In zijn magistrale vertelling toont David McCullough de onderschatte grootsheid van Wilbur en Orville Wright. Want met hun baanbrekende werk is de mens – letterlijk – los van de aarde gekomen. Wie na het lezen van De Gebroeders Wright niet een beperkt moment zich verwondert over de vanzelfsprekendheid waarmee we van hot naar her vliegen mist – in de woorden van F. Scott Fitzgerald – de capacity for wonder.
Vliegen, zeker in uitgestrekte landen zoals de Verenigde Staten, is niet meer weg te denken en vooral een vanzelfsprekend onderdeel van ons leven. Toch was het ruim een eeuw geleden volstrekt niet voorstelbaar dat de mens – op de luchtballon en zeppelin na – het luchtruim net zoals de aarde zelf zou domineren. Zeker in het licht van het feit dat de auto pas net was geïntroduceerd. De volgende mijlpaal om het luchtruim te veroveren, leek nog ver weg en volstrekt ongeloofwaardig. Dit ondanks allerhande pogingen die met name in Frankrijk werden gedaan om deze grens te slechten. Uiteindelijk zouden twee doodgewone broers uit het even doodgewone Amerikaanse Dayton (Ohio) de mensheid één van de grootste giften uit de geschiedenis geven: de mogelijkheid tot vliegen. Hoewel de gebroeders Wright voor de meesten wel bekend zijn als de grondleggers van de luchtvaart zal de kennis hierover – deze lezer incluis – niet veel meer zijn dan dat zij de eerste succesvolle (gemotoriseerde) vlucht uitvoerden. In dit gapende gat treedt de bekende chroniqueur van de Amerikaanse geschiedenis David McCullough in zijn prachtige nieuwe boek De Gebroeders Wright. De onverschrokken pionier van de luchtvaart.
Zonder poespas, maar wat een motivatie
Op 17 december 1903 was het moment daar: de eerste gemotoriseerde vlucht met de door Wilbur en Orville Wright ontworpen en gebouwde Flyer bij Kitty Hawk in North Carolina. Het bizarre is dat het nog jaren zou duren voordat publieke erkenning de broers ten deel zou vallen. Sterker nog: door het gebrek aan aanwezigheid van pers of andere (belangwekkende) getuigen is de grootsheid van de prestatie van de Wright-broers jarenlang onderschat en soms zelfs bespot. Pas toen Wilbur naar Frankrijk trok om te onderhandelen over de (commerciële) inzet van hun uitvinding en hij demonstraties nabij Le Mans gaf – iets wat Orville later bij Fort Myer in Arlington nabij Washington, D.C. dunnetjes overdeed – rees hun ster snel en werd het monumentale karakter van hun vinding duidelijk. Des te meer bijzonder wanneer in ogenschouw wordt genomen dat Wilbur (1867-1912) en Orville (1871-1948) typische voorbeelden zijn van autodidacten die door hun intrinsieke interesse in vliegen hun motivatie vonden om – zelf bekostigd vanuit hun fietsenhandel – de mensheid de gift van het vliegen te geven. McCullough - bekend van zijn biografieën van onder andere John Adams en Harry Truman maar ook het revolutionaire jaar 1776 – richt zich in amper 300 pagina’s volledig op de broers en hun alles overstijgende wens om te vliegen. Hun vroege jaren, maar ook hun latere jaren komen er in deze biografie buitengewoon bekaaid af. Daarnaast is het overduidelijk dat McCullough een grote sympathie heeft voor zijn hoofdpersonen en een kritische noot daarom niet echt terug te vinden is. De vraag is ook of dit nodig is aangezien juist de meerwaarde van het boek zit in het vertellen van dit bijzondere verhaal dat juist in de 21e eeuw eigenlijk volstrekt niet bekend is.
Een andere tijd
Het aparte maar misschien ook wel treffende aan het boek van McCullough is dat hij het verhaal als “één geheel” vertelt en niet bijzonder stilstaat bij momenten zoals die eerste gemotoriseerde vlucht. Daarmee maakt McCullough inzichtelijk dat een dergelijke prestatie niet iets is wat van de één op de andere dag gerealiseerd wordt, maar een langdurig proces is waarbij de technische aanloop evenzo belangrijk is als de brede erkenning ervan. Een proces dat gespeend is van overduidelijk geluk of ongeluk. Op een crash na die Orville zwaargewond maar niet levensbedreigend achterlaat en de dood van een passagier tijdens diezelfde vlucht is er weinig dramatiek terug te vinden in de queeste om het luchtruim te beheersen. Lezers die een uitgebreide biografie verwachten dan wel hopen een (psychologische) inkijk te krijgen in de gedachtewereld van beide broers komen bedrogen uit. McCullough bespreekt genoeg van hun vrijgezelle leven en wondere constructie van wonen in één huis met hun (bisschoppelijke) vader en bijzondere band met hun zus Katharine om context te geven, maar houdt het daar wijselijk bij. Het hele doel van het boek, waar McCullough buitengewoon in slaagt, is het onderkennen van de grootsheid van de prestatie van deze broers en de enorme impact die het heeft gehad op het de wereldgeschiedenis en ons dagelijkse leven. Een impact waaraan onze beperkte kennis geen recht doet. Een boek daarom dat – in de woorden van F. Scott Fitzgerald – de capacity for wonder doet ontwaken.
Oordeel FerdiBlog: ****½
‘De Gebroeders Wright. De onverschrokken pioniers van de luchtvaart’ is de vertaling door Erik de Vries voor uitgeverij Unieboek|Het Spectrum van David McCullough’s ‘The Wright Brothers. The Dramatic Story-Behind-the-Story’ en is sinds enkele weken verkrijgbaar. Deze recensie is eerder verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.
Reacties
Een reactie posten