Wagner: Die Walküre
Christopher Ventris, Siegmund
Günther Groissböck, Hunding
Thomas Johannes Mayer, Wotan
Catherine Naglestad, Sieglinde
Catherine Foster, Brünnhilde
Doris Soffel, Fricka
Walküren:
Marion Ammann, Martina Prins, Lien Haegeman, Julia Faylenbogen,
Elaine McKrill, Wilke te Brummelstroete, Helena Rasker, Cécile van Sant
Hartmut Haenchen, Nederlands Philharmonisch Orkest
Het Muziektheater, Amsterdam
De muziek van Richard Wagner (1813-1883), zoals vrijwel alle goede dingen in het leven, verdeelt zijn publiek in ferme liefhebbers en uitgesproken virulente tegenstanders. Dit geldt overigens ook voor zijn collega-componisten. Waar Gustav Mahler als dirigent grote successen vierde in Wenen met het werk van Wagner zo stelde Rossini fameus dat de muziek van Wagner mooie momenten kende, maar vreselijke kwartieren. En in die quote van Rossini liggen veel van de vooroordelen over de muziek van Wagner besloten: best mooi allemaal, maar je moet enorm zitvlees hebben en is het is toch over het algemeen lawaaierige muziek.
Voor die lezers die al liefhebber waren van het werk van Wagner behoeft de reprise door De Nederlandse Opera (DNO) van zijn magnum opus, het vierdelige Der Ring des Nibelungen, geen warme aanbeveling meer. Na Das Rheingold eind vorig jaar (zie voor een recensie hier) is het nu de beurt aan Die Walküre. Dit tweede deel is misschien wel de opera van Wagner die alle vooroordelen van zijn tegenstanders bevestigt: bizarre hevig Germaanse mythologie, soapachtige verwikkelingen waarbij iedereen familie van elkaar is en de grenzen van het toelatbare diverse malen worden overschreden en bovenal luidruchtige muziek met als absolute hoogtepunt (of dieptepunt zo u wil) de prelude van de Derde Akte die vooral bekend geworden is als de alles dominerende achtergrondmuziek bij het met napalm bombarderen van Vietnam in Apocalypse Now van Francis Ford Coppola.
En juist zou ik de tegenstanders van Wagner van harte aanbevelen om nog een kaartje te bemachtigen voor de werkelijk fantastische en wervelende uitvoering van Die Walküre door De Nederlandse Opera. Want als de vooroordelen 'even' (lees: vijf uur) opzij zet, krijg je een waar Gesamtkunstwerk voorgeschoteld die door de zonder uitzondering uitstekende prestaties van dirigent, orkest, solisten, decor en regie niet alleen recht doet aan het genie van Wagner, maar er ook nog een schepje bovenop doet.
Het is zonder meer te merken dat de samenwerking tussen Hartmut Haenchen, het Nederlands Philharmonisch Orkest en regisseur Pierre Audi een weerzien is tussen oude vrienden. Haenchen stond ook al op de bok bij de vorige uitvoering van deze cyclus en dat is te werken. Zijn controle over en kennis van de muziek is volledig waarmee hij het orkest, zoals bedoeld door Wagner, dezelfde hoofdrol geeft als de solisten. Sterker nog: je kunt er een lans (of in dit geval: een speer) voor breken dat de feitelijke hoofdrol bij het werk van Wagner altijd ligt bij de muziek en daarmee het orkest.
Overigens schitterden, net als het orkest, ook de solisten. Door het futuristische decor dat deels de zaal in liep (zie onderstaand YouTube-filmpje) werd de afstand tussen solisten en publiek, zeker diegenen die op de eerste rij zaten, non-existent. Van solisten wordt steeds vaker gevraagd om hun rol, naast goed zingen, ook goed te acteren. En bij luttele meters afstand wordt deze voorkeur een ontbindende voorwaarde. Dat was aan deze solisten meer dan besteed. Met passie werd het verhaal van de liefde tussen tweelingbroer -en zus Siegmund en Sieglinde, en passant ook de kinderen van oppergod Wotan, neergezet.
Evenzo passievol kwam het lijden van Wotan aan bod die door zijn vrouw, en tevens godin, Fricka werd gedwongen om zijn zoon te offeren aan haar kampioen Hunding (tevens de mishandelende man van Sieglinde) als genoegdoening voor de slippertjes van Wotan. En voor wie Doris Soffel onnavolgbaar bezig zag als Fricka kan alleen maar concluderen dat Wotan er goed aan deed om Siegmund in de steek te laten en daarmee een hele nare 'vechtscheiding' heeft voorkomen. Gelukkig voor Wotan luistert het instrument van zijn wil, oogappel en lievelingsdochter Brünnhilde niet zozeer naar zijn woorden, maar wel zijn echte wil en beschermt ze Siegmund in de strijd met Hunding. Wotan ziet dit echter met leden ogen aan en grijpt in wat alsnog leidt tot de ondergang van Siegmund. Brünnhilde weet echter te vluchten met de (van haar broer c.q. geliefde) zwangere Sieglinde. Wotan achtervolgt haar en, met enig mededogen en begrip voor Brünnhilde's verraad, veroordeelt Brünnhilde tot een eeuwige slaap achter een muur van vlammen. Een slaap waaruit ze alleen ontwaakt kan worden door een echte held: Siegfried, het kind van Siegmund en Sieglinde en tevens naamgever van en hoofdrolspeler in het derde deel van Der Ring des Nibelungen.
Na ruim vijf uur (inclusief twee pauze van samen een klein uur) eindigt daarmee Die Walküre en een formidabele prestatie van De Nederlandse Opera. Want een dergelijke uitvoering die al het aangename van Wagner zo onderstreept en samenbrengt, kan niet anders dan zelfs de meest verstokte Wagner-hater doen toegeven dat het muzikale werk van Wagner lang niet het monster is waar het soms voor gehouden wordt.
'Die Walküre' wordt door De Nederlandse Opera in het Muziektheater te Amsterdam op 20, 24 & 28 april en 1, 5, 9 & 12 mei opgevoerd. Kaarten voor alle DNO-producties van Wagner het komende en volgende seizoen kunnen hier besteld worden. Deze recensie is op basis van de uitvoering van 24 april 2013.
Reacties
Een reactie posten