Working is niet het boek waar de liefhebbers van meesterbiograaf Robert Caro op zitten te wachten, maar biedt wel een fascinerende inkijk in zijn werkwijze. Een werkwijze die zo nauwgezet is dat het Caro (en zijn vrouw) letterlijk en figuurlijk veel gekost heeft. Het geeft meteen een verklaring waarom hij in bijna vijftig jaar slechts vijf boeken heeft geschreven over twee mannen: Robert Moses en Lyndon B. Johnson. Magistrale biografieën die een extra dimensie krijgen door de persoonlijke inkijk die Robert Caro met Working toestaat.
Liefhebbers van het werk van Robert Caro (1935) leven tussen hoop en vrees. Met zijn biografie The Power Broker. Robert Moses and the Fall of New York en de reeks The Years of Lyndon Johnson heeft Rober Caro zich gevestigd als de misschien wel de beste biograaf ooit. Het lijkt een overdrijving maar een ieder die - zoals ondergetekende - gegrepen is door de boeken van Robert Caro zal zijn status bevestigen. Des te bijzonderder daar die status is gebaseerd op de biografie van 'slechts' een tweetal mannen: Robert Moses (1888-1981) en Lyndon Baines Johnson (1908-1973). Een status die mede gebaseerd is op het feit dat beide biografieën monumentaal zijn zowel in aanpak, omvang als resultaat. De biografie van de binnen en buiten Verenigde Staten bepaald niet bekende stadsplanner Robert Moses is uiteindelijk een studie in macht. In bijna 1.200 pagina's ontleedt Caro "Meesterbouwer" Robert Moses die tientallen jaren de dominante macht in de regio New York was en een schier oneindige nalatenschap aan infrastructuur, parken en gebouwen creëerde. Een nalatenschap die hij met harde hand en gebaseerd op ongebreidelde macht en invloed wist op te bouwen. De fascinatie voor (politieke) macht bracht Caro eerst naar Moses en daarna naar de 36e President van de Verenigde Staten: Lyndon B. Johnson. Daar waar de in 1974 verschenen biografie van Robert Moses - alleen al in pagina's - behoort tot de meest omvangrijke biografieën ooit geschreven, doet Caro daar met zijn biografie van Lyndon Johnson een flinke schep bovenop. Wat voorzien was als een driedelige biografie is inmiddels uitgegroeid tot een vijfdelige biografie waarvan de eerste vier delen over een periode van dertig jaar (1982-2012) zijn verschenen en het vijfde deel nog altijd niet is verschenen. Wanneer je het simpele gegeven dat op je laat inwerken dat Caro in 1966 (!) is gestart met The Power Broker en dat hij een kleine vijftig jaar nodig heeft gehad om vijf boeken te schrijven, kan niet anders dan geïnteresseerd zijn in hoe zijn werk tot stand komt. Met Working geeft Robert Caro inzicht in zijn werkwijze en fascinatie en daarmee antwoord op de vraag waarom zijn werk zoveel liefhebbers kent. En waarom die liefhebbers tussen hoop en vrees leven of en wanneer Caro zijn biografie over Lyndon Johnson afrondt.
