'Amsterdam
Paleis Soestdijk
Met samenknepen billen moeten velen deze week naar de weerberichten hebben gekeken, zich afvragend of de openluchtuitvoering van Gluck's 'Orfeo ed Euridice' in de tuinen van paleis Soestdijk zou doorgaan. De hele week zijn de uitvoeringen vanwege het (nood)weer afgelast, maar op vrijdag was het opeens stralend, windstil en zonnig weer. Laat dit nu net de dag zijn geweest dat ik kaarten had voor deze opera. Het leidde tot een magische avond.
In de tuinen van paleis Soestdijk op de grote waterpartij achter het paleis werd de opera opgevoerd. Daarbij dient het paleis zelf als onderdeel van het decor. In de lovende NRC-recensie viel te lezen dat regisseur Jos van Thie de locatie via GoogleEarth heeft gevonden en na twee jaar voorbereidingen was het gereed: een prachtig uitgevoerde en volmaakt technisch opgezette opera in een koninklijke omgeving. Het is lastig om goed te beschrijven hoe de enscenering bij Soestdijk is uitgevoerd. De foto geeft al een idee, maar een YouTube-video zegt zo veel meer:
'Orfeo ed Euridice' is de bekendste opera van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787). Daarbij schreef Gluck zowel een Franse als Italiaanse versie. Voor 'Soestdijk' werd gebruik gemaakt van de Italiaanse versie. Gluck maakte met zijn opera's de weg vrij voor de opera's van Mozart en zijn opvolgers waarbij, in tegenstelling tot de fixatie van barokopera op de levens van monarchen en helden, de nadruk steeds meer kwam te liggen op de emoties van het alledaagse leven. Ook het uitgangspunt dat opera's om de aria's draaien, kwam mede door hem verder onder druk te staan. Orfeo is gebaseerd op het mythische verhaal van Orpheus in de Onderwereld en dit lijkt in strijd met bovenstaande. Het unieke van Gluck's opera is dat de mythische figuren zich veel meer gedragen als 'echte mensen' dan bijvoorbeeld de hoofdrolspelers in de opera van Monteverdi over dezelfde Orpheus-mythe. Het verhaal is genoegzaam bekend: Orpheus treurt om zijn geliefde Eurydice. De godin Amor, gestuurd door Zeus die onder de indruk is van de smeekbedes van Orpheus, verschijnt en vertelt Orpheus dat hij mag afdalen in de onderwereld om zijn geliefde terug te halen. Daarbij mag hij haar onder geen beding aankijken, doet hij dat wel dan blijft zij voorgoed in de onderwereld. Bij het ophalen van zijn geliefde gaat het uiteraard mis: hij kijkt Eurydice aan omdat zij hem verwijt dat hij haar niet aankijkt en denkt dat hij niet meer van haar houdt. Eurydice keert terug naar de onderwereld, Orpheus staat op het punt om zichzelf het leven te ontnemen om alsnog bij Eurydice te zijn. Amor grijpt net op tijd in en herenigt de geliefden in de bovenwereld.
Het is een prachtige opera om op paleis Soestdijk uit te voeren en het knappe aan de uitvoering is dat de techniek dik in orde was. Het zag er allemaal prachtig uit en het klonk fantastisch. De prestaties van de solisten, het koor, dansers en het orkest, ondanks de niet-ideale omstandigheden, waren erg goed. De enscenering maakte volledig gebruik van de natuurlijke omgeving en het gebruik van platforms net onder het wateroppervlak zorgde dat er fysiek verbinding werd gemaakt tussen het paleis en het hoofdtoneel: een rots midden in het water. Aangezien het toch een koninklijke omgeving betrof, kon een knipoog naar de voormalige bewoners niet ontbreken. Aan het einde van de eerste akte kwam daardoor Amor over het water aanfietsen vanaf het paleis naar de rotspartij. Hoe meer ze dichterbij kwam, hoe meer gegniffel er ontstond: het was Juliana. De actrice die Juliana voor haar rekening nam, heeft goed gekeken naar de maniertjes van de voormalige koningin wat leidde tot veel herkenning. Actrice en de zang van Amor waren daarbij overigens gescheiden. Daarmee was de kous nog niet af. Aan het einde van de opera wanneer Orpheus en Eurydice weer samen zijn, was Amor/Juliana ook aanwezig, maar in de verte kwam weer iemand op de fiets over het water aan: Bernhard om zijn vrouw mee terug te nemen naar het paleis. Ook maakten de andere Oranje's op diverse plekken in de enscenering hun opwachting: Willem-Alexander & Maxima (op de kade in hun bruidskleding),Wilhelmina met haar vader Willem III in een bootje en Beatrix (te paard!) op een afgelegen grasveld. Zij moest er blijkbaar niet zo veel van hebben.
Alle lof voor alle betrokkenen bij deze prachtige uitvoering en hulde voor de durf om het op deze wijze uit te voeren. Daarbij hielpen de weersomstandigheden nog extra mee. Tegen het einde van de opera was de volle maan in volle glorie onderdeel van de enscenering. Waarbij de volle maan werd verhuld door wolken op het meest treffende moment: bij de klaagzang van Orpheus wanneer hij denkt Eurydice voorgoed te hebben verloren. Op het moment dat de geliefden elkaar toch weer in de armen konden vallen, trok de bewolking weg en was de volle maan weer zichtbaar. De natuur gaf hiermee blijkbaar ook haar goedkeuring voor deze geweldige productie. Nu maar hopen dat het weer voor de laatste serie voorstellingen (Orfeo eindigt op 23 juli) meevalt zodat nog velen hiervan kunnen genieten!
Reacties
Een reactie posten