Sjostakovitsj: Symfonie Nr. 5
Jaap van Zweden, Rotterdams Philharmonisch Orkest
De Doelen, Rotterdam
Jaap van Zweden spoort “het beste Russische orkest ten westen van Minsk” aan tot een geweldige en ruige uitvoering van de Vijfde Symfonie van Dmitri Sjostakovitsj. De combinatie met een muzikale talkshow en de Wolfgang-app brengen de context van het werk en de onderdrukking van het Sovjetregime angstig dichtbij en maken dit concert af.
Uit ellende kan veel moois voortkomen. Die boodschap komt met de Vijfde Symfonie van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) luid en duidelijk over. Aan de schaduw van Stalin’s terreur die over de Sovjetunie hing, kon niemand ontsnappen. En toen Sjostakovitsj’ succesvolle opera Lady MacBeth van Mtsensk door Stalin niet op waarde werd geschat, moest Sjostakovitsj – na negatieve berichtgeving in de Pravda – niet alleen vrezen voor gebrek aan (muzikaal) succes, maar voor zijn leven. Zijn Vijfde Symfonie werd zijn goedmakertje richting Stalin die genoot van deze optimistisch eindigende muziek. Gelukkig voor Sjostakovitsj had Stalin niet door dat in de gelaagdheid van dit complexe werk rebellie zich schuil hield. Een opstandigheid die voor de goede luisteraar zonneklaar is. Nu is deze context (relatief) algemeen bekend, maar heeft het Rotterdams Philharmonisch Orkest ervoor gekozen om deze symfonie op te nemen in hun Core Classics-serie waar een werk voor de pauze via een muzikale talkshow wordt besproken om het werk na de pauze uit te voeren. Met medewerking van Jaap van Zweden, televisie- en radiomaker Wilfried de Jong en enkele leden van het orkest kon het publiek zich voorbereiden op wat komen zou. En alsof dat niet genoeg was, kon het publiek via de Wolfgang-app nog meer context tot zich nemen. Een geslaagde combinatie die een extra dimensie gaf aan de wervelende uitvoering en het publiek het werk van Sjostakovitsj compleet en in alle facetten liet voelen.
Een muzikale talkshow
Orkesten doen allerlei pogingen om klassieke muziek meer toegankelijk te maken, maar ook de verbinding met het publiek te zoeken. Het Core Classics-concept is daar een voorbeeld van. En door te kiezen voor een setting van een muzikale talkshow ontstond – zelfs met een moderator die zijn gasten wat meer ruimte had kunnen geven en zijn eigen kennis iets minder op de voorgrond had kunnen plaatsen – een inleiding op de muziek die echt van toegevoegde waarde was. Wilfried de Jong kon zijn passie voor deze symfonie delen en zat er dus niet als de “Moeten we niet ook een BN’er aan het programma toevoegen?”-gast, maar als een liefhebber die tevens een mooie column uitsprak over een concertervaring in een tuin in Italië met cellowerk van Sjostakovitsj. Jaap van Zweden – ondersteund door enkele leden van het orkest met voorop de gehele contrabas-sectie – vertelde over de achtergrond van de muziek, de wijze van uitvoering en de verschillen in interpretatie die variëren van het schmierende van Bernstein en – zijn eigen voorkeur – de getrouwe, rauwe en ruige uitvoering door de legendarische Russische dirigent Kirill Kondrashin.
Een Russisch orkest
Het Rotterdams Philharmonisch onder de immer energieke en van de muziek genietende Van Zweden liet horen dat de jaren met Gergjev en de voorkeur voor Russische muziek het orkest terecht aanspraak kan maken op de titel “het beste Russische orkest ten Westen van Minsk”. De bij tijd en wijle ruige uitvoering met een intrinsiek gevoel voor het juiste tempo en uitmuntende bijdragen van onder andere de houtblazers en de kopersectie zorgden voor een uitvoering die indruk maakte en op momenten kippenvel bezorgde. Inmiddels is het Rotterdams Philharmonisch – net als het Nederlands Philharmonisch Orkest - ook aan de Wolfgang-app waardoor op gezette momenten toelichtende teksten op je smartphone verschijnen om de muziek en de context van de muziek te duiden. Een erg goede vondst die niet afleidt van de muziek, maar juist meer betekenis geeft door niet voor te schrijven wat je hoort, maar wat je zou kunnen horen. Door deze kennis en de talkshow kan je het werk in haar context plaatsen, de onderdrukking van het communisme voelen en één worden met de muziek.
Oordeel FerdiBlog: *****
Op 5 en 6 november bracht het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder gastdirigent Jaap van Zweden de Vijfde Symfonie van Dmitri Sjostakovitsj. Het concert op 5 november vond plaats in de ‘Core Classics’-serie met voorafgaand een muzikale talkshow met o.a. Jaap van Zweden en Wilfried de Jong. Op 6 november vond een “regulier” concert plaats met voor de pauze het Vioolconcert van Benjamin Britten. Deze recensie is op basis van het ‘Core Classics’-concert op 5 november.
Reacties
Een reactie posten