Hongaarse Staatsopera
Madama Butterfly
(Giacomo Puccini, 1858-1924)
Gabriella Létay Kiss, Cio-Cio-San (Madame Butterfly)
Andrea Ulbrich, Suzuki
István Kovácsházi, Pinkerton
Csaba Szegebi, Sharpless
Gergely Boncsér, Goro
Erika Markovics, Kate
Koor en Orkest van de Hongaarse Staatsopera
Péter Halász
Hongaarse Opera, Budapest
De Hongaarse Staatsopera doet haar geschiedenis eer aan met een prachtig uitgevoerde Madama Butterfly, maar kiest voor een wel erg degelijke enscenering die door inventieve belichting (gelukkig) toch nog een beetje moderniteit uitstraalt.
Hoewel de Weense Staatsopera één van de heilige plekken van de opera is, doet de Hongaarse Staatsopera ook een flinke duit in het zakje. Want de opera van Wenen vormde - zeker onder het Habsburgse Rijk en - een cultureel epicentrum met onder andere Gustav Mahler als chef. De Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie leidde echter ook tot een eveneens indrukwekkende opera in Budapest. Wie de twee operagebouwen van Wenen en Budapest in ogenschouw neemt, ziet veel overeenkomsten. Daarbij aangetekend dat de opera in Budapest nog beschikt over het (schitterende) oorspronkelijke interieur terwijl de Weense opera - met dank aan de Tweede Wereldoorlog - weer opnieuw (en minder geslaagd) moest worden opgebouwd. Met een prachtig uitgevoerde Madama Butterfly laat de Hongaarse Staatsopera haar herkomst horen en toont aan dat - ondanks de ondemocratische ontwikkelingen in het land - de muzikaliteit nog altijd de boventoon voert.
Vuige Pinkerton
De Hongaarse Staatsopera kiest voor een (oudere) enscenering van Miklós Gábor Kerényi die in de nadagen van de Habsburgers niet had misstaan. Puccini's verhaal over de liefde tussen de Amerikaan Pinkerton en de vijftienjarige (!) Cio-Cio-San wordt verteld door een decor zonder poespas en volledig trouw aan het libretto. Geen ingewikkelde symboliek dus, maar een decor dat het huis van Butterfly in Japan weergeeft en de (enige) plaats van handeling is van haar relatie met Pinkerton. Hoewel "relatie" wel heel veel eer geeft aan deze Pinkerton die in beginsel weliswaar verliefd is op Butterfly, maar met haar trouwt zodat hij makkelijk in haar (wel heel erg jonge...) kimono kan geraken. Want deze liefde slaat heel snel om in (berekende) lust waarbij een dialoog tussen Pinkerton en de Amerikaanse consul ter plaatse, Sharpless, duidelijk maakt dat dergelijke huwelijken in Japan makkelijk gesloten én verbroken worden. Na zijn prijs te hebben binnen gehaald, verlaat Pinkerton Japan om een immer hoopvolle Butterfly achterlaten. Daarbij niet wetende dat zij zijn kind heeft gebaard. Wanneer hij hier drie jaar later achterkomt, keert hij - met zijn nieuwe vrouw Kate - terug naar Japan om het kind terug te halen. Om het geluk van haar zoontje te garanderen terwijl de laffe Pinkerton haar niet onder ogen durft te komen, ontneemt Butterfly zichzelf het leven en eindigt Madama Butterfly in een regelrechte tragedie. Velen zullen hier ook (deels) het verhaal van de musical Miss Saigon in herkennen, maar het moge duidelijk zijn dat Madama Butterfly de inspiratie vormde voor Claude-Michel Schönberg en Alain Boublil. Daar waar Miss Saigon relateert aan de aanwezigheid van de Verenigde Staten in Vietnam, is de context van Madama Butterfly de Amerikaanse aanwezigheid in het Japan aan het begin van de 20e eeuw en is in premiere gegaan in 1904. Hoewel Puccini vele memorabele muziek op zijn naam heeft staan en ook in deze opera de melodie - waaronder variaties op de Star-Spangled Banner - 'aan zijn kont heeft hangen' is hier meer sprake van een doorgaande melodieuze verhandeling dan fameuze aria's zoals bijvoorbeeld in Turandot, La Bohème of Tosca.
Een lichtend voorbeeld
Juist door het continue karakter is Madama Butterfly een van de vaste onderdelen van het operarepertoire. En daarom niet zonder reden dat de een klassieke opera als de Hongaarse Staatsopera deze met enige regelmaat laat terugkeren op het programma. Dit vertaalt zich ook in het klassieke en weinig vernieuwende decor, waarbij veel wordt goed gemaakt door de uitstekende belichting en de personenregie. De belichting liet het koor als schaduwen op de achtergrond een rol spelen terwijl de personenregie het lot van Butterfly onderstreept door een stil leven van de gehele cast met de in de armen van Pinkerton gestorven Cio-Cio-San als tragisch middelpunt. Samen met de prachtige aria van Butterfly tijdens het begin van de tweede akte het absolute hoogtepunt én kippenvel-moment van de uitvoering. Niet in de laatste plaats door het meer dan uitstekende optreden van Gabriella Létay Kiss - wiens gezichtsuitdrukking overigens niet altijd in overeenstemming is met de emotie die de muziek vertolkt en daardoor nodeloos af kan leiden - en bovenal het orkest van de Hongaarse Staatsopera dat de melodieuze muziek van Puccini sprankelend en "vol" speelde. Een tikkeltje ouderwetse, maar voorbeeldige én stiekem toch heel fijne Madama Butterfly van de Hongaarse Staatsopera.
Oordeel FerdiBlog: ****
Van 19 november tot en met 5 december 2015 voert de Hongaarse Staatsopera Puccini's 'Madama Butterfly' op in de enscenering van Miklós Gábor Kerényi. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 21 november.
Reacties
Een reactie posten