Een frustrerend boek
Mede daarom is Working een bijzonder frustrerend boek. Een frustratie die Caro getuige zijn inleiding zelf ook ziet. Een frustratie die iedere liefhebber van The Years of Lyndon Johnson deelt. In 1982 verscheen het eerste deel van wat een driedelige biografie van de Amerikaanse president die door de moord op John F. Kennedy de machtigste man op aarde werd. Een man die die macht benutte om de Amerikaanse maatschappij op grootschalige wijze te veranderen, niet in de laatste plaats om via de Civil Rights Act (1964) en de Voting Rights Act (1966) een einde maakte aan de segregatie in de Verenigde Staten. Met zijn plannen in het kader van The Great Society introduceerde hij overheidsprogramma's zoals Medicare waardoor hij het sociale beleid van de Verenigde Staten voor tientallen jaren zou beïnvloeden. Maar Johnson was ook de man van de Vietnam-oorlog waardoor zijn politieke erfenis voor altijd een mixed bag zal zijn. Het bijzondere aan Caro's biografiereeks van Lyndon Johnson is dat zijn feitelijke presidentschap door hem nog niet beschreven is. Caro's inmiddels levenslange fascinatie voor (politieke) macht bracht hem naar Lyndon Johnson wiens leven hij in minutieus detail beschrijft. Een leven dat hij - net als bij The Power Broker - schetst in de context van zijn tijd waardoor zijn boeken tevens biografieën zijn van de Verenigde Staten in de betreffende tijdsperiode. Zo staat het eerste deel The Path to Power (1982) niet alleen in het teken van het eerste deel van zijn leven waarin hij uitgroeide tot een machtig lid van het Congres (1937-1949), maar vooral de wereld waarin hij opgroeide. De harde werkelijkheid van het moeilijke bestaan in de Hill Country van Texas vormt een belangrijk deel van Caro's blik op het leven van Johnson. Een blik die hem en zijn vrouw deed verhuizen naar Texas om Johnson en zijn omgeving daadwerkelijk te doorgronden. Die aanpak geeft meteen inzicht in het feit dat Caro geen snelle schrijver is en dat zijn driedelige reeks inmiddels vier boeken telt en hij volop schrijft aan het vijfde deel. Want in 1990 verscheen Means of Ascent, het kortste boek in de serie dat volledig gewijd is aan de meedogenloze strijd die Johnson voerde in 1948 om Senator namens Texas te worden. Wat het derde en laatste deel had moeten worden, is uiteindelijk (voorlopig) het beste deel van de reeks geworden: Master of the Senate (2002). Een geweldige beschrijving van de jaren dat Johnson Senator was en uiteindelijk Majority Leader werd en zo aantoonde dat de disfunctionele Senaat een platform van grote invloed kon zijn. Een platform dat voor en na zijn periode als Majority Leader nooit meer zo gefunctioneerd heeft. Een boek dat start met een uitgebreide geschiedenis van de Senaat waardoor de impact van Johnson nog duidelijker wordt gemaakt. En tegelijkertijd verder verklaart waarom Caro met zijn boeken niet over één nacht ijs gaat. In 2012 verscheen het - vooralsnog laatste - deel van The Years of Lyndon Johnson: The Passage of Power. Een wederom magistrale beschrijving van misschien wel de donkerste jaren in het politieke leven van Lyndon Johnson: zijn periode als Vice President onder President John F. Kennedy. Een positie waarin hij alle macht en invloed die hij als Majority Leader had kwijt was en het erop leek dat zijn politieke carrière als een nachtkaars uit zou gaan. Door de moord op John F. Kennedy tijdens een bezoek aan Texas in 1963 veranderde dit vooruitzicht volledig. Opeens was Lyndon Johnson de machtigste man van de wereld. Caro weet die twee uitersten en de - bijna letterlijk - overgang van de macht te schetsen. Een macht die Johnson - ook al is hij (nog) niet verkozen als President - inzet om de eerste stappen te zetten naar een gelijke behandeling van alle inwoners van de Verenigde Staten. Sinds 2012 werkt Caro aan wat vooralsnog het laatste deel van zijn reeks moet zijn en gaat over de campagne waardoor Johnson tot president wordt gekozen, zijn presidentschap en zijn nadagen. Gezien de impact van het presidentschap en de roerige jaren waarin dat presidentschap plaats vond, is het de vraag of Caro zijn verhaal kwijt kan in één volume. Tegelijkertijd tikt de tijd door. Caro wordt op 30 oktober aanstaande 84 jaar en het schijnt dat hij heeft verordonneerd dat in het geval van zijn overlijden en het laatste deel nog niet af is zijn werk (figuurlijk) mee het graf in gaat. Een mogelijk vooruitzicht dat alle liefhebbers van Caro's oeuvre benauwt. Daarom is Working een frustrerend boek: waarom tijd besteden aan een ander boek wanneer de tijd dringt voor het afronden van The Years of Lyndon Johnson?
