Nationale Opera
Don Giovanni
(Wolfgang Amadeus Mozart, 1756-1791)
Christopher Maltman, Don Giovanni
Adrian Sâmpetrean, Leporello
Sally Matthews, Donna Anna
Juan Francisco Gatell, Don Ottavio
Véronique Gens, Donna Elvira
Sabina Puértolas, Zerlina
Iurii Samoilov, Masetto
Mika Kares, Il Commendatore
Claus Guth (regie)
Christiaan Schmidt (decor en kostuums)
Koor van De Nationale Opera
Marc Albrecht, Nederlands Kamerorkest
Nationale Opera & Ballet, Amsterdam
Mozart’s muzikale vertelling van het leven van de onverbeterlijke womanizer Don Juan krijgt met de innovatieve en bosrijke enscenering een dynamiek die het ‘beddenpaleis’ van enkele jaren geleden doet vergeten. Uitstekende solisten en de fijnmazige en krachtige begeleiding door het Nederlands Kamerorkest onder leiding van Marc Albrecht maken het feest compleet.
Een Mozart-trilogie met een enscenering van Jossi Wieler en Sergio Morabito werd Ingo Metzmacher - de chef van de (toenmalige) Nederlandse Opera – fataal. Zowel de enscenering als de muzikale kwaliteiten konden de toets der kritiek niet doorstaan en leidden uiteindelijk tot het vertrek van Metzmacher. Meest markante typering uit die tijd was weggelegd voor de uitvoering van Don Giovanni waarbij de enscenering de boeken is ingegaan als ‘het beddenpaleis’. Bijna tien jaar later staat Marc Albrecht – de (verre) opvolger van Metzmacher – op de bok met de beroemdste (en beste) opera uit de trilogie gebaseerd op libretto's van Lorenzo da Ponte: Don Giovanni. Het ‘beddenpaleis’ uit 2007 (opnieuw opgevoerd in 2011) is verruild voor een bos. Deze regie van Claus Guth moet er voor zorgen dat Albrecht niet hetzelfde lot ondergaat als zijn voorganger en hij – gelijk Don Giovanni – als een dief in de nacht Amsterdam moet verlaten. Gelukkig is deze nieuwe versie van Don Giovanni zowel in scenisch als muzikaal opzicht een ongekwalificeerd succes.
Een fatale wond in het bos
Wijselijk heeft De Nationale Opera besloten om het ‘beddenpaleis’ niet (nogmaals) op te voeren en met een nieuwe enscenering voor de vlucht naar voren te kiezen. Daarbij is wel op safe gespeeld aangezien de enscenering allesbehalve nieuw is. Want de regie van Claus Guth en decor en kostuums van Christiaan Schmidt komen voort uit een productie van Don Giovanni voor de Staatsoper Unter den Linden Berlin en de Salzburger Festspiele die in 2008 al het licht zag. Oftewel: daar waar in het publiek in Nederland het moest doen met de bedden van Wieler en Morabito, werd het Duitse publiek een seizoen later (letterlijk) het bos in gestuurd. Met de keuze voor deze enscenering heeft De Nationale Opera het publiek een groot plezier gedaan. De opera speelt zich volledig af in een donker en mysterieus woud met hoge bomen waarbij het draaiende decor het mogelijk maakt om tot vloeiende scènewisselingen te komen én actie te suggereren. Niet alleen deze enscenering is een vondst, maar met name ook de aanloop naar de ‘afrekening’ met Don Giovanni. Een lot dat Don Giovanni over zichzelf heeft afgeroepen ter genoegdoening van zijn liederlijke gedrag én zijn verantwoordelijkheid voor de dood van de Commendatore. In de eerste scène komt de Commendatore zijn dochter Donna Anna te hulp wanneer zij wordt aangerand door Don Giovanni. Deze heroïsche actie moet hij echter met de dood bekopen. Pas tegen het einde van de opera keert de geest van de Commendatore terug en sleept Don Giovanni mee naar de hel. In deze enscenering - en in markante tegenstelling met het libretto - lukt het de Commendatore om vlak voor zijn dood Don Giovanni te verwonden. Een wond die tijdens de gehele opera voor Don Giovanni zichtbaar zijn krachten ontneemt en uiteindelijk zijn dood betekent wanneer de Commendatore – in een mooie rol van Mika Kares – de openstaande rekening komt vereffenen. Deze inventieve ingreep kleurt de rest van de opera. Hoewel het niet de bedoeling van Mozart en Da Ponte was en dat Don Giovanni met kracht zijn handel en wandel bezingt, werkt deze aanpak uiteindelijk wel. Niet in de laatste plaats door zijn trouwe dienaar Leporello als gesjeesde en drugsverslaafde partner in crime neer te zetten die Don Giovanni bij tijd en wijle via een drugsinjectie (tijdelijke) energie geeft. Om het dramatische karakter van de opera verder te onderstrepen is (terecht) gekozen om de vrolijke en met morele superioriteit gevulde epiloog niet te benutten en met de dood van Don Giovanni de opera te besluiten.
Fijnmazig en wendbaar
Niet alleen de enscenering doet het echec van bijna tien jaar geleden vergeten, ook de muzikale kwaliteit vormen de bron van het succes van deze Don Giovanni. Het Nederlands Kamerorkest – aangespoord door Marc Albrecht – levert een fijnmazige en wendbare uitvoering af die zwaarmoedig noch gedragen is. De muziek is licht en danst het publiek tegemoet. Daarbij kan gerekend worden op uitstekende solisten waarbij met name Christopher Maltman als Don Giovanni, Sally Matthews als Donna Anna en Véronique Gens als Donna Elvira niet onvermeld mogen blijven. Maar de rol van Leporello gestalte gegeven door Adrian Sâmpetrean is de grootste vondst omdat hij moeiteloos leven in zijn muzikale partij brengt én echt lol lijkt te hebben in de rol van drugsjunkie c.q. partner in crime van Don Giovanni. Enige aandachtspunt voor met name Marc Albrecht is dat hoewel hij een fijn tempo kiest met regelmaat de vaart uit de voorstelling verdwijnt doordat hij tussen de aria’s door teveel stiltes laat vallen waardoor alle ruimte ontstaat voor applaus. Dat is op zich niet erg, maar deed in deze hoeveelheid afbreuk aan het uniforme karakter van de opera waardoor een ietwat fragmentarisch geheel dreigde te ontstaan. Dit alles mag de pret niet drukken en alle reden om over enkele jaren gewoon weer deze enscenering te hernemen. Want liever met Don Giovanni het bos in, dan een bezoek aan het beddenpaleis.
Oordeel FerdiBog: ****½
Reacties
Een reactie posten