Nu de Republikeinse voorverkiezingen, na een lange 'Phoney War', hun vuurdoop in Iowa hebben gehad en de strijd voor het Amerikaanse presidentschap formeel is losgebarsten, is 'America America' van Ethan Canin een wel heel toepasselijk boek. Het boek beschrijft de mislukte gooi naar de Democratische kandidatuur van de (fictieve) Senator Henry Bonwiller voor president tegen de zittende president Richard Nixon in 1971 door de ogen van campagnehulp Corey Sifter. Hoewel Bonwiller (en Sifter en de andere hoofdpersonages) fictief zijn, is de omgeving van de roman dat niet. Canin gebruikt, verteld vanuit de ik-figuur van Corey Sifter, als stijlmiddel een fictief verhaal in een bestaande context. Dat doet hij erg overtuigend en duidelijk is dat Henry Bonwiller grotendeels is gebaseerd op de mislukte campagne van Edward Kennedy om de Democratische presidentskandidaat te worden tegen Nixon.
Het boek gaat echter veel verder dan dat aangezien het niet een lineair verhaal betreft maar episodes uit verschillende tijden uit het leven van Corey Sifter die door elkaar lopen zonder te verwarren. Het boek start met de begrafenis van Henry Bonwiller, wanneer Sifter 50 is, en beschrijft vervolgens zijn leven tot dan toe in relatie tot Bonwiller en zijn financier en tycoon Liam Metarey. De relatie tussen Sifter en Metarey is de basis van het verhaal. Metarey is de zoon van een authentieke Amerikaanse 'robber baron' (denk Rockefeller, Carnegie en Vanderbilt) die zijn vader's imperium heeft overgenomen. Deze Metarey is echter stukken minder harteloos dan zijn vader en dient met name de maatschappij waarin hij leeft: in een uithoek van de staat New York in de buurt van Buffalo. De vader van Corey is loodgieter en doet klusjes voor Metarey waarbij zijn zoon ook hulp biedt. Het goed klaren van een klus leidt tot meer klusjes voor Corey bij Metarey en stukje bij beetje komt hij steeds nader bij de familie te staan en dan met name de dochter Christian. De familie bestaat verder uit June, de vrouw van Metarey en diens zoon Andrew en andere dochter Clara. In die tijd speelt de Vietnam-oorlog een hoofdrol en Metarey wil een anti-oorlogskandidaat steunen mede ook in het besef dat zijn zoon Andrew uiteindelijk ook naar Vietnam kan worden gestuurd. De senator voor zijn staat en goede vriend Henry Bonwiller besluit in dat gat te springen en zich te kandideren waarbij hij de (financiële) steun van Metarey goed kan gebruiken. Hierdoor krijgt Corey steeds meer klussen voor de campagne van Bonwiller en komt hij steeds meer te weten over diens campagne zonder er ooit een belangrijke rol in te spelen. Tegelijkertijd krijgt Corey de mogelijkheid van Metarey om zijn eigen bescheiden afkomst te overtreffen door naar de oude school van Metarey te gaan waardoor hij uiteindelijk verder kan studeren en eindigt als uitgever van een regionale krant de Speaker-Sentinel in Saline. De campagne van Bonwiller verloopt zoals die van Kennedy ook verliep en eindigt in dezelfde categorie (denk 'Chappaquiddick'). Aangezien het boek drijft op het uitgangspunt dat de lezer over veel zaken (en dan met name de precieze details) in het ongewisse wordt gehouden, zal ik hier verder niets meer over schrijven, dat zou het lezen van het boek iets minder aardig maken.
Dit laatste punt heeft nogal tot wat kritiek op het boek geleid. Ik las een recensie in de New York Times die Canin hoog heeft zitten als de schrijver van korte verhalen, maar hem tekort vinden schieten bij het schilderen van een groter canvas waarbij het achterhouden van informatie als slecht stijlmiddel wordt beschouwd. De New Yorker was een stuk positiever en had wel wat aanmerkingen maar vind het boek prachtig wijds van opzet en bij tijd en wijle meesterlijk. Ik ben het roerend eens met de New Yorker. Ik kende Canin helemaal niet en heb het boek gekocht na een tip van een vriend die zelden teleurstelt met zijn aanbevelingen. Het boek leest als een pastorale van de Amerikaanse maatschappij en haar politieke systeem van de afgelopen vijftig jaar en beschrijft een prachtig breed canvas dat iedere pagina een genoegen is om te lezen. Dat informatie continu wordt achtergehouden, leidt juist tot spanning omdat Canin impliciet duidelijk maakt dat het antwoord komt, maar dat de reis ernaar toe evenzo belangrijk is als de uitkomst. De uitkomst kleurt die reis dan weer in wat een beetje doet denken aan de film 'Citizen Kane' dat begint met de 'dying words' van tycoon Charles Foster Kaner ('rosebud'). Pas aan het einde van 'Citizen Kane', wanneer de levensloop van Kane is doorgelopen, wordt duidelijk wat de betekenis is van 'rosebud' waarmee de hele film op zijn plek valt. Wat dat betreft zijn de parallelen tussen de film 'Citizen Kane' en 'America America' treffend. Een goede verfilming van dit boek zou ik ook zeer toejuichen. Overigens is Kane, net als Bonwiller, gebaseerd op een bestaand persoon: krantenmagnaat William Randolph Hearst. 'Rosebud' had overigens in het echt voor Hearst ook betekenis, maar was niet de naam van de slee die zijn verloren jeugd personificeerde, maar de koosnaam van het nogal privégedeelte van zijn minnares.
'America America' is, mede vanwege de mooie episodische schrijfstijl en het treffende onderwerp, een van de mooiste romans die ik de afgelopen jaren heb gelezen en de komende jaren vast en zeker nog met regelmaat zal herlezen. Met de voorverkiezingen in New Hampshire om de hoek en de naderende presidentsverkiezingen in november 2012 een bij deze campagnetijd passende begeleidende roman.
Reacties
Een reactie posten