Dansen tegen de windmolens. 'Don Quichot' van Het Nationale Ballet


Het Nationale Ballet
Don Quichot
(Ludwig Minkus, 1826-1917)

Riho Sakamoto, Kitri
Sho Yamada, Basilio
Nicolas Rapaic, Don Quichot
Frans Schraven, Sancho Panza
Vito Mazzeo, Gamache

Marius Petipa en Alexander Gorski (choreografie)
Alexei Ratmansky (productie en additionele choreografie)
Jérôme Kaplan (decor en kostuums)
James F. Ingalls (lichtontwerp)

Marzio Conti, Het Balletorkest
Nationale Opera & Ballet, Amsterdam

De dwaze avonturen van de dolende edelman Don Quichot naar het boek van Miguel de Cervantes behoeven geen nadere introductie. Bijna 150 jaar geleden inspireerde het al tot een ballet. In 2010 bracht Het Nationale Ballet een nieuwe versie die acht jaar later nog altijd fris en komisch aandoet. Hoewel de rol van het titelpersonage allesbehalve groot is. 

'Vechten tegen windmolens' is sinds jaar en dag een gevleugelde uitdrukking die haar oorsprong vindt in De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha. Miguel de Cervantes (1547-1616)  is de auteur van de wereldberoemde roman die in twee delen in achtereenvolgens 1605 en 1615 voor het eerst gepubliceerd werd. Centraal staan de doldwaze avonturen van een Spaanse edelman op leeftijd die langzamerhand zijn grip op de realiteit kwijtraakt en denkt dat hij een dolende ridder is. Voor balletcomponist Ludwig Minkus (1826-1917) vormde het verhaal de inspiratie om muziek te componeren voor een choreografie van Marius Petipa en Alexander Gorski die in 1869 in première ging. In 2010 stofte het Nationale Ballet de productie af en goot Alexei Ratmansky het in een nieuw jasje. Dit seizoen is die productie terug en zijn de dansende avonturen van Don Quichot en zijn trouwe metgezel Sancho Panza opnieuw te zien. Don Quichot komt er in dit ballet overigens nogal bekaaid van af. Want hoewel de dolende edelman het titelpersonage is, vormt zijn verhaal 'slechts' de omlijsting voor een - redelijk standaard - liefdesverhaal tussen Kitri, de dochter van herbergier Lorenzo, en de jonge barbier Basilio. Een liefde die Kitri's vader niet ziet zitten omdat zij beloofd is aan de rijke Gamache. Dat laat onverlet dat Don Quichot een zeer vermakelijke en luchtige 'dansende' vertelling is van het bekende verhaal van Cervantes.

Prachtige enscenering met onverwachte hoofdrol
De enscenering - gezellig Spaans - is weliswaar niet verrassend, maar in het decor en kostuums van Jérôme Kaplan wel zeer passend en sfeervol. Robuuste stenen muren doen dienst als zowel het imposante huis van Don Quichot als later een taverne in Barcelona. Een en ander wordt afgewisseld met een gezellig dorpsplein en een verbeelding van een hoogvlakte in de bergen. Aangezien fantasie en werkelijkheid bij Don Quichot door elkaar lopen, komt ook nog een droomwereld met bosnimfen om de hoek kijken. Dit grote aantal scenewisselingen is niet alleen stemmig uitgevoerd, maar komt de vaart van het ballet zeer ten goede. Een vaart die het magere verhaal maskeert dat start met Don Quichot die ontdekt dat al zijn boeken verdwenen zijn. Dat is overigens geen fantasie maar een goedbedoelde poging van zijn personeel om hem bij zinnen te houden: door het vele lezen dreigt hij definitief fantasie niet meer van werkelijkheid te kunnen onderscheiden. Het is echter te laat: een inbreker - Sancho Panza - ziet hij als zijn trouwe bondgenoot en gezamenlijk trekken zij erop uit op zoek naar avontuur. Tijdens die avonturen komen zij in het liefdesdrama van Basilio en Kitri terecht. Drama is overigens niet het goede woord: alles is met een knipoog waarbij de rijke Gamache - aan wie Kitri door haar vader is beloofd - wordt verbeeld als een wufte rijkaard die zelfs de meest stereotype homo nog overtreft. Het doet soms wat kluchtig aan, niet in de laatste plaats Sancho Panza die als een soort Spaanse Piet Bambergen over het toneel banjert. Daarbij is een onverwachte hoofdrol voor de kat Abatutu weggelegd. Tijdens de scene in de eerste akte op het plein in Barcelona wordt één van de balkons die uitkijkt op het plein bevolkt door een vrouw met een kat. De kat die heerlijk luierend uitkijkt over de prestaties van het Nationale Ballet en stiekem zo - voor even - de show steelt. 

Minder bekende solisten
De uitvoering door Het Nationale Ballet, ondersteund door een energiek spelend Balletorkest onder leiding van Marzio Conti, past bij de uitgelaten enscenering van Cervantes's roman. Overigens was het gisteren aan Grand Sujet Riho Sakamoto en Coryphee Sho Yamada om de titelrollen te vervullen. Het bewijst de kwaliteit van Het Nationale Ballet dat dit - op enkele schoonheidsfoutjes na - niet (echt) te merken. Eerste solist Vito Mazzeo (Gamache) en tweede solist James Stout (de categorieën boven Grand Sujets en Coryphees) lieten zich ook gelden waarbij met name Vito Mazzeo een overtuigende doch zeer cartooneske Gamache neerzette. Een fijne ontspannen productie die het zien meer dan waard is.  

Foto: Het Nationale Ballet


Van 13 februari t/m 4 maart 2018 herneemt Het Nationale Ballet de productie van Alexi Ratmansky die in 2010 in première is gegaan. Deze recensie is op basis van de uitvoering op 28 februari 2018. Meer informatie en kaarten bestellen hier

Reacties