Zonder twijfel is Lud-in-the-Mist van Hope Mirrlees een fantasierijk literair pareltje dat onterecht lange tijd in de vergetelheid is geraakt. Liefhebbers van het werk van Mirlees' tijdgenoten J.R.R. Tolkien en C.S. Lewis sluiten Lud-in-the-Mist ongetwijfeld in de armen terwijl Mirrlees een volstrekt eigen stem heeft. Met Lud-in-the-Mist heeft Hope Mirrlees een roman geschreven met een wereld die staat én een fantasierijk avontuur combineert met elementen van een whodunit en tragikomedie.
Ondanks de warme aanbeveling van de door mij zeer hoog aangeschreven Neil Gaiman (o.a. American Gods en Norse Mythologie) op de cover van Lud-in-the-Mist is het niet Gaiman maar mijn vriend die mij leidde tot de fantasieroman van Hope Mirrlees uit 1926. De goed gesorteerde Waterstone's in Douglas op de Isle of Man vormde de inspiratie voor die aankoop en mijn 'tweedehands' lezen ervan. Lud-in-the-Mist is allesbehalve een bekende bijdrage aan de literatuur in het algemeen en het fantasiegenre in het bijzonder. Hope Mirrlees (1887-1978) is een tijdgenoot van C.S. Lewis (o.a. The Chronicles of Narnia) en J.R.R. Tolkien (o.a. The Lord of the Rings en The Hobbit). Niet alleen deelde zij hetzelfde vaderland en tijdsgewricht als beide heren, maar valt Lud-in-the-Mist in hetzelfde fantasiegenre waarbinnen Tolkien en Lewis als literaire reuzen te boek staan. Tegelijkertijd had een vrouwelijke schrijver - zeker in die tijd - niet bepaald dezelfde kansen als de andere sekse. Daarbij is de bijdrage van C.S. Lewis en J.R.R. Tolkien aan het fantasiegenre een geheel oeuvre terwijl Lud-in-the-Mist een solitaire bijdrage is. In tegenstelling tot de werken van Lewis en Tolkien is Lud-in-the-Mist in de vergetelheid geraakt. Overigens net zoals Hope Mirrlees zelf. In 1970 werd Lud-in-the-Mist ongeautoriseerd uitgegeven door Ballantine Books als onderdeel van een fantasieserie voor volwassenen. De uitgave was overigens ongeautoriseerd omdat de uitgever niet kon achterhalen of Hope Mirrlees nog leefde. Mede door schrijvende fans zoals Neil Gaiman is de interesse voor Hope Mirrlees in het algemeen en Lud-in-the-Mist in het bijzonder opnieuw (bescheiden) opgeleefd. Gaiman is daarbij niet spaarzaam in zijn lof die prominent op de cover vermeld staat: 'The single most beautiful unjustifiably forgotten novel of the twentienth century'. Dan kan je toch bijna niet anders dan je te verliezen in de wondere wereld van het landelijk gelegen stadje Lud-in-the-Mist?
Een wereld die af is
Lud-in-the-Mist is gelegen in het fictieve land Dorimare. Bij de kruising van de rivieren Dawl en Dapple is het stadje gevestigd en kent grote voorspoed door de voor handel aantrekkelijke ligging. Tegelijkertijd is Dorimare allesbehalve een normaal land. Want het wordt ingeklemd door enerzijds een zee en anderzijds een bergketen. Maar wat Dorimare vooral zo bijzonder maakt, is dat het grenst aan Fairyland waarmee het land van Dorimare de overgang maakt van fictie naar fantasie. De contacten met Fairyland en de daar wonende elfen worden al eeuwenlang uit de weggegaan toen tweehonderd jaar voor de gebeurtenissen van Lud-in-the-Mist de gebochelde Hertog Aubrey en zijn hof verbannen werden terwijl de rest van de adel de dood vond. De vrijstaat Dorimare kent daarmee veel kenmerken die voor de lezers van nu, maar vooral de tijdgenoten van Mirrlees, zeer bekend zullen voorkomen. Een elite van de hogere middenklasse - rijk geworden door handel - bestiert het wel en wee van Lud-in-the-Mist en daarmee de rest van het land. De families die betrokken waren bij de coup tegen Hertog Aubrey delen nu de lakens uit. Niet in de laatste plaats de eminente familie Chanticleer waarbij pater familias Nathaniel Chanticleer dienst doet als burgemeester van Lud-in-the-Mist en daarmee feitelijk ook eerste burger is van Dorimare. Dorimare lijkt daarbij in grote mate op de traditionele Engelse shires. Wederom een overeenkomst die Mirrlees met Lewis en Tolkien deelt: de werelden van Narnia en Midden-Aarde (in het bijzonder The Shire) zijn fantasie maar bovenal geworteld in een zeer Britse vertaling van de eigen belevingswereld. Het aardige hieraan is dat de diverse fantasiewerelden een 'wereld op zich' vormen zonder dat deze wereld tot in detail uit de doeken wordt gedaan. Het knappe aan Lud-in-the-Mist is dat het een trefzekere roman is juist door het feit dat de context zo ontzettend logisch over komt en relatief schetsmatig een volledige en voorspelbare maatschappij is geschapen.
Een janboel aan genres
Een maatschappij die minder overeenkomsten heeft met de wereld die bekend is voor de tijdgenoten van Mirrlees door de toevoeging van enkele bovennatuurlijke elementen. Want ondanks dat het eeuwen geleden is dat een elf is gezien en daarmee hun wereld meer verworden is tot een mythe bestaat er nog altijd een directe band tussen Dorimare en Fairyland: Fairyfruit. Dit speciale elfenfruit is verboden in Dorimare vanwege de verwoestende gevolgen na het nuttigen ervan. Een duidelijke allegorie van de impact van opium op de samenleving waarin Mirrlees - die overigens een groot deel van haar leven in Frankrijk heeft doorgebracht met haar compaan en inspirator Jane Harrison - is opgegroeid. In Lud-in-the-Mist doet het elfenfruit opnieuw haar intrede en is het de bron van allerlei onverklaarbare verschijnselen die in belang toenemen. Van rare strapatsen van enkele zonen van de grote families tot het uiteindelijk verdwijnen van een groot deel van de dochters van de gegoede burgerij die mogelijkerwijs de grens met Fairyland zijn overgestoken. Tegelijkertijd speelt een moordzaak van tientallen jaren geleden op de achtergrond een belangrijke rol. Ontegenzeggelijke hoofdpersoon is Nathaniel Chanticleer die zowel de effecten van de gebeurtenissen op zijn eigen familie als Dorimare in het geheel in goede banen moet leiden. Zo is Lud-in-the-Mist een janboel aan genres: van een moordmysterie tot een tragikomedie, maar bovenal een prachtige toevoeging op het fantasiegenre. Mirrlees hanteert daarbij een zeer aangename en beeldende schrijfstijl die allesbehalve ouderwets aandoet waardoor Lud-in-the-Mist allerminst gedateerd aandoet. Voor liefhebbers van Britse literatuur in het algemeen en het fantasiegenre zoals groot gemaakt door C.S. Lewis en J.R.R. Tolkien in het bijzonder klopt de aanbeveling van Neil Gaiman als een bus en verdient deze literaire parel het om door een breed lezerspubliek omarmd te worden.
'Lud-in-the-Mist' van Hope Mirrlees verscheen in 1926. In 1970 volgde een (niet door de schrijver geautoriseerde) herdruk. Sinds 2000 is de interesse voor 'Lud-in-the-Mist' sterk toegenomen en wordt het werk onder andere door Orion Books uitgegeven.
Reacties
Een reactie posten