'Solar' van Ian McEwan

Bij mijn blog over 'The Innocent' van Ian McEwan (zie voor recensie hier) had ik al gewaarschuwd dat de kans groot was dat ik snel weer een boek van Ian McEwan zou lezen. En dat is met 'Solar' dan ook weer gebeurd. 'Solar' is, na 'Saturday' en 'The Innocent', het derde boek dat ik van McEwan lees. Opvallende daarbij is dat McEwan niet echt een vast receptuur kent voor zijn boeken. De boeken hebben de vloeiende schrijfstijl van McEwan gemeen, maar het karakter loopt uiteen. 'Solar' is vooral komisch van aard. Bij het lezen over drie episodes uit het leven van de Nobelprijswinnaar Michael Beard kan je vaak een glimlach of gniffel niet onderdrukken. Dit mede vanwege de veelal snoeiharde, maar terechte observaties over de met zichzelf bezig zijnde Beard en zijn omgeving. Observaties die overigens in het tweede deel van het boek worden gekoppeld aan gebeurtenissen uit de jeugd van Beard, met name de relatie met zijn moeder (die veel vreemd ging en altijd zorgde voor een goed gevulde maag) Geeft wel een aardig inzicht in het psychologische verband tussen gebeurtenissen van vroeger en gedragingen in de toekomst, hoewel het soms ook een behoorlijk gehalte van psychologie van de koude grond heeft.

Michael Beard is een nogal egocentrische wetenschapper wiens magnum opus, de 'Beard-Einstein Conflation', hem de Nobelprijs voor de Natuurkunde opleverde. Een verdienste waar hij sinds die tijd vooral op teert en daarna geen grote nieuwe ontdekkingen heeft gedaan. McEwan, zoals bij veel van zijn romans, laat zijn fictieve personages acteren in de bestaande context waarmee herkenning gegarandeerd is. In de roman volgende we Michael Beard, vanuit het gezichtspunt van de alwetende verteller, tijdens drie periodes in zijn leven: 2000, 2005 en 2009. In de opeenvolgende tijdsperiodes wordt steeds meer duidelijk dat wetenschap voor Beard eigenlijk alleen maar een vehikel is voor zijn eigen levensstijl en erkenning terwijl zijn daadwerkelijke obsessie ligt op het gebied van vrouwen en eten. In 2000 ontmoeten we Beard voor het eerst wanneer hij aan zijn vijfde huwelijk bezig is en zijn vrouw, Patrice, hem een koekje van eigen deeg geeft en tot tweemaal toe vreemd gaat. De tweede keer met een jonge medewerker, Tom Aldous, van hem bij het onderzoekscentrum dat hij leidt. Deze jonge medewerker irriteert hem behoorlijk, zeker vanwege het feit dat hij wel in staat is tot het bedenken van nieuwe originele ideeën. Zonder al te veel te willen verraden komt de oplossing voor het gebrek aan nieuwe ideeën samen met een fatale val van Tom Aldous wanneer Beard hem thuis betrapt na terugkomst van een studiereis over klimaatverandering naar de Noordpool. Beard weet de dood van Aldous zo te gebruiken dat enerzijds een andere minnaar van Patrice ervoor de cel indraait en hij beschikt over het werk van Aldous over klimaatverandering die zijn professionele loopbaan opnieuw leven kan inblazen.

Inmiddels zijn we bij de volgende episode vijf jaar verder aanbeland en treffen we een Beard aan die nog steeds geobsedeerd is door vrouwen, maar wiens obsessie voor eten steeds grotere (en groteskere) vormen aanneemt. Inmiddels is hij samen, doch niet getrouwd, met Melissa, die graag een kind van hem wil, terwijl hij daar niet op zit te wachten. Uiteindelijk wordt ze, tegen zijn wil, toch zwanger van hem. Op het professionele vlak, na een gênante mediastorm over een vrouwonvriendelijke opmerking, gaat het echter beter. Op grond van het werk van Aldous wil Beard zonne-energie, via fotosynthese,  revolutionaliseren en is hij een veelgevraagd spreker.

Dan volgt de laatste episode vier jaar later, het is inmiddels 2009, en staat Beard aan de vooravond van een grootse presentatie van zijn onderzoekscentrum gevestigd in Lordsburg nabij El Paso in New Mexico in de V.S. Een presentatie die de energieopwekking zal revolutionaliseren. Nog steeds is hij geobsedeerd voor vrouwen, maar zijn obsessie voor eten heeft de overhand gekregen waardoor hij inmiddels tonnetje rond is en alleen maar bezig lijkt te zijn met zijn volgende eetmoment. Overigens zijn de beschrijvingen van de overwegingen bij deze eetmomenten vaak de meest komische in het boek. Zijn gezondheid laat ook te wensen over en een bezoek aan zijn arts wijst ook op dit vlak op een tikkende tijdbom. Zoals altijd bij dergelijke verhalen 'has the past a tendency to catch up' en komt alle ellende die Beard vakkundig voor zich uit heeft weten te schuiven, zowel professioneel als privé, ongenadig samen. Op dat moment nemen we afscheid van Beard en is het de vraag hoe het precies eindigt, maar we kunnen gerust zijn dat het niet goed eindigt voor Beard. 

Ook 'Solar' zal ertoe leiden dat ik vaker boeken van McEwan ga lezen. Zijn vloeiende schrijfstijl is aanstekelijk en de manier waarop hij in dit boek de uiterst onsympathieke Michael Beard op komische wijze door het slijk haalt, is meer dan de moeite van het lezen waard!