Concert 18 mei 2012: De Maestro en Bruckner

Bruckner: Symfonie Nr. 5

Bernard Haitink, Koninklijk Concertgebouworkest

Concertgebouw, Amsterdam

Decennialang wordt Bernard Haitink gezien als een van de meest eminente dirigenten van de werken van Mahler en Bruckner. Een reputatie die met het verstrijken van de jaren alleen maar verdiept is. Aangezien Bruckner en Mahler, naast Beethoven (waar Haitink ook glorieert), de nucleus vormen van het repertoire van de meest toonaangevende orkesten ter wereld is dit natuurlijk een groot compliment. Niet per se voor Haitink. In de (zeer aan te raden!) documentaire van de publieke omroep over hem, 'Bernard Haitink. Een Dirigentenleven', praat hij met de nodige chagrijn over deze constatering. Kern van zijn chagrijn was het feit dat de aandacht zo uitgaat naar Mahler en Bruckner dat hij, in Nederland althans, schijnbaar nergens anders geschikt voor werd geacht. Vandaar dat Haitink in Nederland weinig opera dirigeerde. Nu is de documentaire opgenomen begin jaren negentig en sindsdien zijn de verrichtingen van Haitink op het gebied van opera, met name Wagner en Mozart, ook 'stuff of legend'. En hoewel Haitink in zoveel componisten uitblinkt, denk maar eens aan Debussy en Mozart, blijven concerten met het Koninklijk Concertgebouworkest onder Haitink met op de lessenaar een symfonie van Mahler of Bruckner evenementen om lang naar uit te kijken en nog langer van na te genieten.

En gisteren was dat gelukkig niet anders. Nu de zomermaanden met rasse schreden naderen begint het seizoen van de podiumkunsten stilaan te eindigen. Dit jaar had ik bij het KCO de serie 'De Grote Maestro's' die gisteren in stijl werd afgesloten: de Vijfde Symfonie van Anton Bruckner (1824-1896) met op de bok Bernard Haitink. 

Nu ben ik (zeer) bekend met de symfonieën van Bruckner, maar juist de Vijfde had ik tot op heden weinig mee. Dat is sinds gisteravond wel anders. Deze symfonie, een van de weinige symfonieën van Bruckner waar door zijn legendarische zelftwijfel juist maar één versie van bestaat, is 'vintage' Bruckner en is de hommage aan 'De Liefhebbende God' van deze devote componist. De symfonie is een prachtig complex weefsel van grootse muzikale vergezichten, schertsende passages en prachtige apotheosen. Tegen het einde van het laatste deel, dat hetzelfde begin kent als het eerste deel, komen de twee hoofdthema's uit dat deel, een koraal en een fuga, prachtig samen waarna het hoofdthema uit het eerste deel er prachtig doorheen klinkt. Om zulke muziek te kunnen componeren moet je beschikken over een groots talent. En om deze apotheose zo uit te voeren, moet een dirigent als Haitink het werk van deze Romantische Oostenrijker tot in de haarvaten kennen en voelen. 

Want, het zou ook bijna ongekend zijn als het niet zo was, wat was het een fantastische uitvoering. In de handen van Haitink en zijn trouwe kompanen van het KCO klonk de symfonie gloedvol en magistraal, maar vooral ook energiek. Ondanks zijn leeftijd van 83 stond er een nog altijd fitte en energieke Haitink wiens benen wat meer lijken tegen te werken (de Concertgebouwtrap is een afgesloten hoofdstuk) maar uit wiens armbewegingen kracht en overtuiging spreekt. Kracht en overtuiging die één op  één werd overgebracht op het orkest. Een orkest dat altijd prachtig speelt met dat kenmerkende KCO-geluid. Enige smet was de allereerste inzet van het koper dat niet helemaal lekker ging, waarschijnlijk omdat de instrumenten nog niet helemaal op temperatuur waren. 

Lezers van mijn blog weten dat mijn bewondering voor Haitink, mijn favoriet dirigent, bijna grenzeloos is, maar ik sta niet alleen in die bewondering. Recensenten, orkest en publiek delen die. Gisteravond was wederom een diep gevoeld gevoel van respect en bewondering van orkest en publiek te bemerken. Een ieder beseft dat Nederland bevoorrecht is met een dergelijke dirigent voor zo'n groots orkest in zo'n prachtige concertzaal. Laten we hopen dat Haitink nog lang op de bok zal blijven dirigeren en dan het liefst bij het KCO in het Concertgebouw. Voor volgend jaar heb ik me wederom inschreven voor de serie 'De Grote Maestro's' (toekenning moet nog volgen) alleen al vanwege een concert uit die serie: Bruckner's Achtste door Bernard Haitink. Daarna kan mijn (muzikale) graf in orde gemaakt worden!