Mahler: Das Lied von der Erde (scenisch)
(bewerkt voor ensemble, tenor en alt door Reinbert de Leeuw)
Birgit Remmert - alt
Yves Saelens - tenor
Neil Wallace - regie
Tessa Joosse - film
Mirjam Pater - kostuums
Uri Rapaport - licht en beeld
Sanne van der Put - choreografie
Reinbert de Leeuw, Asko|Schönberg
De Doelen, Rotterdam
Normaliter kom ik op Prinsjesdag mijn geliefde woonplaats Den Haag niet uit, maar via een vriend kreeg ik de mogelijkheid om mee te gaan naar Mahler's 'Das Lied von der Erde'. Een uitnodiging die op het eerste gezicht niet zo aantrekkelijk leek aangezien ik anderhalf jaar geleden een uitvoering van 'Das Lied von der Erde' door het Koninklijk Concertgebouw onder Fabio Luisi al bijwoonde in het kader van de Mahlerserie van het KCO (recensie van dat concert hier en van de hele Mahlerserie hier). Maar toen ik de uitvoering wat beter bekeek, bleek er sprake te zijn van een compleet andere benadering: een geënsceneerde 'Das Lied von der Erde' door Reinbert de Leeuw bewerkt voor kamerorkest en uitgevoerd door het gerenommeerde Asko|Schönberg ensemble onder leiding van diezelfde Reinbert de Leeuw. Daar waar het normaal eigenlijk een symfonie betreft die bestaat uit zes liederen, verwordt Das Lied in deze versie tot een echte liederencyclus voor tenor en alt.
En hoewel ik bij aanvang een beetje bevreesd was dat het kleinschalige me tegen zou staan (ik hou over het algemeen van episch en bombastisch), was dit een meer intense uitvoering van Das Lied dan anderhalf jaar geleden. Het opvallende aan deze bewerking voor klein orkest is dat alle opsmuk ontbreekt en dat de basale Mahler in al zijn glorie klinkt. Juist daardoor werd Das Lied Mahler's Mahler. Natuurlijk is de orkestrale versie prachtig, maar door deze bewerking kom je tot de kern van het muzikale wezen van Mahler. Je hoort veel meer de relatie met het andere werk van Mahler waarbij ik vaak juist aan de eerste symfonie moest denken. Maar ook het melancholische en 'witzige' in Mahler's muziek komt zo tot uitdrukking. Ten slotte was ook goed te horen dat de aanname dat wanneer Mahler langer had geleefd hij de overstap had gemaakt naar de atonaliteit best wel eens waar zou kunnen zijn. De muziek scheert langs het atonale en krijgt daarmee een bijzonder karakter. Dit alles geholpen overigens door een prachtige, energieke en (behoorlijk) vlugge uitvoering door het Asko|Schönberg ensemble onder de immer vitale Reinbert de Leeuw (bouwjaar 1938).
Het is daarom niet verwonderlijk dat deze uitvoering (het betreft een reprise!) gold als een van de hoogtepunten van de Rotterdamse Operadagen 2011. De enscenering behoeft ook bijzondere vermelding. Door middel van een groot scherm met natuurbeelden wordt een prachtige sfeer gecreëerd. De enscenering op het toneel zelf is simpel maar zeer doeltreffend. Door de kostuums die lijken te dateren uit de jaren twintig en een paar strandstoelen en zand wordt treffend gememoreerd aan een strand in het Noorden van Europa of de Zuidkust van Engeland, met daarbij een bijbehorend gevoel van melancholie dat zeer passend is bij de muziek van Mahler. Bewust worden tenor en alt als man en vrouw gepresenteerd. Tegelijkertijd is er ook ruimte voor humor wanneer de tenor 'te paard' het podium op en neer gaat en ook zo in de film voorkomt. Hoogtepunt van de liederencyclus dat Das Lied, gebaseerd op teksten uit 'Die chinesische Flöte' van Hans Bethge, is het laatste (bijna half uur durende!) lied 'Der Abschied'. Daar komen kamerorkest, zang, enscenering, sfeer en afscheid (een priester, zeer lang van stuk, verschijnt ten tonele en lijkt de tenor mee te nemen naar het hiernaarmaals) perfect samen. Als er al minpunten zijn te noemen dan is het dat de balans tussen orkest en tenor, zeker bij het eerste lied, niet altijd perfect is. Dit euvel deed zich overigens in het Concertgebouw ook al wat wellicht ook te maken heeft met het tweede minpunt: De Doelen is eigenlijk te groot wat in realiteit een intiem stuk is en zou moeten zijn. Een kleinere, intiemere zaal zou de beleving nog beter maken. Dit zijn echter een paar minpunten bij een verder prachtige uitvoering die mijn waardering voor Mahler in het algemeen en Das Lied in het bijzonder alleen maar verdiept heeft. Mocht er binnenkort nog een reprise volgen dan is het meer dan de moeite van het bezoeken waard!
Reacties
Een reactie posten