Een zeldzame grootheid
Robert Caro is zich hier zeer van bewust en is hierover eerlijk. In de inleiding geeft hij aan dat het zijn doel is om na het afronden van The Years of Lyndon Johnson zich te richten op zijn memoires. Gezien zijn leeftijd en schrijftempo is het de vraag of hij ooit aan zijn memoires toe zal komen. Met de ruim 200 pagina's die Working telt, geeft Caro inzicht in zijn leven en werkwijze. Wanneer je voorbij de frustratie kan komen dat het laatste deel van The Years of Lyndon Johnson nog altijd niet in zicht is, geeft Working - ondanks de bepekte omvang - zoveel inzicht in de beweegredenen en werkwijze van Caro dat het boek een waardevolle toevoeging is op de boeken die reeds het daglicht hebben gezien en daarmee - zo het mogelijk is - verder aan statuur winnen. Uit Working komt het beeld naar voren van een ouderwetse journalist en biograaf die zich laat leiden door feiten en de les van zijn oude hoofdredacteur "turn every page" ter harte heeft genomen. Zo wist Caro tot de kern van Robert Moses te komen ondanks grote tegenwerking van misschien wel de machtigste man in zijn thuisstad. Om tot die kern te komen, heeft Caro veel moeten laten. Gestart in 1966 aan The Power Broker kwam hij al snel tot het besef dat het schrijven van een biografie zich niet verhield tot het dagelijkse werk van een journalist. Deze constatering leidde ertoe dat hij zijn baan verliet en hij - op grond van het voorschot dat zijn uitgever hem ter beschikking stelde - zich volledig richtte op het schrijven van deze biografie. Een klus die door zijn nauwgezette aanpak zo uitliep dat het er uiteindelijk toe leidde dat Ina, zijn geliefde vrouw en partner in zijn onderzoek hun huis verkocht zodat hij door kon schrijven. Caro is in Working eerlijk dat dit leidde tot lastige jaren waarbij ze de eindjes nauwelijks aan elkaar geknoopt kregen. Het succes dat The Power Broker had zorgde ervoor dat Caro - een man die bepaald niet voor luxe lijkt te zijn geboren - zich voor de rest van zijn leven kan wijden aan de biografie van Lyndon Johnson. Een biografie waar hij er al snel achter kwam dat wanneer hij echt de waarheid wilde weten, hij zich moest vestigen in de regio waar Johnson opgroeide. Het geeft aan hoe ver Caro wil en kan gaan om tot de kern van zijn onderwerp door te dringen. En het geeft een antwoord op waarom deze werkwijze zo tijdsintensief is. Niet in de laatste plaats doordat Caro een ongelooflijke perfectionist is waardoor ieder schrijven talloze malen door de (eigen) molen gaat voordat hij tevreden is. Caro is een schoolvoorbeeld van de ambachtelijke biograaf. Een zeldzaam wezen dat hoogstwaarschijnlijk met Caro zal uitsterven. Want types als Caro zijn de afgelopen tientallen jaren dun gezaaid en het is de vraag of de huidige maatschappij waar snelheid boven degelijkheid gaat nog in staat is om een Caro af te leveren. Working geeft niet alleen inzicht in de man die Robert Caro is alsmede zijn werkwijze, maar geeft ook meer inzicht in de achtergronden van zijn biografieën van Robert Moses en Lyndon Johnson. En een voorproefje van het laatste deel van The Years of Lyndon Johnson. Een voorproefje dat een scope suggereert waarbij ondergetekende - helaas - zich sterk afvraagt of Caro het gaat redden met nog één volume. De vraag of The Passage of Power wellicht toch zijn laatste woord over Lyndon Johnson betreft, zou zomaar eens positief beantwoord kunnen worden. Een tragedie in de meest brede zin van het woord. De liefhebbers van Caro blijven hoop houden want de afronding van The Years of Lyndon Johnson zou een passend hoogtepunt vormen in de monumentale bijdrage die Robert Caro vanuit zijn levenslange fascinatie voor macht heeft geleverd.
Lees hier de recensie van 'The Power Broker' en hier de recensie van 'The Passage of Power'.
'Working' van Robert Caro is in april 2019 verschenen en wordt uitgegeven door Knopf in de Verenigde Staten en door The Bodley Head in het Verenigd Koninkrijk. Werken van Robert Caro zijn niet verkrijgbaar in een Nederlandse vertaling.
Reacties
Een reactie posten