Bizar, met oog voor detail: 'Geconsumeerd' van David Cronenberg

Het literaire debuut van regisseur David Cronenberg is een bizar maar fascinerend verhaal waar geestelijke en fysieke grenzen worden opgezocht met een soms misselijkmakend oog voor detail. 

De Canadese filmmaker David Cronenberg (1943) is zo’n typische regisseur die in de marge een trouwe fanschare heeft opgebouwd, gezien wordt als een bekende “serieuze” filmmaker, maar wiens films eigenlijk helemaal niet zo bekend zijn. Op The Fly met Jeff Goldblum na is de kans groot dat andere films zoals A Dangerous Method, A History of Violence of eXistenZ de gemiddelde bioscoopbezoeker een ergens vaag wat zeggen. En dan hebben we het ook nog over de meer bekende films van zijn hand. Toch weerhield dit EYE Amsterdam niet om afgelopen zomer een groot retrospectief te wijden aan Cronenberg en diens naamsbekendheid, althans in Nederland, te vergroten. Met Geconsumeeerd gooit David Cronenberg het over een andere boeg en betreedt hij de literaire wereld. Een regisseur die zich opeens een literair licht waant, boeken zijn voor minder met grote scepsis tegemoet getreden.

Oog voor detail

David Cronenberg

Met Geconsumeerd is Cronenberg dichtbij zijn fascinatie als filmmaker gebleven: de fysieke en psychologische grenzen van de mens. In Geconsumeerd gaan concurrenten én minnaars Naomi en Nathan op onderzoek naar het bizarre van de mensheid. Als internetjournalisten zijn ze totaal geobsedeerd door hun apparatuur die de basis voor hun werkzame leven vormt. Het regisseursoog van Cronenberg laat zich hier gelden door extreem gedetailleerde beschrijvingen van o.a. de camera’s, mobiele telefoons en tablets. Niet alleen lijkt het daarom soms of je een script leest, maar is het tevens een uiting van het consumentisme dat één van de hoofdthema’s van het boek is. Niet voor niets gaat Naomi op zoek naar de filosoof Aristide Arosteguy die ervan verdacht wordt zijn vrouw Célestine te hebben omgebracht en vervolgens een deel van haar te hebben opgegeten. Een bizar einde aan de relatie van twee seksueel vrijgevochten marxistische filosofen die menig student “hulp” hebben gegeven op het pad van de seksualiteit en juist naam hebben gemaakt met hun denkbeelden over consumentisme. Naomi zal Aristide uiteindelijk vinden en samen met hem de geestelijke en fysieke grenzen van de mens opzoeken in de schaduw van een groter complot dat zelfs tot Noord-Korea reikt, maar waarvan nooit helemaal duidelijk wordt of het fictie of feit betreft. Terwijl Naomi de donkere krochten van de wereld van Aristide Arosteguy uitdiept verliest Nathan zich in een fotoserie over de obscure chirurg Zoltán Molnár. Dit leidt tot een affaire met een terminale patiënte van Molnár en het oplopen van een zeldzame geslachtsziekte die hem in contact brengt met de ontdekker ervan. Deze dokter Roiphe is bezig met het classificeren van een (veel interessantere!) ziekte die zich manifesteert bij zijn dochter die toevalligerwijs een voormalig studente is van het echtpaar Arestoguy…

Een geslaagd debuut met filmpotentie

Hoewel deze samenvatting (zonder noemenswaardige spoilers overigens) wijst op een wel heel toevallige samenloop van omstandigheden heeft Cronenberg zonder twijfel een geraffineerd debuut geschreven waarmee hij trouw is gebleven aan zijn filmwerk. Geconsumeerd is een bizar verhaal met vulgaire en obscene trekken die vaak shockeren en soms down right misselijkmakend zijn. Maar het verhaal fascineert immer en het onverwachte einde dat misschien zo niet te betitelen is, is onderdeel van deze fascinatie. Bijzondere is overigens ook dat her en der – leuk voor de Nederlandse lezers! – Nederland voorbij komt, maar dan vooral in de vorm van minor characters voor wie of hun situatie het woord sinister lijkt te zijn uitgevonden. 

Cronenberg heeft met Geconsumeerd een geslaagde uitstap gemaakt naar de wereld van de literatuur. Een uitstap waarbij de mate van detail het voor de hand liggend maakt dat Consumed binnen nu en enkele jaren in de bioscoop te zien zal zijn. Met vast en zeker de classificatie voor 16 jaar en ouder.

Oordeel FerdiBlog: ****

‘Consumed’ van David Cronenberg is door Arjaan en Thijs van Nimwegen vertaald en door De Bezige Bij als ‘Geconsumeerd’ in Nederland uitgegeven. Bestellen kan hier. 

Deze recensie is eerder verschenen op Jalta, het nieuwe online magazine. Met enige regelmaat zullen culturele recensies ook daar gepubliceerd worden.