De Nationale Opera
Tristan und Isolde
(Richard Wagner, 1813-1883)
Stephen Gould, Tristan
Isolde, Ricarda Merbeth
Michelle Breedt, Brangäne
Günther Groissböck, König Marke
Andrew Rees, Melot
Iain Peterson, Kurwenal
Pierre Audi (regie), Christof Hetzer (decor en kostuums)
Jean Kalman (licht), Willem Bruls (dramaturgie)
Koor van De Nationale Opera
Marc Albrecht, Nederlands Philharmonisch Orkest
Nationale Opera & Ballet, Amsterdam
Het einde voor Pierre Audi als leidsman van De Nationale Opera nadert. In zijn laatste seizoen waagt hij zich aan Wagner's monumentale Tristan und Isolde. Een onthechte enscenering versterkt een afstandelijke productie die - mede door uitstekende vertolkingen door Stephen Gould en Ricarda Merbeth en het uitstekende spelende Nederlands Philharmonisch Orkest - enkele bijzondere hoogtepunten kent, doch niet volledig overtuigt.
Eindigheid is een thema dat nauw verbonden is met Tristan und Isolde van Richard Wagner (1813-1883). Niet alleen de eindigheid van Tristan en Isolde die hun liefde gedwarsboomd zien door de dood, maar ook het vergankelijke van musici verbonden met deze mijlpaal in de muzikale geschiedenis. Want niet alleen de eerste Tristan vond enkele weken na de première zijn dood. Ook beroemde dirigenten zoals Felix Mottl en Joseph Keilberth lieten - rond hetzelfde moment in de Tweede Akte - het leven tijdens het dirigeren. Nu leidt Tristan und Isolde ook (langzaam en gelukkig figuurlijk) het einde in van Pierre Audi als muzikaal leider van De Nationale Opera. Na dertig jaar op deze prachtige post geeft hij per september het stokje over aan Sophie de Lint. Niet verwonderlijk dat in zijn laatste jaar het operahuis dat de afgelopen jaren indruk maakte met diverse uitvoeringen van Wagner waaronder de onvergetelijke Der Ring des Nibelungen en natuurlijk Parsifal nu dan ook Tristan und Isolde hernomen wordt in een nieuwe regie die al eerder in Rome en Parijs te zien was. Voor de enscenering en kostuums koos Pierre Audi voor Christof Hetzer die eerder al tekende voor DNO-producties van Il turco in Italia, Gurre-Lieder en Parsifal. Het wrakkige en schaarse decor waar Hetzer voor kiest, doet denken aan zijn enscenering van Das Wunder der Heliane van Erich Wolfgang Korngold waar Opera Vlaanderen afgelopen najaar successen mee vierde.
Onthecht en afstandelijk
De volvette muziek van Korngold voor een nogal esoterisch mythisch verhaal zorgde bij de productie van Das Wunder der Heliane voor een fascinerende tegenstelling die werkte. Misschien niet "mooi" om naar te kijken, maar impact had het zeker. Helaas gold dat niet voor deze productie van Tristan und Isolde waar de enscenering van bepaald niet overtuigende toegevoegde waarde was en door de mate van onthechting het afstandelijke karakter van de productie als geheel versterkte. De brandende liefde tussen Tristan und Isolde was niet bepaald waarneembaar, overigens ook door de wijze waarop Stephen Gould en Ricarda Merbeth hun rol invulden. De liefde spatte er niet vanaf. Dat laat onverlet dat de productie een aantal prachtige hoogtepunten kende waarbij de enscenering en dramaturgie juist werkten en je meegevoerd werd in Wagner's liefdesepos. Het waren vooral die momenten waar het lichtspel van de hand van Jean Kalman de vrije hand kreeg. Zowel aan het einde van de eerste als derde akte was dit het geval. De komst van Koning Mark in de eerste akte leverde een prachtig schouwspel op. Absolute hoogtepunt was de (over)bekende Liebestod met overtuiging gezongen door Merbeth. Terwijl om haar heen het wrakkige decor - letterlijk - vol lag met de hoofdrolspelers die in momenten daarvoor hun dood tegemoet waren gegaan, bezong zij in het vierkant dat de burcht van Tristan moest voorstellen haar liefde voor hem. Door het lichtspel was slechts haar silhouet zichtbaar wat een extra dimensie gaf aan dit dramatisch moment. Helaas zijn twee van dergelijke hoogtepunten niet genoeg in een productie van een werk dat ruim vier uur (zonder de twee pauzes van een half uur te rekenen) in beslag neemt.
Muzikaal zeer geslaagd
Gelukkig viel er muzikaal ontzettend veel te genieten. Het is moge inmiddels bekend zijn dat Marc Albrecht een buitengewoon gelukkige keuze is als chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest en De Nationale Opera. Zijn uitvoeringen van - met name, maar niet alleen - Richard Wagner en Richard Strauss zijn immer hoogtepunten. Ook nu leidde hij het Nederlands Philharmonisch Orkest in een voorbeeldige en strakke uitvoering van Tristan und Isolde. Muziek uit één lijn die tegelijkertijd de atonaliteit van Schönberg voor lijkt te gaan. Alleen jammer dat de koperblazer die de entree van Isolde's schip begeleidde bepaald zijn dag niet had. In de voor vaste bezoekers van De Nationale Opera bekende Stephen Gould (Siegfried en Götterdämmerung) is een muzikaal zeer overtuigende Tristan gevonden. Ook Ricarda Merbeth (eerder te horen bij DNO in Tannhäuser en Elektra) kwijtte zich uitstekend van haar rol en met name in de eerder gememoreerde Liebestod. Tristan und Isolde is een opera-ervaring die niet gemist mag worden. Jammer dat de enscenering tot een afstandelijkheid leidt die daar toch een beetje afbreuk aan doet.
Foto's: De Nationale Opera
Van 18 januari t/m 14 februari 2018 voert De Nationale Opera 'Tristan und Isolde' van Richard Wagner uit. Deze recensie is op basis van de première op donderdag 18 januari.
Reacties
Een reactie posten