Terug naar Downton Abbey? 'Belgravia' van Julian Fellowes


Het is inmiddels een jaar geleden dat we afscheid hebben genomen van het wel en wee van de aristocratische familie-Crawley.  Voor de liefhebbers die nog steeds kampen met ontwenningsverschijnselen is Downton Abbey-bedenker Julian Fellowes in de pen gekropen met als resultaat de roman Belgravia. Een misschien niet heel erg diepgaande pageturner, maar wel een fijne kijk in het aristocratische Engeland een kleine eeuw voor Downton Abbey.

De fascinatie voor de Britse aristocratie en de klassenmaatschappij die het Verenigd Koninkrijk nog altijd is, kent zowel binnen het Verenigd Koninkrijk als daarbuiten geen grenzen. De populariteit van Downton Abbey is daar een goed voorbeeld van, maar wel een populariteit die er al veel langer is. Zoals Upstairs, Downstairs (1971-1977), maar ook The Forsyte Saga (1967) en Brideshead Revisited (1981) aantonen. In de 21e eeuw heeft Julian Fellowes (1949) deze fascinatie te gelde gemaakt. Eerst door de door hem geschreven en door Robert Altman geregisseerde film Gosford Park uit 2001. Maar echt wereldwijd succes heeft Fellowes  pas gehad met zijn historische drama Downton Abbey dat in de periode 2010-2015 hele volksstammen, niet in de laatste plaats in de Verenigde Staten, aan de buis gekluisterd hield. Voor die grote groep liefhebbers is er nu Belgravia. Een roman van de hand van Fellowes waar het gevoel van Downton Abbey nog eens dunnetjes over wordt gedaan. Een boek dat het startschot moet zijn voor een hele reeks. Een televisieversie is nog niet gepland, maar dat zou – afhankelijk van het succes van de boeken – natuurlijk zo kunnen veranderen. Naast dat het dus geen televisieserie, maar een boekenreeks moet worden, is er nog een groot verschil met Downton Abbey: Belgravia vindt een eeuw voor de avonturen van de Earl of Grantham, zijn familie en hun personeel plaats.

Napoleon en Thomas Cubitt
Waar het zinken van de Titanic betekende dat de Earl of Grantham moest uitkijken naar andere erfgenamen, daar heeft de laatste stuiptrekking van Napoleon een evenzo groot effect op de families Trenchard en Brockenhurst. Beide families zijn aanwezig in Brussel aan de vooravond van de Slag bij Waterloo (1815). Een avond die culmineert in een groots en meeslepend societyfeest georganiseerd door de Hertogin van Bedford. Een avond waar  de liefde tussen Sophia en Edmund voor de familie-Trenchard duidelijk wordt. Het probleem is alleen dat Sophia de dochter is van handelaar James Trenchard die de Hertog van Wellington voorziet van zijn toevoer, terwijl Edmund voluit Lord Bellasis is, de zoon van de Graaf en Gravin van Brockenhurst. En dat kan natuurlijk niet in het klassengevoelige Engeland, ook al is de hele society in Brussel. De liefde is echter niet van lange duur: de dag na het grote bal vindt de Slag bij Waterloo plaats waar Edmund om het leven komt en de enige link tussen beide families al voorbij is voor deze goed en wel is begonnen.  Met de dood van Sophia een klein jaar later is deze episode verwezen naar de ashoop der geschiedenis. Maar dan blijkt jaren later – we zijn inmiddels in 1841 aanbeland – dat er wel degelijk een onverwoestbare link is ontstaan tussen beide families. Ter voorkoming van spoilers wordt deze cliffhanger aan het boek zelf overgelaten.

Episodisch en klassebesef
Door de opzet van het boek is er overigens geen gebrek aan cliffhangers. Want niet alleen heeft Fellowes zich voorgenomen om een boekenreeks te schrijven alsof er tekens een nieuw seizoen verschijnt, maar ook het boek zelf is episodisch. Het boek bestaat namelijk uit 11 hoofdstukken die telkens eindigen met een cliffhanger. Dit is niet alleen gedaan om er een pageturner van te maken – waar Fellowes overigens goed in geslaagd is – maar ook als middel om het boek als een televisieserie aan de man te brengen. De elf hoofstukken zijn namelijk periodiek digitaal gepubliceerd zodat – net als met een analoge serie in het pre-Netflixtijdperk – je telkens uitkijkt naar een nieuwe dosis dramatiek. In tegenstelling tot een televisieserie kampen de karakters (en het verhaal) wel met een gebrek aan diepgang. De vaart, vertelwijze en cliffhangers maskeren dit grotendeels, maar echt mensen van vlees en bloed zoals in Downton Abbey (Maggie Smith als de Dowager Countess of Grantham!) kom je als lezer niet snel tegen. Daarentegen is het wel een mooie kenschets van het ‘goede’ Londen van die tijd. Armoede, ziekte en die andere kant van de samenleving hebben (bijna) geen plaats in Belgravia, maar klassenbewustzijn des te meer. Uiteindelijk draait het hele verhaal om die wonderlijke preoccupatie van met name Britten die bepalend is voor de relatie tussen de familie Trenchard en Brockenhurst en tekenend voor die tijd. Een tijd waarin de nieuwe chique buurt Belgravia verrijst in de City of Westminster en Kensington and Chelsea in Londen. Dit door toedoen van de Hertog van Westminster wiens familie toen en nu de belangrijkste landeigenaar is. Deze nieuwe wijk voor de rijke bovenlaag werd ontwikkeld door Thomas Cubitt die in Belgravia ook zijdelings aan bod komt als partner van James Trenchard die hiermee zijn fortuin  maakt, maar niet geaccepteerd wordt in de aristocratische kringen van Londen. Eens een handelaar, altijd een handelaar. En daarmee is de keuze voor de wijk Belgravia als onderwerp en titel door Fellowes slim gekozen: het symboliseert in alles de totstandkoming van een nieuw Verenigd Koninkrijk waar nieuw en oud geld met elkaar moeten samenleven, maar waar de sociale codes van weleer het leven van deze families domineren. Een thema dat het werk van Fellowes domineert en hem geen windeieren heeft gelegd. Want ook deze boekversie van Downton Abbey past perfect in ons aller fascinatie voor de aristocratische klassenmaatschappij van het Verenigd Koninkrijk van weleer.

Recent is de paperbackversie van ‘Belgravia’ van Julian Fellowes verschenen. ‘Belgravia’ verscheen voor het eerst afgelopen zomer. Een Nederlandse vertaling bij A.W. Bruna is eveneens verkrijgbaar. Deze recensie is eerder verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.

Reacties