Don Giovanni
(Wolfgang Amadeus Mozart, 1756-1791)
Duncan Rock, Don Giovanni
Piotr Micinski, Leporello
Renate Arends, Donna Elvira
Vili Gospodiva, Donna Anna
Yves Saelens, Don Ottavio
Jaco Huijpen, Il Commendatore
Marina Zyatkova, Zerlina
Jan Szurgot, Masetto
Eva Buchmann (regie)
Jan Willem de Vriend (dirigent)
HET Symfonieorkest | Orkest van het Oosten
Zuiderstrandtheater, Den Haag
Jan Willem de Vriend en Eva Buchmann zetten een puike Don Giovanni neer waarbij het publiek bijkans op schoot zit bij de musici en solisten. En dat is geen straf, maar volop genieten!
Don Giovanni (1787) is één van die opera's waarbij het muzikale genie van Wolfgang Amadeus Mozart ervan af spat. Van de enerverende ouverture tot de laatste krachtmeting tussen Don Giovanni en Il Commendatore die de rillingen over je rug doen gaan en alles wat er tussenin zit. Bijzondere is dat de prachtige ouverture pas op het allerlaatste moment - de musici zatten bijkans al klaar voor de première - door Mozart bij elkaar is gecomponeerd en daarmee tegelijkertijd een voorbeeld van diens genialiteit als zijn gebrekkige planning. Gek genoeg gaat Mozart na de hellegang van Don Giovanni nog even door met een gezellig terugblikkend ensemble waar het moraal van het verhaal nog even uit de doeken wordt gedaan. In de uitvoering onder leiding van Jan Willem de Vriend kan het ensemble vervroegd de kleedkamers in en zijn de angstkreten van Don Giovanni en diens trouwe hulpje Leporello het laatste wat het publiek zal horen. En daar valt eigenlijk wel wat voor te zeggen, hoewel natuurlijk altijd opgepast moet worden wanneer voor de componist wordt gedacht, zeker bij een componist als deze. Maar dat is niet de enige innovatie die De Vriend doorvoert. Samen met regisseur Eva Buchmann heeft De Vriend de enscenering drastisch omgegooid.
Bijna op schoot
Stralend middelpunt is het kleinschalige HET Symofieorkest, ook bekend als het Orkest van het Oosten. Een middelpunt niet alleen in artistieke, maar ook in letterlijke zin. Want De Vriend en Buchmann kiezen ervoor om orkest, enscenering en publiek gezamenlijk op het podium te zetten. Een basale enscenering omringt het orkest terwijl de enscenering weer wordt omringd door het publiek. Zo zit je bijkans bij het orkest op schoot en kun je de solisten van wel heel dichtbij meemaken. In één geval leidde een te hoge stellage en een te korte jurk van Zerlina (Marina Zyatkova) tot blozende blikken bij een mannelijke bezoeker die zich daarna vooral voornam om niet meer richting Zerlina te kijken. Hoewel de niet-geplaceerde plekken (natuurlijk) voor wat onrust zorgden onder het publiek, werkt deze enscenering uitstekend. Juist omdat De Vriend kiest voor de kleinschalige "authentieke" bezetting, dus meer in de lijn van Gardiner en Jacobs dan Giulini en Böhm, werkt dit des te beter. De dramatiek van de muziek en het opwindende karakter ervan komen daardoor helemaal tot uiting. Vervolgens blijkt ook nog eens dat De Vriend een goede hand heeft in de keuze van solisten die eigenlijk stuk voor stuk uitstekend werk afleveren. Even was er een angstig moment toen De Vriend - nadat de voorstelling al wat vertraging had opgelopen - meldde dat zijn Don Giovanni (Duncan Rock) hem die ochtend had laten weten dat de griep van de avond ervoor zich had doorgezet wellicht het voortijdige einde van deze uitvoeringen kon betekenen. Echter koos Duncan Rock ervoor om toch het podium te betreden. Ietwat lijkbleek en zwetend stortte hij zich vol overgave in de rol en op een wat kleiner volume (dan normaal?) na was er van die griep niet veel te merken. Hoogtepunt was de wijze waarop Piotr Micinski grappig gestalte gaf aan het hulpje van de Italiaanse versie van Don Juan. Want deze Don Giovanni is natuurlijk op de befaamde Don Juan gebaseerd en breekt menig vrouwenhart waarbij collateral damage hem om het even is. Zo om het even dat in de eerste scène de vader van Donna Anna, Il Commendatore, fataal wordt verwond door Don Giovanni wanneer hij hem met zijn dochter betrapt. Don Giovanni zal dit uiteindelijk met de dood moeten bekopen wanneer Il Commendatore als naargeestige fantoom terugkeert om Don Giovanni mee te slepen naar de hel.
Zuiderstrandtheater
Dit alles vond plaats in het nieuwe doch tijdelijke Zuiderstrandtheater dat prachtig gelegen is aan de Scheveningse Haven. Dit theater is het tijdelijke onderkomen van het Residentie Orkest, waar De Vriend als chef-dirigent aan is verbonden en het Nederlands Dans Theater. Een onderkomen dat nodig was vanwege de ontwikkeling van het Spuiforum op de plek van de Dr. Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater. Inmiddels zijn de (omstreden) plannen voor het Spuiforum in de prullenbak beland, maar zal er nog steeds een broodnodig nieuw cultureel centrum aan het Spuiplein verrijzen dat niet alleen het Residentie Orkest en NDT, maar ook het Conservatorium zal huizen. De nieuwe plannen betekenen wel dat het Zuiderstrandtheater een jaar later dan gepland door deze instellingen wordt gebruikt wat dus ruimte geeft voor andersoortige programmering zoals deze Don Giovanni. En dat is voorwaar geen straf, want met deze puike uitvoering van Don Giovanni worden meteen de mogelijkheden van het Zuiderstrandtheater inzichtelijk. Net zoals de vorige uitvoeringen maakt deze enscenering het niet echt mogelijk om boventiteling te gebruiken. En hoewel dat normaliter best jammer is, versterkte ook deze keuze de band tussen publiek en muziek. Het enige jammere aan deze enscenering is dat de speellijst een stuk langer had mogen zijn, want dat verdienen musici, solisten, het duo De Vriend/Buchmann en natuurlijk het genie van Mozart zonder enige twijfel!
Oordeel FerdiBlog: *****
Deze speciale enscenering van Mozart's 'Don Giovanni' had haar première bij Opera St. Moritz in Zwitserland en was in januari in Nederland te zien. Op 17 en 18 januari in De Spiegel te Zwolle, 20 en 21 januari in Carré te Amsterdam en op 24 en 25 januari in het Zuiderstrandtheater te Den Haag. Deze recensie is op basis van de voorstelling van 25 januari.
Reacties
Een reactie posten