Met de zoektocht van een ouder echtpaar naar hun zoon schildert Kazuo Ishiguro in The Buried Giant een desolaat Brittannië. Een land dat de wereld van Koning Arthur achter zich heeft gelaten en zich voorbereidt op een nieuwe onbekende tijd. Een boek dat de meningen verdeelt, maar wanneer je op sleeptouw laat nemen door Ishiguro een heel fijn en mysterieus avontuur.
De Britse schrijver Kazuo Ishiguro die in 1954 werd geboren in Japan maar in 1960 met zijn familie verhuisde naar het Verenigd Koninkrijk is in Nederland waarschijnlijk het meest bekend door zijn prachtige roman The Remains of the Day over Lord Darlington's butler Stevens in het Verenigd Koninkrijk rondom de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen won hij daarmee in 1989 de prestigieuze Man Booker Prize, maar werd het boek tevens in 1993 succesvol verfilmd door James Ivory met een prachtrol van Anthony Hopkins als de stijve, traditionele maar feitelijk intens sentimentele Stevens. Hoewel Ishiguro in totaal viermaal is genomineerd voor de Man Booker Prize is het opvallend dat zijn recente boeken gemengde kritieken hebben ontvangen. Wellicht dat dit ook te maken heeft met het feit dat Ishiguro telkens nieuwe wegen inslaat. Zonder meer staat vast dat zijn meest recente boek The Buried Giant weer een heel andere kant van Ishiguro laat zien. Een kant die wederom tot gemengde kritieken heeft geleid, maar zonder meer het lezen meer dan de moeite waard. Maar dan moet je wel meegaan in Ishiguro's flirt met het genre van de fantasy die hij op zijn compleet eigen en literaire wijze invult.
Daar waar draken en monsters nog leven
Wie een hekel heeft aan fantasy en het liefst met een grote boog heenloopt om alles wat maar riekt naar The Lord of the Rings zal al bij het lezen van de eerste pagina van The Buried Giant de moed in de schoenen zakken. Want al vanaf het prille begin wordt - alsof het de gewoonste zaak van de wereld is - verwezen naar monsters. En gaandeweg het lezen zal duidelijk worden dat ook draken gewoon bestaan in het Brittannië van Ishiguro. Want zijn nieuwste roman situeert hij in een Brittannië dat nog maar heel recent afscheid heeft genomen van het tijdperk van de (letterlijk) legendarische Koning Arthur en daarvoor de Romeinse wereld. En beter is het er niet op geworden want hoewel de strijd tussen de Britten en de Saksen tot het verleden behoort en de bevolkingsgroepen naast elkaar leven is het de vraag hoe lang deze kalmte nog zal duren. In ieder geval is het leven buitengewoon simpel en maken deze Engelsen avant la lettre vooral een regressie door naar een simpel boerenleven waar mensen in kleine gemeenschappen bij elkaar wonen ter bescherming tegen de grote boze buitenwereld. Een regressie die ook lijkt te slaan op het geheugen van iedereen. Mensen verdwijnen zonder dat er ooit nog naar ze wordt omgekeken, simpelweg omdat ze vergeten zijn. Een mist die het geheugen van alle Engelsen aantast lijkt zich meester te hebben gemaakt van deze toekomstige wereldmacht. In deze desolate wereld volgen we het oudere echtpaar Axl en Beatrice die ergens weten dat hun wereld niet meer klopt en het plan opvatten om hun gemeenschap te verlaten en hun zoon op te zoeken. Hun zoon woont in een afgelegen dorp maar waarom dat zo is en waarom ze hem al zo lang al niet meer gezien hebben en waarom ze eigenlijk nu op zoek naar hem gaan, is zowel voor de lezer als het echtpaar zelf niet duidelijk. Het gevoel dat de wereld waarin ze leven op een kruispunt staat, doet hun verlangen hun zoon te zien opbloeien. Hun zoektocht naar hun zoon krijgt de vorm van een queeste waarin ze tegelijkertijd stukje bij beetje weer komen te weten over de wereld waarin ze leven en wat de rol van de mist daarbij is.
Realistische fantasy?
Wederom alsof er niets aan de hand is komen Axl en Beatrice in deze wereld van monsters en draken ook gewoon Sir Gawain tegen. Inmiddels een stuk ouder en één van de laatste herinneringen aan het tijdperk-Arthur. Op diverse momenten in hun queeste zullen ze hem treffen terwijl ze tevens worden bijgestaan door de Saksische strijder Wistan en de jonge Edwin die zij bij hun eerste tussenstop - samen met Wistan - van een wisse dood hebben gered. Want deze Edwin is ontvoerd en heeft daarbij een wond opgelopen die hem tekent voor alle inwoners van het bijgelovige Brittannië. Ondanks de fantasy-elementen en het feit dat het verhaal in een ver verleden speelt, is de stijl van Ishiguro bovenal realistisch en eigentijds. Dat maakt het verhaal juist zo geloofwaardig en blijf je lezen in The Buried Giant waarbij stukje bij beetje, maar overigens nooit helemaal, het mysterie rondom de zoon van Axl en Beatrice en de bijzondere mist die hangt over Brittannië wordt ontrafeld. Of Axl en Beatrice hun doel bereiken en bovenal blij zijn met het resultaat is een vraag die iedere lezer voor zichzelf moet bepalen. Want Ishiguro is volstrekt ambigu in de afronding van zijn verhaal. Menig lezer zal zich ook blijvend afvragen wat nou precies het karakter van dit boek is. Een variatie op het fantasy-genre, een allegorie op het leven van oude mensen, een kenschets van een vervlogen Engeland, een combinatie hiervan of iets compleet anders? Daarom zullen de nodige lezers zoals ook menig recensent niet uit de voeten kunnen met dit boek. Voor diegenen die zich overgeven aan Ishiguro is dit boek zonder meer een beloning waarbij tijdens het lezen op momenten de gedachte postvat dat dit één van de fijnste boeken van de afgelopen tijd is. Doch moet in alle eerlijkheid gezegd worden dat direct na het lezen van de laatste pagina het idee van een echt grandioos boek kan ontstaan enige distantie in de tijd dat effect weer iets teniet doet. Probeer het gewoon is het devies want de wanneer het boek niet bevalt, wordt dat snel duidelijk. Maar wanneer je door blijft lezen, is de beloning zeker daar.
Oordeel FerdiBlog: ****
'The Buried Giant' van Kazuo Ishiguro is in maart 2015 uitgegeven door Faber & Faber. Een Nederlandse vertaling - 'Vergeten Reus' - is ook verkrijgbaar en wordt uitgegeven door Atlas Contact. Bestellen kan hier.
Reacties
Een reactie posten