Na zijn trilogie over de Romeinse redenaar en staatsman Cicero verlegt Robert Harris zijn aandacht naar het Vaticaan. In de nabije toekomst wordt het College van Kardinalen wederom geroepen zich te laten leiden door de Heilige Geest om een nieuwe Paus te kiezen. Conclave beschrijft in detail deze goddelijke verkiezing en levert – tegen de verwachting in – een spannende en onvervalste pageturner af.
Hoewel de verkiezing van een nieuwe Paus niet bepaald onopgemerkt voorbij gaat, is het archaïsche proces zelf allesbehalve een spannende verkiezing. De uitkomst van die verkiezing kan dat soms wel zijn zoals de verkiezing van de huidige Paus Franciscus duidelijk heeft gemaakt en daarmee een nieuw tijdperk voor de Rooms-Katholieke kerk heeft ingeleid. Een tijdperk dat gekenschetst kan worden als back to basics: gericht op de zorg voor de Katholieke kudde die net zo goed vanuit eenvoud als vanuit onnodige en overdadige luxe in woord en daad beleden wordt. Dat daarbij de Sede Vacante niet ontstaan was door de dood van de Paus, maar het terugtreden van Benedictus versterkt het bijzondere karakter van deze verkiezing alleen maar. Maar het woord ‘verkiezing’ is eigenlijk minder van toepassing op wat in essentie een proces is dat in het teken staat van de wereldlijke vertaling van een goddelijke roeping door middel van een verkiezing onder kardinalen. Daar waar volgers van bijvoorbeeld de Amerikaanse presidentsverkiezingen zich dag in, dag uit verliezen in allerhande nieuwtjes variërend van gedetailleerde peilingen in de belangrijke battleground states tot (gênante) uitspraken van kandidaten, hebben volgers van de Vaticaanse politiek het een stuk lastiger. Lijstjes met kanshebbers voor de Heilige Stoel zijn relatief makkelijk gemaakt, maar in de regel is het niet meer dan onderbouwd gissen. Dat terwijl het electoraat klein en voorspelbaar is: ruim honderd kardinalen die de leeftijd van tachtig nog niet hebben bereikt zijn kiesgerechtigd. Die voorspelbaarheid geldt niet voor de uitslag. Peilingen onder de Prinsen van de Kerk zijn er niet en aangezien een nieuwe Paus in beginsel de steun moet hebben van twee derde van de kardinalen is consensus een noodzakelijke voorwaarde. Een voorwaarde die zich niet verhoudt tot de zero sum game die de keuze voor de Amerikaanse president is. De verkiezing van een nieuwe Paus is daarom vooral een kwestie van geduld tot de befaamde witte rook boven de Sixtijnse Kapel te zien is en niet veel later de nieuwe Paus zich aan de wereld presenteert. Toch heeft dit alles Robert Harris niet weerhouden om zijn nieuwste boek te wijden aan een (fictieve) Pauselijke verkiezing.
Koplopers zijn doodlopers
In Conclave schetst Robert Harris (1957) een zeer nabije toekomst waarin de Paus – die opvallende gelijkenis vertoont met de huidige Paus – plotseling overlijdt waardoor het College van Kardinalen zich verzamelt in Vaticaanstad. De gebruikelijke scheidslijn tussen de conservatieve en progressieve vleugels van het Katholicisme dient zich daarbij aan, terwijl tegelijkertijd de hoop bij delen van het College groeit op een niet-traditionele uitkomst (lees: een Paus uit de Derde Wereld) om de kerk een nieuwe relevantie te geven. Aan de Italiaanse kardinaal Lomeli, deken van het College en daarmee de hoeder van het proces, de schone taak om de verkiezing in goede banen te leiden. Harris kiest daarbij voor een opzet waarbij vrijwel het gehele boek zich afspeelt tijdens de verkiezing zelf. Alleen de dood van de Paus en de directe nasleep zijn aanvullend onderdeel van zijn verhaal. De drie weken tussen de dood van de Paus en de aankomst van de kardinalen in Vaticaanstad slaat Harris bewust over. Zo staat Conclave – in de Nederlandse vertaling verschenen als Conclaaf – volledig in het teken van de verkiezing, de afwegingen die daarbij een rol spelen en de wijze waarop de eminente heren met elkaar omgaan. Al snel blijkt dat het allesbehalve pais en vree is in Vaticaanstad waar een aantal koplopers van de verschillende vleugels zich warm lopen om geroepen te worden tot plaatsvervanger van God op aarde. Koplopers die om uiteenlopende redenen één voor één en door dramatische plotwendingen telkens niet meer blijken te zijn dan doodlopers. Een ontwikkeling die de wanhoop bij Lomeli en het College tot grote hoogte doet stijgen.
Pageturner
Gezien het feit dat Robert Harris telkens weer in staat blijkt te zijn goede verhalen af te leveren, vooral wanneer deze een politieke machtscomponent in zich huizen, verbaast het niet dat hij met Conclave wederom een zeer lezenswaardige roman aan zijn oeuvre heeft toegevoegd. Daarbij is overigens wel verbazingwekkend dat Harris het voor elkaar heeft gekregen om een schimmig proces waarbij het stemmen door de kardinalen zelf langdradig en saai is, heeft weten om te zetten in een onvervalste en spannende pageturner. Dat hij daarbij (soms) de grenzen van het geloofwaardige op zoekt en een niet nader te noemen kardinaal fungeert als een deus et machina doet daar gelukkig niets aan af. Liefhebbers van Robert Harris zullen dit boek ongetwijfeld al gelezen hebben of al aangeschaft hebben, maar ook buiten die grote schare van volgelingen die ook maar een beetje geïnteresseerd zijn in de machinaties van de Rooms-Katholiek kerk is dit boek een aanrader.
Eind september is ‘Conclave’ van Robert Harris verschenen. De Nederlandse vertaling ‘Conclaaf’ is inmiddels ook beschikbaar en wordt uitgegeven door Cargo. Deze recensie is ook verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.
Reacties
Een reactie posten