Bach: Matthäus-Passion
Werner Güra, Evangelist (tenor)
Peter Rose, Christus (bas)
Camilla Tilling, sopraan
Lawrence Zazzo, countertenor
Robert Murray, tenor
Derek Walton, bas
Laurens Collegium Rotterdam
Jongenskoor Koorschool St. Bavo Haarlem
Pablo Heras-Casado, Rotterdams Philharmonisch Orkest
De Doelen, Rotterdam
In de week overschaduwd door de duisternis van de aanslagen in Brussel brengt het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder Pablo Heras-Casado licht én troost met de Matthäus-Passion.
Dat muziek troost brengt is een cliché, maar daarom niet minder waar. De week dat Brussel is opgeschrikt door twee laffe aanslagen die zoveel leed hebben aangericht valt samen met de Goede Week die culmineert in Goede Vrijdag en Pasen. Een week waarin de uitvoeringen van de Matthäus-Passion en - in mindere mate - de Johannes-Passion domineren en tevens werden opgedragen aan de slachtoffers bij vliegveld Zaventem en metrostation Maalbeek. Want de passies van Johann Sebastian Bach (1685-1750) genieten - zeker in Nederland - een ongekende populariteit en markeren één van die weinige momenten dat (klassieke) muziek een volkstraditie vormt. Het muzikale genie van Bach vertaalt het lijdensverhaal van Christus naar een tijdloos oratorium dat menig luisteraar niet onberoerd laat en zo licht én troost brengt, juist in een week als deze.
Een dynamische uitvoering
Voor orkesten zoals het Rotterdams Philharmonisch Orkest is het vanzelfsprekend om in de Goede Week de Matthäus-Passion ten gehore te brengen met in de regel ieder jaar weer een andere (gast)dirigent die zijn interpretatie geeft. Dit jaar is het de beurt aan de in Rotterdam graag geziene dirigent Pablo Heras-Casado die tegelijkertijd daarmee zijn debuut maakt met de Matthäus-Passion. De Spaanse dirigent Pablo Heras-Casado (1977) is onderdeel van een nieuwe generatie jonge dirigenten die de afgelopen jaren furore heeft gemaakt. Heras-Casado specialiseert zich met name in de componisten van de 19e eeuw waarin hij zich richt op een historisch geïnformeerde uitvoering zoals zijn recente opname van de Derde en Vierde Symfonie van Mendelssohn met het Freiburger Barokorchester een mooi voorbeeld van is. De Matthäus-Passion van Bach was nog onontgonnen terrein voor hem, maar met de drievoudige uitvoering bij één van de leidende orkesten in het land van de Matthäus-manie laat hij zien niet angstig aangelegd te zijn. En het moet gezegd dat hij met zijn uitvoering tekent voor een fraai debuut waarbij hij vooral zijn eigen weg kiest. Een weg die - in tegenstelling tot het onderwerp van de Matthäus - allesbehalve een lijdensweg is. Heras-Casado kiest voor een dynamische uitvoering waarbij hij het onderstrepen van de dramatiek, maar ook de lichtere momenten boven het plechtige karakter van de Matthäus stelt. Een aanpak die - een beetje plagerig - meer katholiek is dan protestants. Een gedurfde keuze bij een protestants-seculiere traditie. Maar de dynamische aanpak van Heras-Casado waarbij hij verschillende tempi hanteert en met name ook de koren telkens een andere invulling geeft van bijna fluisterend tot 'vol op het orgel' is zonder meer geslaagd.
Een alt-ternatief van Lawrence Zazzo
Voor vele Matthäus-liefhebbers blijft de aria Erbarme Dich het emotionele en muzikale hoogtepunt. Een hoogtepunt dat door vele alten op prachtige wijze is ingevuld. Maar evenzeer ook een hoogtepunt voor de begeleidende soloviolist. Een begeleiding die bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest al sinds jaar en dag op voortreffelijke wijze en met veel pathos wordt uitgevoerd door concertmeester Igor Gruppman. De rol van alt kan echter - zeker met het oog op de uitvoeringspraktijk in de tijd van Bach zelf - ook worden uitgevoerd door een mannelijke solist. De Amerikaanse countertenor Lawrence Zazzo - hoewel een tikkeltje gemaniëreerd - wist zich met verve te onderscheiden door een uitstekende Erbarme Dich als hoogtepunt van zijn opvallende bijdrage aan de avond. Sowieso viel er qua solisten veel te genieten. Met Werner Güra trad een sympathieke Evangelist naar voren die moeiteloos de aria's, koralen en solo's samenbracht in één coherente Passie. De Christus van bas Peter Rose was allesbehalve fragiel, maar juist vol kracht en domineerde daarmee de andere solisten. Meer Oud dan Nieuw Testament zullen we maar zeggen en dat zal tegelijkertijd de reden zijn dat zijn bijdrage wellicht door andere luisteraard als te stevig en operatesk zal worden gevonden. Maar binnen deze uitvoering die het plechtige voor het dynamisch-dramatische verving een meer dan prima keuze. Sopraan Camilla Tilling zong voorbeeldig en met zichtbare passie, maar leek soms het orkest qua volume niet geheel de baas te kunnen. Een uitvoering als deze staat of valt uiteindelijk met de kwaliteit van het koor en dat was in Rotterdam meer dan in orde. De twee koren van het Laurens Collegium Rotterdam deed de muziek van Bach eer aan en volgden de dynamische aanwijzigingen van Heras-Casado tot in detail waardoor de eerder genoemde dynamische invulling van de koralen mogelijk werden. Daarbij mag de fijne inbreng van het jongenskoor van de Koorschool St. Bavo uit Haarlem niet onbenoemd blijven.
De discussie over wel of geen applaus na afloop van de Matthäus kan in het midden gelaten worden omdat het applaus inmiddels het gewonnen lijkt te hebben van de waardering in stilte. Opvallend was echter de lange stilte die dirigent, orkest en publiek in acht namen na de laatste noot van het slotkoraal Wir setzen uns mit Tränen nieder. Ongetwijfeld in waardering voor een mooie uitvoering waarmee Heras-Casado een fraai debuut afrondde. Een stilte die overigens langer had geduurd ware het niet dat iemand in het publiek het niet meer hield en ging klappen waarna een kort moment van verwarring volgde en het publiek in een groot applaus uitbrak met dito gejoel her en der. Daar was zeker niets protestants of plechtigs aan.
Oordeel FerdiBlog: ****
Pablo Heras-Casado en het Rotterdams Philharmonisch Orkest tijdens de eerste repetitie met de openingskoraal 'Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen':
Op 23, 24 en 25 maart was Pablo Heras-Casado te gast bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en maakte daarbij zijn debuut met de Matthäus-Passion. Deze is op basis van de uitvoering op Goede Vrijdag.
Reacties
Een reactie posten