Bruch: Vioolconcert Nr. 1
Mahler: Symfonie Nr. 1
Janine Jansen (viool)
Daniele Gatti, Koninklijk Concertgebouworkest
Concertgebouw, Amsterdam
De faam van violiste Janine Jansen is - zowel letterlijk als figuurlijk - grenzeloos. Het verbaast daarom niet dat de twee concerten met het Koninklijk Concertgebouworkest afgelopen week snel uitverkocht waren. Het publiek verwachtte en kreeg een uitstekende uitvoering van het beroemde Vioolconcert van Bruch. Maar misschien was de uitmuntende uitvoering van Mahler's Eerste Symfonie onder leiding van Danielle Gatti het (onverwachte) hoogtepunt van het concert.
 |
| Max Bruch |
'Ik kan dat concert niet meer horen - heb ik alleen dit ene geschreven?' - het moge duidelijk zijn dat het Eerste Vioolconcert van Max Bruch (1838-1920) al bij leven van de componist zo populair was dat het bij Bruch tot de nodige frustratie leidde. Een frustratie die begrijpelijk is aangezien het Vioolconcert zo dominant is dat het de rest van zijn oeuvre nog altijd volledig overschaduwt. Maar het moet gezegd: Bruch's Vioolconcert behoort met recht tot de absolute klassiekers en kan zich zonder meer meten met die andere klassieke vioolconcerten van Beethoven, Tsjaikovski, Mendelssohn en Brahms. Tot de dag van vandaag kennen deze vioolconcerten een ongekende populariteit en zijn ze onderdeel van het repertoire van iedere serieuze solist. En één van de meest toonaangevende solisten, die de zondag voor het concert haar veertigste verjaardag vierde, is zonder twijfel onze eigen Janine Jansen. Het zal daarom niet verbazen dat - juist met dit vioolconcert - haar optredens snel uitverkocht waren. Maar dan ook nog eens begeleid door het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van chef-dirigent Daniele Gatti. Voor velen zal Janine Jansen de reden zijn geweest om (de niet bepaald goedkope) kaartjes te kopen. De Eerste Symfonie van Mahler dat na de pauze klonk, zal voor veel bezoekers leuk meegenomen zijn, maar niet meer dan dat. Zoals verwacht werd het een concert van hoogtepunten, maar misschien niet de verwachte hoogtepunten.
Ontspannen
Hoewel een - breed uitgemeten - burn-out enkele jaren geleden een flinke kink in de kabel van het succes van Janine Jansen betekende, stapelt ze sindsdien wederom succes op succes. En dat is niet zo vreemd want Jansen combineert een foutloze techniek met een lyrische vertolking die aanstekelijk is. Bijna net zo aanstekelijk als haar stage presence die vooral ontspannen en 'normaal' is. Dat was duidelijk waarneembaar tijdens de korte pauze tussen het tweede en derde deel van Bruch's Vioolconcert waarin het publiek van het moment gebruik maakte om de longen te schonen. Geen spoor van irritatie, maar juist een moment van gedeelde lol tussen Jansen en dirigent Daniele Gatti. Zoals verwacht, speelde Jansen met overtuiging het Vioolconcert en kan niemand in het publiek zich bekocht voelen. Zeker omdat het samenspel tussen het Koninklijk Concertgebouworkest niets te wensen over liet. Een enthousiast doch niet stormachtig applaus viel Jansen daarom terecht ten deel.
Ontlading
 |
| Gustav Mahler |
Na de pauze had het Koninklijk Concertgebouworkest het rijk alleen met de Eerste Symfonie van Gustav Mahler (1860-1911). Gelijk zijn illustere voorgangers is Daniele Gatti druk in de weer met het uitvoeren van alle symfonieën van Mahler die - uiteraard - ook verschijnen op het eigen label RCO Live. De liefhebber van Mahler én het Koninklijk Concertgebouworkest heeft niet alleen de hele reeks onder Haitink, Chailly en Jansons, maar dus ook onder Gatti in het vooruitzicht. De echte liefhebber beschikt dan natuurlijk ook over enkele historische Mahler-opnames onder Van Beinum en Mengelberg. Toch kan je je afvragen - zeker gezien het feit dat de Mahler-concerten onder Jansons nog heel recent zijn - wat de meerwaarde is van wéér een Mahler-reeks, zeker wanneer deze al zo vroeg plaats vindt in het Gatti-tijdperk. Tegelijkertijd is Gatti compromisloos is zijn visie op muziek en durft hij te experimenteren. Dit heeft geleid tot prachtige uitvoeringen van de Vijfde en Derde Symfonie, maar sloeg hij bij de Zesde Symfonie de plank behoorlijk mis. Maar het moet gezegd: deze uitvoering van Mahler's eerste trede op het symfonische pad was dermate indrukwekkend dat twijfels over een nieuwe Mahlerserie als sneeuw voor de zon verdwenen. Tegelijkertijd was deze uitvoering misschien ook wel het echte - en daarmee onverwachte - hoogtepunt van dit concert. Het Koninklijk Concertgebouworkest speelde niet alleen feilloos, maar koppelde dit - aangejaagd door Gatti - aan een intensiteit waardoor de symfonie - nog meer dan normaal - overrompelde. Met name de spanningsopbouw was fenomenaal waardoor het slotdeel en zeker de laatste minuten daarvan tot een doorleefde ontlading kwam. Gatti heeft daarmee recht gedaan aan de muziek van Mahler. Muziek die mens en natuur verbindt, maar tegelijkertijd de context van zijn Boheemse geboortestreek en Joodse achtergrond omvat. Een prachtavond voor muziekliefhebbers.
Foto's: Renske Vrolijk - Koninklijk Concertgebouworkest / Wikimedia Commons
Op 10 en 11 januari 2018 was Janine Jansen te gast bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Onder leiding van chef-dirigent Daniele Gatti voerde zij het vioolconcert van Bruch uit. Het concert werd gecompleteerd met de Eerste Symfonie van Mahler. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 10 januari.
Reacties
Een reactie posten